Biến chứng tiểu đường ở mắt: Biểu hiện và cách khắc phục

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về cơ chế và biểu hiện của biến chứng tiểu đường ở mắt. Đồng thời, đưa ra cách khắc phục và những lời khuyên hữu ích giúp bạn đối mặt với tình trạng bệnh lý này.

Bệnh tiểu đường dẫn đến những biến chứng nguy hiểm nào?

Bệnh tiểu đường (đái tháo đường) là một bệnh lý mạn tính, đặc trưng bởi tình trạng tăng lượng đường (glucose) trong máu do sự giảm nồng độ hormon insulin. Bệnh thường biểu hiện qua các triệu chứng như uống nhiều, khát nhiều, tiểu nhiều và ăn nhiều.

Tiểu đường ảnh hưởng đến nhiều cơ quan như mắt, mạch máu, thận, và nhiều cơ quan khác. Nồng độ đường trong máu cao có thể dẫn đến các biến chứng cấp tính, bao gồm hôn mê do nhiễm toan ceton hoặc do tăng áp lực thẩm thấu máu.

Các biến chứng tiểu đường ở mắt có thể xảy ra

Biến chứng tiểu đường ở mắt thường xuất hiện ở giai đoạn muộn, nhưng cũng có thể xảy ra sớm hơn ở những người không kiểm soát tốt nồng độ đường trong máu. Dưới đây là một số biến chứng ở mắt thường gặp:

Mờ mắt, nhức mỏi mắt

Nguyên nhân do nồng độ đường trong máu tăng cao hoặc không ổn định gây nên sự thay đổi áp lực thẩm thấu máu làm ảnh hưởng đến mạch máu nuôi dưỡng mắt. Mắt phải điều tiết liên tục để thích nghi, dẫn đến nhức mỏi và nhìn mờ.

Bệnh võng mạc đái tháo đường

Thường gặp sau khoảng 5 năm mắc bệnh và có hai thể:

• Không tăng sinh: Tổn thương võng mạc ở giai đoạn sớm với vi phình mạch và xuất huyết dạng chấm.
• Tăng sinh: Sự tăng sinh mao mạch và tổ chức xơ tại võng mạc gây tắc các mạch máu nhỏ, dẫn đến thiếu máu và oxy, làm tăng nguy cơ xuất huyết dịch kính, bong võng mạc, có thể dẫn đến mù vĩnh viễn.

Phù hoàng điểm

Bệnh nhân có thể gặp phù hoàng điểm do vỡ các mạch máu nhỏ, gây xuất huyết võng mạc và phù nề các sợi thần kinh ở trung tâm võng mạc. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể gây bong võng mạc và mù vĩnh viễn.

Đục thủy tinh thể

Nồng độ đường trong máu cao dẫn đến tăng lượng sorbitol, gây thay đổi tính thấm của thủy tinh thể và xơ hóa, dẫn đến đục thủy tinh thể. Có hai thể chính:

• Thể dưới vỏ: Tiến triển nhanh ở cả hai mắt, khi khám có hình ảnh bông tuyết dưới vỏ thủy tinh thể.
• Thể lão hóa: Thường gặp ở bệnh nhân lớn tuổi với tổn thương đục nhân thủy tinh thể.

Tăng nhãn áp (glaucoma)

Đây là hiện tượng tăng áp lực trong buồng dịch kính, thường gặp glaucoma góc mở do sự tăng sinh mạch máu. Người bệnh có biểu hiện đau đầu, nhức mắt và nhìn mờ đột ngột.

Thoái hóa điểm vàng

Khi tình trạng tăng sinh mạch gây xuất huyết võng mạc nặng, các sợi thần kinh không được nuôi dưỡng sẽ sưng phù và dần thoái hóa. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh nhân sẽ giảm thị lực, thậm chí có thể mù vĩnh viễn.

Bệnh thần kinh thị giác

Biến chứng này hiếm gặp, thường xuất hiện ở bệnh nhân đái tháo đường loại I. Nguyên nhân là do tăng sinh mạch và xuất huyết, gây thiếu máu nuôi dưỡng các sợi thần kinh ở võng mạc. Thần kinh thị giác bao gồm các sợi nhận tín hiệu từ võng mạc dẫn truyền về trung tâm vỏ não.

Cơ chế và cách cải thiện biến chứng tiểu đường ở mắt

Biến chứng tiểu đường ở mắt xảy ra theo cơ chế nào?

Võng mạc mắt là một lớp tế bào rất nhạy cảm với ánh sáng ở phần sau của mắt, có chức năng chuyển đổi ánh sáng thành tín hiệu điện. Những tín hiệu này được gửi đến não và biến chúng thành hình ảnh mà bạn nhìn thấy. Ở bệnh nhân tiểu đường, theo thời gian, lượng đường trong máu cao liên tục có thể gây tổn thương các mạch máu nuôi dưỡng võng mạc qua 3 giai đoạn chính:

• Bệnh võng mạc nền (NPDR): Đây là giai đoạn bắt đầu của bệnh võng mạc đái tháo đường khi mạch máu trong võng mạc trở nên yếu. Các khối phồng nhỏ (vi phình mạch) có thể nhô ra khỏi thành mạch máu, đôi khi gây rò rỉ chất lỏng và máu vào võng mạc. Các mạch võng mạc lớn hơn có thể giãn ra, có đường kính không đều. NPDR có thể tiến triển từ nhẹ đến nặng, khi nhiều mạch máu bị tắc nghẽn hơn và các sợi thần kinh trong võng mạc có thể phù lên.
• Bệnh võng mạc tiền tăng sinh: Đây là giai đoạn có những thay đổi ảnh hưởng đến các mạch máu, bao gồm cả chảy máu nhiều hơn vào mắt. Tầm nhìn có thể bị ảnh hưởng, và việc tái khám sau 3 - 6 tháng là cần thiết để theo dõi tình trạng mắt.
• Bệnh võng mạc tăng sinh: Đây là giai đoạn nghiêm trọng nhất của bệnh võng mạc đái tháo đường, khi các mạch máu bị hư hỏng đóng lại và gây ra sự phát triển của các mạch máu mới không bình thường trong võng mạc. Các mạch máu mới này có thể rò rỉ vào chất trong suốt như thạch lấp đầy trung tâm mắt (thủy tinh thể). Cuối cùng, mô sẹo do sự phát triển của các mạch máu mới có thể khiến võng mạc bị bong ra khỏi đáy mắt. Nếu các mạch máu mới cản trở dòng chảy bình thường của chất lỏng ra khỏi mắt, áp lực có thể tích tụ trong nhãn cầu, gây tổn thương dây thần kinh truyền hình ảnh từ mắt đến não (dây thần kinh thị giác), dẫn đến bệnh tăng nhãn áp.

Tuy nhiên, nếu vấn đề với mắt của bạn được phát hiện sớm, và bạn kết hợp thay đổi lối sống với điều trị, có thể ngăn chặn tình trạng trở nên tồi tệ hơn.

Biến chứng tiểu đường ở mắt khắc phục bằng cách nào?

Dựa vào đặc điểm lâm sàng của tổn thương ở mắt, các phương pháp điều trị sẽ được bác sĩ quyết định để phù hợp với từng trường hợp cụ thể.

• Phẫu thuật laser: Trong trường hợp xuất huyết võng mạc và tăng sinh mạch, bác sĩ có thể sử dụng phẫu thuật laser để cầm máu tại các điểm xuất huyết. Phương pháp này cũng được áp dụng để ngăn chặn sự phát triển của các mạch máu mới với độ chính xác và hiệu quả cao.
• Phẫu thuật loại bỏ dịch kính: Trong những trường hợp tăng áp lực trong mắt gây đau đầu và giảm thị lực đột ngột, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật loại bỏ một phần dịch kính. Biện pháp này giúp giảm áp lực trong nhãn cầu, đồng thời cải thiện triệu chứng một cách nhanh chóng.
• Thuốc chống tăng sinh mạch máu mới: Tăng sinh mạch máu là một trong những cơ chế gây tổn thương chính trong biến chứng võng mạc do tiểu đường. Thuốc kháng VEGF được sử dụng để hạn chế sự phát triển của các mạch máu mới. Một số loại thuốc kháng VEGF được sử dụng phổ biến bao gồm Eylea (aflibercept), Lucentis, Ozurdex,...
• Các phương pháp điều trị khác: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kết hợp các biện pháp điều trị để đạt được hiệu quả tốt nhất. Đối với những người bệnh có tổn thương nặng, có thể cần phẫu thuật thay thủy tinh thể để cải thiện thị lực khi đục thủy tinh thể gây ra sự giảm thị lực nghiêm trọng.

Phòng ngừa biến chứng tiểu đường ở mắt như thế nào?

Để tránh biến chứng tiểu đường liên quan đến mắt, bạn cần lưu ý:

• Định kỳ kiểm tra mắt sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến thị lực và võng mạc. Điều này cũng đặc biệt quan trọng đối với những người mắc tiểu đường.
• Kiểm soát tốt lượng đường trong máu và huyết áp sẽ giảm nguy cơ biến chứng đối với mắt. Hãy ăn uống lành mạnh, tập luyện đều đặn và tuân thủ chỉ định của bác sĩ về thuốc điều trị.
• Hãy bỏ thuốc lá: Hút thuốc lá tăng nguy cơ mắc các vấn đề mắt liên quan đến tiểu đường, bao gồm cả bệnh võng mạc tiểu đường.
• Nếu bạn phát hiện bất kỳ thay đổi nào trong thị lực như mờ mắt, đốm hoặc sự mờ mờ, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức để được khám và điều trị kịp thời.

Hy vọng rằng bạn đã có thông tin hữu ích về biến chứng tiểu đường ở mắt. Bằng cách tuân thủ các biện pháp kiểm soát đường huyết, duy trì một lối sống lành mạnh và thường xuyên kiểm tra sức khỏe mắt, chúng ta có thể giảm thiểu nguy cơ mắc các vấn đề liên quan đến mắt do tiểu đường gây ra. Ngoài ra, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời các dấu hiệu bất thường trong thị lực cũng là một phần quan trọng giúp duy trì sức khỏe mắt.