Cảnh giác với biến chứng viêm phổi ở trẻ em và trẻ sơ sinh

Viêm phổi là một trong những căn bệnh nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ em và trẻ sơ sinh, cũng là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi trên toàn thế giới. Bệnh không chỉ gây ra những triệu chứng khó chịu mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Việc nhận biết và hiểu rõ về các biến chứng viêm phổi ở trẻ em và trẻ sơ sinh là điều cần thiết để phụ huynh có thể có những biện pháp phòng ngừa và can thiệp kịp thời.

Viêm phổi và nguyên nhân gây bệnh

Viêm phổi là tình trạng viêm nhiễm ở phổi, có thể do vi khuẩn, virus hoặc nấm gây ra. Ở trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh, hệ miễn dịch còn non yếu, nên rất dễ dàng bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh. Các nguyên nhân phổ biến gây viêm phổi ở trẻ em bao gồm:

• Vi khuẩn: Các vi khuẩn như Streptococcus pneumoniae và Haemophilus influenzae là những tác nhân thường gặp nhất.
• Virus: Virus cúm, virus hợp bào hô hấp (RSV) và các loại virus khác cũng có thể gây viêm phổi.
• Nấm: Trong một số trường hợp hiếm gặp, viêm phổi có thể do nấm gây ra, thường xảy ra ở trẻ có hệ miễn dịch yếu.

Các biến chứng viêm phổi ở trẻ em và trẻ sơ sinh

Viêm phổi có thể được điều trị khỏi trong khoảng 1 – 2 tuần ở những người có sức khỏe tốt. Tuy nhiên, đối với trẻ nhỏ có hệ miễn dịch kém, đặc biệt là trẻ sinh non hoặc mắc bệnh nền như hen suyễn hay bệnh tim, viêm phổi có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng.

Biến chứng toàn thân

Nhiễm trùng huyết

Viêm phổi có thể dẫn đến nhiễm trùng máu khi vi khuẩn xâm nhập vào hệ tuần hoàn, gây ra tình trạng sốc nhiễm trùng. Biến chứng này khó điều trị và có thể gây tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.

Suy tim

Khoảng 20% bệnh nhân viêm phổi điều trị tại viện gặp vấn đề về tim do vi khuẩn xâm nhập hoặc do tim không cung cấp đủ oxy.

Hội chứng suy giảm hô hấp cấp tính (ARDS) xảy ra khi lượng oxy trong máu giảm sút nghiêm trọng. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể đe dọa tính mạng.

Hội chứng tan máu (HUS)

HUS là một biến chứng khác của viêm phổi ở trẻ em xảy ra do viêm phổi do phế cầu khuẩn và có thể dẫn đến suy thận cấp, là một trong những nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ em.

Đông máu rải rác nội mạch (DIC)

Đây là rối loạn đông máu nghiêm trọng có thể xảy ra sau viêm phổi do một số vi khuẩn. DIC có thể gây ra nhiều biến chứng như chảy máu kéo dài và suy đa phủ tạng.

Tình trạng kháng thuốc

Việc sử dụng kháng sinh mạnh trong điều trị viêm phổi nặng có thể dẫn đến hiện tượng kháng thuốc, gây khó khăn trong điều trị và làm suy yếu hệ miễn dịch.

Biến chứng phổi

Tràn dịch màng phổi

Tràn dịch màng phổi là một biến chứng nặng nề của viêm phổi ở trẻ em. Màng phổi bao gồm hai lớp mô bao quanh phổi, và khi viêm phổi không được điều trị, màng phổi sẽ bị sưng lên, gây ra các cơn đau nhói khi hít vào. Lượng dịch trong phổi bị nhiễm trùng nhiều hơn mức sinh lý sẽ gây tràn dịch.

Trẻ em mắc phải biến chứng này thường có triệu chứng sốt cao, mệt mỏi, ho, khó thở và đau ngực dữ dội, đồng thời lượng bạch cầu trong cơ thể cũng tăng cao. Nghiêm trọng hơn, trẻ có thể xuất hiện tình trạng kháng thuốc, khiến việc điều trị trở nên khó khăn.

Tràn dịch màng tim

Viêm phổi diễn tiến nặng có thể dẫn đến tràn dịch màng tim, ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn và gây ra các biến chứng nghiêm trọng.

Áp xe phổi

Đây là tình trạng tích tụ mủ trong phổi, thường gặp ở những người có hệ miễn dịch yếu hoặc lạm dụng rượu hoặc có tiền sử bệnh nghiêm trọng như nhiễm khuẩn huyết hoặc bệnh nướu răng, cũng như ở những người có hệ miễn dịch yếu như trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Viêm phổi hoại tử

Viêm phổi hoại tử là một tình trạng nghiêm trọng của nhiễm trùng phổi, xảy ra khi không được điều trị kịp thời. Biến chứng này có thể gây ra sự hình thành các hạt nhỏ, áp xe có kích thước dưới 2 cm trong mô phổi. Tình trạng này có diễn biến phức tạp và kéo dài, đặc biệt ở trẻ nhỏ, có thể để lại nhiều di chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa đến tính mạng.

Xẹp phổi

Xẹp phổi là một biến chứng rất nguy hiểm ở trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh. Do đường thở của trẻ rất nhỏ, dễ bị tắc nghẽn bởi dịch và phù nề dẫn đến tình trạng xẹp phổi.

Suy hô hấp

Tình trạng này xảy ra khi phổi không thể cung cấp đủ oxy, đe dọa đến tính mạng. Trẻ sinh non hoặc có hệ miễn dịch yếu có nguy cơ cao bị suy hô hấp.

Phòng ngừa viêm phổi ở trẻ em và trẻ sơ sinh

​​Viêm phổi là một bệnh nhiễm trùng phổi có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ em và trẻ sơ sinh. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

Liệu pháp bảo vệ

Một số thói quen sống sạch sẽ và lành mạnh có thể giúp bảo vệ trẻ khỏi viêm phổi:

• Hướng dẫn vệ sinh: Dạy trẻ dùng khăn giấy hoặc khuỷu tay để che miệng khi ho, hắt hơi. Sau đó, vứt khăn giấy vào thùng rác và rửa tay bằng xà phòng khử khuẩn.
• Vệ sinh đồ dùng: Thường xuyên khử khuẩn đồ chơi và vật dụng cá nhân của trẻ.
• Tránh dùng chung: Không cho trẻ dùng chung đồ dùng cá nhân với người khác.
• Vệ sinh mũi miệng: Khuyến khích trẻ vệ sinh mũi miệng bằng nước muối sinh lý hàng ngày.
• Không gian sống sạch sẽ: Tạo môi trường sống trong lành, thoáng khí, tránh khói bụi và ô nhiễm, đặc biệt là khói thuốc lá.
• Thói quen rửa tay: Dạy trẻ rửa tay bằng xà phòng khử khuẩn sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn.
• Tránh chạm tay lên mặt: Nhắc trẻ không đưa tay lên mặt, miệng và mắt.
• Dinh dưỡng đầy đủ: Đảm bảo trẻ ăn uống đủ chất và uống nhiều nước.
• Tránh tiếp xúc với bệnh nhân: Không để trẻ tiếp xúc với người đang mắc bệnh hoặc có triệu chứng viêm đường hô hấp.

Liệu pháp dự phòng

Vắc xin là biện pháp dự phòng hiệu quả để bảo vệ trẻ khỏi viêm phổi. Mặc dù trẻ vẫn có nguy cơ mắc bệnh sau khi tiêm phòng, nhưng bệnh sẽ ít nguy hiểm và dễ điều trị hơn. Phụ huynh nên đảm bảo trẻ tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch.

Các loại vắc xin có tác dụng dự phòng viêm phổi:

• Vắc xin 6 trong 1: Phòng bệnh ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, viêm phổi, và viêm màng não do vi khuẩn Hib.
• Vắc xin 5 trong 1: Phòng bệnh ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm phổi, và viêm màng não do vi khuẩn Hib.
• Vắc xin Synflorix hoặc Prevenar 13: Phòng bệnh viêm phổi, viêm màng não, viêm tai giữa, và nhiễm trùng máu do phế cầu khuẩn.
• Vắc xin cúm mùa: Giảm nguy cơ mắc cúm và các biến chứng hô hấp.
• Vắc xin 3 trong 1: Phòng ho gà, bạch hầu, uốn ván.
• Vắc xin Menactra: Phòng biến chứng viêm phổi do não mô cầu khuẩn tuýp A, C, Y, W-135.
• Vắc xin VA-Mengoc-BC: Phòng biến chứng viêm phổi do não mô cầu khuẩn tuýp B, C.

Việc thực hiện những biện pháp trên sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của trẻ và giảm nguy cơ mắc viêm phổi.

Tóm lại, việc phòng ngừa và phát hiện sớm bệnh viêm phổi là cực kỳ quan trọng, đặc biệt đối với trẻ em và trẻ sơ sinh, những đối tượng có nguy cơ cao gặp phải biến chứng viêm phổi. Các biện pháp bảo vệ, từ thói quen vệ sinh cá nhân đến việc tiêm phòng đầy đủ sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra. Phụ huynh cần nâng cao nhận thức về tình trạng sức khỏe của trẻ, chủ động theo dõi và tìm kiếm sự can thiệp y tế kịp thời khi cần thiết. Chỉ có như vậy, chúng ta mới có thể bảo vệ sức khỏe cho trẻ và ngăn chặn những hậu quả đáng tiếc do biến chứng viêm phổi ở trẻ em và trẻ sơ sinh.