Giải mã hội chứng suy tế bào gan: Từ nguyên nhân đến cách phòng ngừa

Hội chứng suy tế bào gan là tình trạng cảnh báo về sự suy kiệt chức năng của gan - “nhà máy hóa học” quan trọng nhất trong cơ thể. Tình trạng này có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng đều dẫn đến những hậu quả nặng nề cho sức khỏe. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường và có biện pháp điều trị kịp thời sẽ giúp giảm nguy cơ tiến triển nặng và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh.

Hội chứng suy tế bào gan là gì?

Hội chứng suy tế bào gan là tình trạng gan bị tổn thương nặng nề, khiến các tế bào gan mất khả năng đảm nhận những chức năng sống còn như giải độc, chuyển hóa dinh dưỡng và tổng hợp protein. Khi chức năng gan suy giảm, cơ thể sẽ không thể loại bỏ độc tố, điều hòa quá trình đông máu hay duy trì cân bằng nội môi, dẫn đến nhiều rối loạn nghiêm trọng. Đây là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của các bệnh lý gan, thường gặp ở giai đoạn tiến triển.

Chúng ta cần phân biệt hội chứng suy tế bào gan với các dạng suy gan khác. Trong suy gan cấp, tổn thương tế bào gan diễn ra đột ngột, thường xuất hiện trong khoảng dưới 26 tuần kể từ khởi bệnh, do viêm gan virus tối cấp, ngộ độc thuốc hoặc hóa chất. Ngược lại, suy gan mạn thường phát triển âm thầm trong nhiều năm, là hậu quả của các bệnh lý gan mạn tính như xơ gan, viêm gan virus kéo dài, gan nhiễm mỡ tiến triển. Hội chứng suy tế bào gan có thể gặp ở cả hai tình huống trên, nhưng mức độ nguy hiểm đặc biệt cao khi bệnh nhân đã ở giai đoạn cuối.

Nguyên nhân gây hội chứng suy tế bào gan

Hội chứng suy tế bào gan có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau như:

Viêm gan virus

Viêm gan virus được xem là một trong những nguyên nhân dẫn đến hội chứng suy tế bào gan. Trong đó, viêm gan B và viêm gan C là hai tác nhân chính gây tổn thương gan mạn tính, khiến tế bào gan dần bị hủy hoại. Ngoài ra, viêm gan D thường xuất hiện trên nền viêm gan B mạn tính, làm bệnh tiến triển nhanh và nặng hơn. Một số trường hợp viêm gan A thể tối cấp cũng có thể gây suy tế bào gan cấp tính, dù tỷ lệ ít gặp hơn.

Rượu bia và các chất kích thích

Uống rượu kéo dài khiến gan phải làm việc quá tải, sẽ dần dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ, viêm gan do rượu và cuối cùng là xơ gan. Khi các tế bào gan bị hoại tử hàng loạt, chức năng giải độc và chuyển hóa suy giảm nghiêm trọng, từ đó hình thành hội chứng suy tế bào gan.

Ngộ độc thuốc và hóa chất

Ngộ độc thuốc là nguyên nhân quan trọng của suy gan cấp, trong đó Acetaminophen (paracetamol) là nguyên nhân phổ biến nhất ở nhiều nước. Một số thuốc như isoniazid, pyrazinamide trong điều trị lao, một số thuốc hóa trị cũng có thể gây độc gan.

Bệnh gan mãn tính

Các bệnh về gan mãn tính như xơ gan hay gan nhiễm mỡ tiến triển (đặc biệt ở người béo phì, tiểu đường, rối loạn mỡ máu) cũng dễ dẫn đến suy tế bào gan. Khi cấu trúc gan đã bị xơ hóa, dòng máu và oxy đến tế bào gan suy giảm, chức năng gan bị mất dần theo thời gian.

Bên cạnh những nguyên nhân chính, còn có một số yếu tố khác cũng có thể gây hội chứng suy tế bào gan như: Tắc mật kéo dài, thiếu máu gan do suy tuần hoàn, hay bệnh gan tự miễn. Mặc dù ít gặp hơn, nhưng những trường hợp này thường diễn tiến phức tạp và khó kiểm soát, làm tăng nguy cơ suy gan ở người bệnh.

Dấu hiệu nhận biết hội chứng suy tế bào gan

Ở giai đoạn đầu, hội chứng suy tế bào gan thường biểu hiện bằng những triệu chứng sớm như: Mệt mỏi kéo dài, vàng da, chán ăn và sụt cân không rõ nguyên nhân. Đây là những dấu hiệu mơ hồ, dễ bị nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác, khiến người bệnh chủ quan và bỏ qua thời điểm vàng để chẩn đoán sớm.

Khi bệnh tiến triển, người bệnh bắt đầu xuất hiện các triệu chứng rõ ràng hơn như: Cổ trướng (tích tụ dịch trong ổ bụng), phù chân tay do giảm albumin máu, xuất huyết dưới da và rối loạn tiêu hóa kéo dài. Những biểu hiện này cho thấy chức năng gan đã suy giảm đáng kể, ảnh hưởng trực tiếp đến tuần hoàn và chuyển hóa trong cơ thể.

Ở giai đoạn nặng, bệnh nhân có thể đối mặt với các triệu chứng nguy hiểm như: Hôn mê gan, rối loạn ý thức, xuất huyết tiêu hóa ồ ạt và suy đa tạng. Đây là tình trạng cấp cứu y khoa, đe dọa trực tiếp đến tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời.

Hội chứng suy tế bào gan có nguy hiểm không?

Hội chứng suy tế bào gan không chỉ làm giảm chức năng sống còn của gan mà còn kéo theo nhiều biến chứng nguy hiểm. Một trong những biến chứng thường gặp là xuất huyết tiêu hóa nặng, xảy ra do gan không còn khả năng tổng hợp các yếu tố đông máu. Người bệnh có thể nôn ra máu, đi ngoài phân đen, mất máu cấp và nguy cơ tử vong cao nếu không được cấp cứu kịp thời.

Báng bụng cũng là hậu quả phổ biến, đặc trưng bởi tình trạng dịch tích tụ nhiều trong khoang bụng. Lượng dịch này không chỉ gây khó thở, đau tức, mà còn làm tăng nguy cơ nhiễm trùng dịch báng, dẫn đến nhiễm trùng huyết.

Một biến chứng nghiêm trọng khác là hôn mê gan, thường đi kèm với phù não. Khi gan không còn khả năng loại bỏ độc tố (nhất là amoniac), các chất này sẽ tích tụ trong máu, gây rối loạn ý thức, lú lẫn, co giật và hôn mê. Ngoài ra, bệnh nhân suy tế bào gan còn có thể gặp tình trạng suy thận hoặc suy đa tạng do sự mất cân bằng chuyển hóa và tuần hoàn. Khi nhiều cơ quan cùng lúc mất chức năng, tỷ lệ sống sót của người bệnh giảm đi đáng kể.

Cách điều trị cho bệnh nhân mắc hội chứng suy tế bào gan

Việc điều trị hội chứng suy tế bào gan cần bao gồm cả xử lý nguyên nhân gốc rễ và hỗ trợ chức năng gan.

Điều trị nguyên nhân

Nếu bệnh xuất phát từ viêm gan virus, bệnh nhân sẽ được chỉ định dùng thuốc kháng virus để kiểm soát sự nhân lên của virus và hạn chế tổn thương thêm cho gan. Với những trường hợp suy gan do rượu bia, điều quan trọng nhất là ngừng hoàn toàn việc sử dụng đồ uống có cồn. Ngoài ra, nếu nguyên nhân đến từ thuốc độc gan, bệnh nhân cần dừng ngay loại thuốc đó và thay thế bằng lựa chọn an toàn hơn theo hướng dẫn y khoa.

Điều trị hỗ trợ

Điều trị hỗ trợ nhằm duy trì sự sống và cải thiện chức năng gan cho người bệnh. Các biện pháp này bao gồm: Truyền dịch để ổn định tuần hoàn, bổ sung vitamin cần thiết cho chuyển hóa và cân bằng điện giải nhằm đảm bảo môi trường nội môi ổn định. Truyền albumin được chỉ định cho bệnh nhân xơ gan/giãn mật trong trường hợp cụ thể như: Sau chọc hút dịch báng lớn (≥5 L), trong một số trường hợp hội chứng gan - thận và khi điều trị nhiễm trùng dịch báng.

Nếu bệnh nhân đã xuất hiện biến chứng, bác sĩ sẽ tiến hành điều trị biến chứng song song. Ví dụ, xử lý cổ trướng bằng chọc hút dịch hoặc dùng thuốc lợi tiểu và tích cực phòng ngừa, điều trị nhiễm trùng dịch báng cũng như các biến chứng khác. Ghép gan là phương án cứu sinh quan trọng và thường là lựa chọn điều trị cuối cùng cho nhiều trường hợp suy gan không hồi phục.

Hội chứng suy tế bào gan là hệ quả của sự tổn thương gan nặng nề, tiềm ẩn nhiều nguy cơ đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, có nhiều biện pháp để chúng ta chủ động phòng ngừa hội chứng này như tiêm vắc xin viêm gan B, hạn chế tối đa rượu bia và các chất kích thích, duy trì chế độ ăn uống khoa học, dùng thuốc đúng chỉ định.