Giải phẫu xương chậu: Đặc điểm, chức năng và các dấu hiệu bất thường ở xương chậu

Khung xương chậu nằm ở phần dưới của cơ thể, đóng vai trò như một cầu nối giữa thân trên và chân. Khung xương chậu có chức năng như một bệ đỡ cho ruột, đồng thời chứa đựng một số cơ quan như bàng quang và các cơ quan sinh sản. Bài viết dưới đây sẽ giúp giải đáp thắc mắc về giải phẫu xương chậu cũng như một số vấn đề liên quan khác.

Đặc điểm giải phẫu xương chậu

Vị trí của xương chậu

Vị trí của xương chậu nằm ở phần cuối của cột sống thắt lưng, dưới thắt lưng và bao quanh đoạn dưới của xương cột sống. Xét ở góc độ khác, xương chậu nằm trên phần xương đùi, kết hợp với xương hông và phần đầu xương đùi. Vùng xương chậu nằm từ phần xương mu đến bẹn, đùi và quanh hông, dưới eo và bao trọn từ vùng hông đến đùi.

Cấu tạo của xương chậu

Xương chậu, còn được gọi là xương dẹt, là vùng xương có diện tích lớn nhất trong cơ thể con người. Xương chậu có hình cánh quạt với 4 bờ, 2 mặt và 4 góc, được tạo thành từ ba xương: Xương cánh chậu ở trên, xương mu ở phía trước và xương ngồi ở phía sau.

Cấu tạo hai mặt của xương chậu

Mặt ngoài của xương chậu: Ở giữa có ổ cối khớp với chỏm xương đùi, xung quanh là vành ổ cối gắn với khuyết ổ cối. Dưới ổ cối có lỗ bịt hình vuông hoặc tam giác, phía sau là xương ngồi, phía trước là xương mu và ở trên là xương cánh chậu lõm xuống tạo thành hố chậu. Tại hố chậu có ba diện để bám vào cơ mông.

Mặt trong của xương chậu có một gờ nhô lên chia mặt này thành hai phần:

• Phần trên có lồi chậu và diện nhĩ phía sau.
• Phần dưới có diện vuông và lỗ bịt.

Cấu tạo của bốn bờ xương chậu

• Bờ trên (mào chậu): Bắt đầu từ gai chậu trước trên đến gai chậu sau trên, có hình dạng cong theo hình chữ S, mỏng ở giữa và dày hơn ở phía trước và phía sau.
• Bờ dưới (ngành ngồi): Được hình thành bởi xương ngồi và xương mu.
• Bờ trước: Lồi lõm từ trên xuống dưới, bao gồm gai chậu trước trên, gai chậu trước dưới, diện lược, mào lược và gai mu (củ mu).
• Bờ sau: Cũng lồi lõm từ trên xuống dưới, bao gồm gai chậu sau trên, gai chậu sau dưới, khuyết ngồi lớn, khuyết ngồi bé, ụ ngồi và gai ngồi.

Cấu tạo của bốn góc xương chậu

• Góc trước trên: Ứng với gai chậu trước trên.
• Góc sau trên: Ứng với gai chậu sau trên.
• Góc trước dưới: Ứng với gai mu (củ mu).
• Góc sau dưới: Ứng với ụ ngồi.

Chức năng của xương chậu

Xương chậu được xem như là nền móng của ngôi nhà ấy. Với diện tích lớn nhất trong hệ thống xương của cơ thể con người, xương chậu nối cột sống với xương đùi và phân bố đều trọng lượng cơ thể từ đỉnh đầu xuống thắt lưng. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc nâng đỡ toàn bộ cơ thể và là “chìa khóa” để giữ gìn sức khỏe.

Về cơ bản, xương chậu có các chức năng chính và phụ như sau:

Chức năng chính

Xương chậu chống đỡ trọng lượng của phần thân trên khi cơ thể ngồi và đứng, chuyển hóa trọng lượng đó từ khung xương trục sang khung chi dưới khi đi đứng, chạy nhảy và thực hiện các hoạt động của phần dưới cơ thể. Nó giúp cơ thể cân bằng và chịu được lực từ các cơ vận động và tư thế mạnh.

Chính vai trò này đã góp phần quan trọng vào sự tiến hóa, khiến con người trở thành động vật bậc cao so với các loài động vật khác.

Chức năng phụ

Xương chậu chứa và bảo vệ nội tạng trong vùng chậu, bao gồm phần dưới của hệ thống tiết niệu và các cơ quan sinh sản. Nó liên kết các cơ quan sinh sản bên ngoài và các cơ và màng liên quan.

Đặc biệt đối với phụ nữ, xương chậu có đặc điểm là rộng và nông, tạo hình dáng giống như chậu rửa mặt và bảo vệ các cơ quan nội tạng như tử cung, buồng trứng, đường ruột và bàng quang. Trong quá trình mang thai, xương chậu đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thai nhi.

Nếu xảy ra giãn xương chậu, tử cung và đường ruột có thể bị đẩy xuống sâu hơn so với bình thường, dẫn đến phình bụng dưới và cản trở tuần hoàn máu trong vùng xương chậu. Điều này có thể gây ra các triệu chứng phổ biến như đau bụng kinh, lạnh bụng và rối loạn tiểu tiện.

Khác biệt giữa xương chậu nam giới và nữ giới

Xương chậu ở nam giới và nữ giới có những đặc điểm khác biệt đáng chú ý.

• Xương chậu của nữ giới thường có diện tích lớn và rộng hơn so với nam giới, trong khi xương chậu của nam giới lại nhỏ hẹp hơn. Hình dạng đầu vào của xương chậu nữ giới thường là hình bầu dục, trong khi đó ở nam giới, hình dạng này thường là hình trái tim.
• Cạnh xương của xương chậu nữ giới thường rộng hơn, trong khi ở nam giới thì cạnh xương thường hội tụ từ đầu vào đến đầu ra.
• Mào chậu của xương chậu nữ giới thường hẹp hơn và không rõ rệt như của nam giới, nơi mà mào chậu thường cao và rõ ràng hơn.
• Về xương cùng, xương chậu của nữ giới thường ngắn, rộng và có xu hướng cong về phía sau, trong khi đó ở nam giới thì xương cùng thường dài, hẹp hơn và thẳng hơn, thường có một vùng xương cụt rõ rệt.

Các dấu hiệu bất thường ở xương chậu

Một số dấu hiệu bất thường của xương chậu có thể bao gồm:

• Cảm giác đau ở khớp xương chậu kèm theo tê cứng chân.
• Đau dai dẳng ở vùng chậu hông giữa hai mông, có dấu hiệu teo mông.
• Chân vòng kiềng dẫn đến chân to, mông xệ và khoảng cách giữa hai chân lớn là dấu hiệu của giãn xương chậu.
• Đau nặng hơn khi cử động mạnh, khó xoay hoặc nghiêng người, khó cúi ngửa, xoay, hoặc ngồi lâu một tư thế.
• Cơn đau lan dần xuống đùi và có dấu hiệu teo cơ vùng mông đùi.
• Đau vùng bụng dưới âm ỉ, đại tiện đau và có mùi lạ, chảy máu.
• Đau khi quan hệ, kèm theo sốt hoặc cảm giác rét run, buồn nôn và choáng váng.
• Tê cứng ở các khớp xương chậu, cơn đau lan xuống cả hai chân, đùi và cẳng chân giống như khi bị đau thần kinh tọa.

Khi xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào trong các dấu hiệu trên, hãy đi khám và thảo luận với bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời và hiệu quả.

Bài viết trên đã cung cấp những thông tin cơ bản về xương chậu, vị trí, cấu tạo chức năng cũng như một số vấn đề liên quan khác. Nhìn chung xương chậu có kích thước lớn và là một trong các xương quan trọng nhất của cơ thể. Vì thế, bạn cần áp dụng các biện pháp chăm sóc phù hợp để bảo vệ chức năng xương chậu và hạn chế những bệnh lý nguy hiểm có thể xảy ra.

Xem thêm: 

• Khung chậu nữ giới và những bệnh lý liên quan 
• Lệch xương chậu do ngồi làm việc sai tư thế 
• Cách làm giảm đau xương chậu tại nhà an toàn và hiệu quả