Giun đũa: Căn bệnh nguy hiểm cho trẻ em và cách phòng bệnh hiệu quả

Bệnh giun đũa có nguy hiểm đến sức khỏe của người bệnh hay không? Hãy tham khảo bài viết sau đây để tìm hiểu giun đũa là gì, nguyên nhân và triệu chứng của bệnh, quan trọng là cách điều trị và phòng ngừa bệnh do giun đũa gây ra như thế nào.

Kiến thức cần biết về giun đũa

Giun đũa là gì?

Giun đũa có tên khoa học là Ascaris lumbricoides, là loại ký sinh trùng có kích thước lớn, gây bệnh ở người. Giun cái trưởng thành có chiều dài từ 20 đến 27cm, giun đực dài từ 15 đến 20cm. Giun trưởng thành thân tròn hình ống, đầu và đuôi thon nhọn, có màu trắng hoặc hơi hồng.

Giun đũa là loại ký sinh trùng có kích thước lớn, gây bệnh cho người, nhất là trẻ nhỏ

Giun đũa gây bệnh ở người như thế nào?

Đặc điểm gây bệnh của giun đũa ở người:

• Giun đũa trưởng thành ký sinh ở phần đầu và giữa ruột non của người, gây bệnh ở cả dạng ấu trùng và dạng trưởng thành.
• Giun đũa sinh sản hữu tính. Giun cái sau khi thụ tinh đẻ trứng, trứng đi ra ngoài theo phân gặp điều kiện thuận lợi và phát triển thành trứng có ấu trùng. Khi gặp nhiệt độ thuận lợi ấu trùng giun tiếp tục chu kỳ. Trứng giun tồn tại lâu ở ngoại cảnh nhờ có lớp vỏ dày và chỉ bị tiêu diệt khi ở nhiệt độ trên 60 độ C.
• Khi trứng giun có ấu trùng vào dạ dày của người, ấu trùng thoát khỏi vỏ xâm nhập vào mao mạch ở ruột đi đến tĩnh mạch mạc treo rồi đến tĩnh mạch cửa vào gan.
• Ấu trùng theo đường máu có thể đến các cơ quan khác ký sinh và gây bệnh như ở hầu họng, phổi...
• Ấu trùng hoặc giun trưởng thành có thể đi lạc sang cơ quan khác trong quá trình di chuyển và phát triển trong cơ thể người, dẫn đến hiện tượng giun đi lạc chỗ, gây các triệu chứng cấp tính tại nơi giun lạc đến.
• Giun đũa ký sinh và lấy mất các chất dinh dưỡng tại ruột của vật chủ như đạm, vitamin C, vitamin A... Trẻ nhiễm giun trong thời gian dài sẽ kém phát triển chiều cao, cân nặng và trí tuệ.

Nguyên nhân gây bệnh giun đũa

Có rất nhiều nguyên nhân khiến bạn mắc bệnh giun đũa, cụ thể:

• Nguyên nhân gây bệnh giun đũa là do thói quen đi chân đất, tiếp xúc môi trường bên ngoài mà không có dụng cụ bảo vệ, không vệ sinh tay sạch sẽ...
• Trẻ em có tỷ lệ nhiễm giun hơn người lớn, trẻ ở nông thôn thường nhiễm giun cao hơn trẻ ở thành thị. Do trẻ nhỏ thường đi chân trần, có thói quen cho tay vào miệng nhưng chưa có ý thức vệ sinh cá nhân nên dễ bị lây truyền.
• Ở các vùng nông thôn vẫn còn tồn tại tập quán ăn rau sống, dùng phân tươi bón rau. Trứng giun thải ra trong phân không được tiêu diệt dù cho rửa rau kỹ lưỡng nhiều lần. Thế là con đường lây nhiễm cứ diễn ra thành vòng luẩn quẩn.

Triệu chứng bệnh giun đũa 

Xét thấy nếu bạn mắc một trong số các dấu hiệu dưới đây, rất có thể bạn đã mắc bệnh giun đũa:

• Biểu hiện của nhiễm giun đũa dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác do không có dấu hiệu đặc trưng.
• Triệu chứng thường thấy ở trẻ em là trẻ bị rối loạn tiêu hóa kéo dài, còi cọc, suy dinh dưỡng, cân nặng chậm phát triển.
• Trẻ sẽ có biểu hiện của tắc ruột nếu có quá nhiều giun trong ruột như bị đau bụng quặn từng cơn kèm chướng bụng, táo bón. Trẻ sẽ bị tắc mật, viêm đường mật, sỏi đường mật nếu giun từ ruột non đi qua ống mật. Khi giun xuống ruột thừa gây viêm ruột thừa cấp.
• Nếu giun đi lạc chỗ lên phổi, người bệnh thở khò khè, khó thở mạn tính hay biểu hiện cấp tính như ho khan, đau ngực dữ dội, sốt cao.
• Tuy hiếm gặp nhưng giun sống có thể chui ra từ phân khi trẻ đi tiêu hay chui ra từ miệng, mũi khi trẻ ngủ hay ho, sặc. 

Trẻ bị nhiều giun đũa sẽ bị tắc ruột, gây đau bụng kèm chướng bụng, táo bón

Nguyên tắc điều trị và phòng ngừa bệnh giun đũa

Các phương pháp chẩn đoán

Hiện nay, soi phân tìm trứng giun bằng kính hiển vi quang học là phương pháp phổ biến nhất, vừa đơn giản, dễ thực hiện mà có độ đặc hiệu cao.

Khi người bệnh khạc ra hoặc nôn ra giun hoặc có thể giun tự chui lên mũi, hậu môn, cần đem mẫu đờm, dịch nôn hay mẫu phân chứa giun đến bệnh viện để xét nghiệm.

Ngoài ra, có thể dùng các phương pháp cận lâm sàng khác để hỗ trợ việc chẩn đoán, tùy trường hợp bệnh mà bác sĩ sẽ chọn phương pháp nào:

• Xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu ngoại vi: Thấy số lượng bạch cầu ưa axit tăng.
• Chụp X-quang phổi: Khi chụp với chất cản quang, có thể thấy hình ảnh giun.
• Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh vùng bụng: Siêu âm, X-quang, CT-SCAN, MRI.

Nguyên tắc điều trị

Để điều trị giun đũa, nên dùng thuốc ít độc, có tác dụng với nhiều loại giun, dùng một liều duy nhất vẫn đạt hiệu quả cao gồm:

• Điều trị nhiễm giun đũa đơn thuần: Dùng thuốc Mebendazole 500mg liều duy nhất hoặc Albendazole 400mg liều duy nhất hoặc hoặc Pyrantel pamoate 10mg/kg cân nặng.
• Điều trị nhiễm giun đũa phối hợp trị giun tóc, giun móc: Dùng Mebendazole 500mg liều duy nhất hoặc 500 mg/ngày x 3 ngày hoặc Albendazole 400mg liều duy nhất hoặc 400mg/ngày x 3 ngày hoặc sử dụng Pyrantel pamoate 10mg/kg cân nặng hoặc 10mg/kg cân nặng/ngày x 3 ngày.

Bạn cần lưu ý các đối tượng không được dùng Albendazole và Mebendazole gồm trẻ dưới 2 tuổi, phụ nữ có thai 3 tháng đầu hoặc cho con bú, người có tiền sử nhiễm độc tủy xương, người có tiền sử mẫn cảm với Benzimidazol. 

Thận trọng khi điều trị cho người suy thận, suy gan.

Người bệnh có thể dùng Mebendazole 500mg liều duy nhất để trị giun đũa

Các biện pháp phòng ngừa giun đũa

Muốn phòng ngừa giun đũa tuyệt đối, bạn nên lưu ý một số ý dưới đây:

• Mỗi người nên tẩy giun định kỳ.
• Nên vệ sinh cá nhân và vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, xây dựng hố xí hợp vệ sinh.
• Hình thành thói quen rửa tay cho trẻ em. Trong các trường hợp như trước trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi tiếp xúc vật dụng hoặc môi trường bẩn, trẻ cần rửa tay bằng xà phòng.
• Tuyên truyền, giáo dục và nâng cao ý thức người dân về cách dùng phân bón, xây dựng cách ăn uống khoa học, vệ sinh, tốt cho sức khỏe.
• Trước khi ăn, cần rửa sạch, gọt vỏ thực phẩm, rau củ hoặc nấu chín, hạn chế ăn rau sống.
• Tránh tiếp xúc tay, chân trực tiếp với nền đất, mang đầy đủ phương tiện bảo hộ khi làm công việc liên quan tới đất.

Bệnh giun đũa sẽ gây nguy hiểm cho sức khỏe của trẻ nhỏ nếu không được điều trị kịp thời. Do đó, phụ huynh nên chú ý nhắc nhở trẻ về các biện pháp phòng ngừa bệnh như hướng dẫn của bài viết để tránh bị căn bệnh này.

Quỳnh Trang

Nguồn tham khảo: Tổng hợp