Hội chứng rối loạn cồn trong thai nhi: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Mẹ bầu uống rượu trong quá trình mang thai có thể gây ra các rối loạn liên quan đến sự phát triển thể chất, hành vi, não bộ của trẻ khi chào đời và nghiêm trọng nhất là hội chứng rối loạn cồn trong thai nhi. Hội chứng này kéo theo các khiếm khuyết nghiêm trọng không thể phục hồi ở trẻ.

Hội chứng rối loạn cồn trong thai nhi

Hội chứng rối loạn cồn trong thai nhi còn được biết đến với tên gọi khác là hội chứng thai nhi rượu hay hội chứng rượu bào thai (tên tiếng Anh Fetal alcohol syndrome - viết tắt FAS). Đây là hội chứng gặp phải ở trẻ em do người mẹ uống rượu trong quá trình mang thai. FAS được xếp vào nhóm một trong năm rối loạn phổ rượu thai nhi (fetal alcohol spectrum disorder).

FAS gây tình trạng hạn chế tăng trưởng ở thai nhi, gây tổn thương trí não và hệ thần kinh ở trẻ sơ sinh. Theo giới chuyên môn, nếu mẹ uống nhiều rượu trong 3 tháng đầu thai kỳ, trẻ sẽ có nguy cơ dị tật ở mặt và não. Nếu người mẹ uống nhiều rượu trong 3 tháng tiếp theo, tỷ lệ sảy thai tự nhiên sẽ tăng cao. Nếu mẹ tiêu thụ nhiều rượu vào 3 tháng cuối thai kỳ, trẻ sinh ra sẽ hạn chế phát triển cả chiều cao, cân nặng lẫn khối lượng não.

Nguyên nhân gây hội chứng rượu bào thai

Hội chứng rối loạn cồn trong thai nhi có nguyên nhân do người mẹ uống nhiều rượu trong quá trình mang thai. Hầu hết chúng ta đều biết tác hại của việc uống rượu bia khi mang thai. Rượu khi vào trong cơ thể sẽ ngấm vào máu của mẹ và truyền qua nhau thai vào thai nhi. Vì quá trình chuyển hóa rượu của thai nhi chậm hơn của người lớn nên nồng độ rượu trong thai nhi thậm chí còn cao hơn trong cơ thể mẹ. Ngoài ra, cơ thể thai nhi có quá trình phân giải rượu không giống trong cơ thể người trưởng thành.

Một lượng lớn rượu sẽ được tích tụ trong cơ thể thai nhi và chúng làm cản trở quá trình hấp thụ dinh dưỡng và oxy của thai nhi. Rượu cũng gây hại cho sự phát triển của các mô, các hệ cơ quan và nghiêm trọng nhất là gây ra những tổn thương vĩnh viễn ở não bộ.

Điều đó có nghĩa, khi bà bầu uống càng nhiều rượu trong quá trình mang thai, nguy cơ đối với thai nhi càng lớn. Các mạch máu, tim, não của thai nhi phát triển ngay từ những tuần đầu thai kỳ, ngay khi mẹ còn chưa biết mình đã mang thai. Vì vậy, lượng rượu mẹ nạp vào cơ thể dù nhiều hay ít cũng sẽ ảnh hưởng đến bào thai theo những cách khác nhau.

Hội chứng rối loạn cồn trong thai nhi biểu hiện thế nào?

Các triệu chứng biểu hiện của hội chứng rượu bào thai được phân chia thành 3 nhóm gồm:

Biểu hiện khiếm khuyết về mặt thể chất

Khi mắc hội chứng này, trẻ sẽ có các biểu hiện khiếm khuyết thể chất như:

• Khuôn mặt trẻ mang những đặc điểm đặc trưng như môi trên mỏng, mắt mỏng, mũi ngắn và hếch, không có rãnh nhân trung ở vị trí giữa mũi và môi.
• Các khớp chân, tay, khớp ngón tay cũng bị biến dạng.
• Thai nhi khi còn trong bụng mẹ và trẻ khi chào đời đều chậm phát triển về chiều cao và cân nặng.
• Chu vi vòng đầu và kích thước não đều nhỏ hơn bình thường.
• Trẻ gặp tình trạng khó nghe hoặc khó nhìn.
• Trẻ có các dị tật ở tim, thận, xương hay ở các cơ quan khác.

Biểu hiện liên quan đến não và hệ thần kinh

Bên cạnh khiếm khuyết thể chất, trẻ mắc hội chứng rối loạn cồn trong thai nhi cũng có các biểu hiện liên quan đến hệ thần kinh như:

• Khả năng phối hợp và giữ thăng bằng kém. Cha mẹ có thể thấy trẻ gặp khó khăn trong cả việc bò, việc đi lại.
• Trẻ giảm khả năng nhận thức, ghi nhớ, chú ý, xử lý thông tin.
• Trẻ gặp khó khăn trong việc lý luận, phán đoán và giải quyết vấn đề.
• Trẻ có biểu hiện tăng động giảm chú ý và cảm xúc thất thường.

Biểu hiện liên quan đến xã hội và hành vi

Ngoài ra, trẻ cũng có các biểu hiện liên quan đến hành vi xã hội như:

• Trẻ khó khăn trong việc thích nghi với những thay đổi, dù là thay đổi nhỏ nhất như thay đổi nhóm bạn, thay đổi lớp học, thay đổi vị trí vui chơi,...
• Tương tác với mọi người xung quanh kém, trẻ dễ gặp phiền toái khi tương tác với bạn bè.
• Khó kiểm soát các hành vi mang tính xung đột, trẻ dễ đánh bạn, la hét, cáu gắt hay tự làm tổn thương chính mình khi mọi việc trái ý muốn.
• Trẻ tiếp thu và phát triển ngôn ngữ giao tiếp chậm, chậm nói, ít nói, không nói ngay cả với những người gần gũi nhất. 

Hội chứng rối loạn cồn trong thai nhi điều trị thế nào?

Tin không vui là hội chứng rượu bào thai không thể chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, chúng ta có thể giảm mức độ nguy hiểm của hội chứng này bằng cách:

• Gia đình cần hòa thuận, hạnh phúc, quan tâm đến trẻ bởi trẻ mắc hội chứng FAS thường rất nhạy cảm và có xu hướng bạo lực. Nếu được xoa dịu về mặt tâm lý, xu hướng bạo lực ở trẻ sẽ giảm.
• Các bác sĩ có thể tư vấn gia đình cho trẻ sử dụng một số loại thuốc như: Thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần, thuốc giảm lo lắng,… Các thuốc này sẽ giúp trẻ cải thiện các triệu chứng như hành vi tiêu cực, trạng thái dễ kích động, hay cáu gắt, lo âu,… Lưu ý: Khi dùng bất kỳ loại thuốc nào cho trẻ, cha mẹ cũng cần có sự tư vấn của bác sĩ.
• Trẻ nên được đào tạo các kỹ năng xã hội theo cách đặc biệt gồm: Kỹ năng kiểm soát, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng đánh giá nguyên nhân - kết quả,… Cha mẹ nên tìm hiểu những trung tâm đào tạo uy tín để con mình được hỗ trợ một cách tốt nhất.
• Các phương pháp như vật lý trị liệu, châm cứu, massage, yoga,… cũng có thể có tác dụng giảm khiếm khuyết thể chất và cải thiện sức khỏe tinh thần với trẻ mắc hội chứng FAS.

FAS thực sự nguy hiểm với những hậu quả khôn lường mà nó để lại cho thai nhi cũng như trẻ sau khi chào đời. Nhưng tin vui là phụ nữ hoàn toàn có thể phòng ngừa hội chứng rối loạn cồn trong thai nhi bằng cách không uống rượu trong suốt thai kỳ. Nếu là một phụ nữ nghiện rượu, hãy tìm đến sự hỗ trợ của bác sĩ để cai rượu trước khi mang thai. Không có thời điểm nào là an toàn để phụ nữ mang thai uống rượu. Vì thế, hãy tránh xa rượu vì sức khỏe của chính mình và vì đứa con trong tương lai phụ nữ nhé! 

Xem thêm:

• Hội chứng Stein-Leventhal nguy hiểm thế nào?
• Hội chứng sốt chu kỳ di truyền: Dấu hiệu nhận biết và cách điều trị