Hôn mê tiểu đường là tình trạng như thế nào? Nguyên nhân và triệu chứng

Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về hôn mê tiểu đường, từ nguyên nhân, triệu chứng, đến các phương pháp điều trị và phòng ngừa. Chúng ta sẽ khám phá những thách thức và giải pháp, qua đó giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe này, cũng như cách quản lý nó hiệu quả.

Hôn mê tiểu đường là tình trạng như thế nào?

Hôn mê tiểu đường là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh tiểu đường. Tình trạng này xuất hiện do sự thiếu hụt insulin trong cơ thể, dẫn đến sự rối loạn trong việc sử dụng glucose (đường) để sản xuất năng lượng. Hôn mê tiểu đường không chỉ gây nguy hiểm tới sức khỏe mà còn có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

Nguyên nhân gây ra hôn mê tiểu đường

Nguyên nhân chính gây ra hôn mê tiểu đường là sự thiếu hụt insulin trong cơ thể. Insulin là một loại hormone được sản xuất bởi tuyến tụy và có chức năng giúp glucose di chuyển từ máu vào các tế bào để sản xuất năng lượng. Khi cơ thể không sản xuất đủ insulin (tiểu đường loại 1) hoặc không sử dụng insulin hiệu quả (tiểu đường loại 2), lượng glucose trong máu tăng cao, gây ra tình trạng tăng đường huyết (hyperglycemia).

Trong trường hợp tiểu đường loại 1, cơ thể không thể sản xuất insulin, dẫn đến việc glucose không thể được sử dụng làm năng lượng. Điều này buộc cơ thể phải phân hủy chất béo để lấy năng lượng, tạo ra chất ceton. Sự tích tụ chất ceton trong máu gây ra tình trạng nhiễm toan ceton, làm tăng độ acid của máu và cuối cùng dẫn đến hôn mê.

Đối với tiểu đường loại 2, tình trạng cơ thể sử dụng insulin không hiệu quả (insulin resistance) dẫn đến tăng glucose máu mà không có sự tăng sản xuất ceton như ở tiểu đường loại 1. Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát, lượng glucose cao có thể dẫn đến hôn mê do tăng áp lực thẩm thấu (hyperosmolar nonketotic). Đây là tình trạng hôn mê được gây ra do tăng áp lực thẩm thấu trong máu. Khi nồng độ đường trong máu tăng vọt, cơ thể sẽ điều tiết khiến mất nước nghiêm trọng và tăng độ nhớt của máu, vì thế bệnh nhân dễ rơi vào tình trạng hôn mê.

Triệu chứng và dấu hiệu cảnh báo của hôn mê tiểu đường

Nhận biết sớm các triệu chứng hôn mê do tiểu đường

Hôn mê tiểu đường thường tiến triển từ từ đến nhanh chóng, và việc nhận biết sớm các triệu chứng là vô cùng quan trọng để ngăn chặn các hậu quả nghiêm trọng. Dưới đây là một số triệu chứng cần được chú ý:

• Có cảm giác khát và tiểu nhiều: Do có sự tích tụ của glucose trong máu vì thế cơ thể cố gắng loại bỏ nó qua nước tiểu, dẫn đến cảm giác khát liên tục và tiểu nhiều bất thường.
• Mệt mỏi và kiệt sức: Khi glucose không thể vào được tế bào để sản sinh năng lượng, cơ thể bắt đầu cảm thấy mệt mỏi và kiệt sức.
• Giảm cân bất thường: Dù ăn nhiều hơn, người bệnh có thể sụt cân đáng kể do cơ thể phải đốt cháy chất béo để tạo năng lượng.
• Mắt không nhìn rõ: Sự biến đổi lượng glucose trong máu có thể gây ảnh hưởng tới thị lực dẫn đến nhìn không rõ, lờ mờ.
• Da khô và ngứa: Sự mất nước và các rối loạn trong quá trình trao đổi chất có thể dẫn đến tình trạng da khô và ngứa.
• Buồn nôn và nôn: Sự tích tụ của chất ceton trong máu có thể gây ra cảm giác buồn nôn và nôn mửa.
• Hơi thở có mùi giống trái cây: Khi cơ thể sản xuất ra ceton, hơi thở có thể có mùi đặc trưng giống như mùi trái cây.

Các dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý

Các dấu hiệu cảnh báo của hôn mê tiểu đường bệnh nhân và người nhà cần chú ý không nên bị bỏ qua để phòng tránh và điều trị kịp thời bao gồm hôn mê hoặc lờ đờ. Sự sụt giảm nhanh chóng về mức độ ý thức hoặc hôn mê là một dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng. Bên cạnh đó khi bệnh nhân bị rối loạn hành vi hoặc tâm thần, như sự thay đổi đột ngột trong hành vi, hoang mang, kích động không rõ nguyên nhân. 

Bệnh nhân có thể gặp phải tình trạng nhịp tim đập nhanh và hô hấp nhanh. Sự tăng nhịp tim và thở nhanh có thể là dấu hiệu của nhiễm toan ceton, khi cơ thể cố gắng bù đắp cho sự acid hóa của máu. Đôi khi, người bệnh có thể có triệu chứng đau bụng, đặc biệt trong trường hợp nhiễm toan ceton. 

Bên cạnh đó, giảm huyết áp có thể là dấu hiệu của tình trạng mất nước nghiêm trọng và suy giảm tuần hoàn máu. Tình trạng mất nước này có thể sẽ khiến cho da khô, môi nứt nẻ và giảm tiết nước mắt. Khi có bất kì dấu hiệu nào kể trên cần đặc biệt chú ý và đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để điều trị kịp thời.

Các phương pháp điều trị hôn mê do tiểu đường

Khi phát hiện hôn mê tiểu đường, việc điều trị phải được thực hiện ngay lập tức và thường diễn ra trong môi trường y tế chuyên nghiệp như bệnh viện. Dưới đây là các phương pháp điều trị hiện đại:

• Bổ sung insulin: Trong hầu hết các trường hợp, bổ sung insulin là bước điều trị quan trọng nhất. Insulin được tiêm vào cơ thể để giảm nồng độ glucose trong máu. Đồng thời, lượng glucose này sẽ được sử dụng để tạo ra năng lượng cho cơ thể.
• Truyền các dung dịch điện giải: Để cân bằng lại các dạng điện giải như natri và kali trong máu, dịch truyền điện giải thường được sử dụng. Bên cạnh đó, các dung dịch này sẽ cung cấp một lượng nước cho bệnh nhân. Lượng nước được nạp vào này nhằm để bù dịch và giảm độ nhớt của máu.
• Theo dõi và điều chỉnh các chỉ số máu: Theo dõi chặt chẽ các chỉ số sinh hóa máu như đường huyết, điện giải và khí máu động mạch là rất quan trọng trong quá trình điều trị.

Phòng ngừa tình trạng hôn mê do tiểu đường

Phòng ngừa hôn mê tiểu đường là một phần quan trọng trong quản lý bệnh tiểu đường. Để quản lý đường huyết hiệu quả cần kiểm soát đường huyết hàng ngày và duy trì các giá trị chúng trong phạm vi khuyến nghị. Đây là phương pháp tốt nhất để phòng ngừa hôn mê tiểu đường. 

Cần thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh. Một chế độ ăn giàu chất xơ, ít chất béo và đường sẽ giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả. Đồng thời, nên tăng cường hoạt động thể chất. Tập thể dục thường xuyên không chỉ giúp kiểm soát cân nặng mà còn cải thiện khả năng sử dụng insulin của cơ thể. 

Hiểu biết về bệnh tiểu đường và cách quản lý nó, cùng với sự hỗ trợ từ các chuyên gia y tế, có thể giúp ngăn ngừa hôn mê. Việc điều trị tiểu đường đòi hỏi sự kiểm tra định kỳ với bác sĩ để điều chỉnh phác đồ điều trị, phát hiện sớm các dấu hiệu cảnh báo và ngăn chặn tình trạng hôn mê tiểu đường.

Hôn mê tiểu đường là một tình trạng y khoa cần được hiểu rõ và xử lý kịp thời. Sự nhận thức về nguy cơ và các triệu chứng của hôn mê tiểu đường, cùng với việc quản lý đúng cách bệnh tiểu đường, có thể giúp ngăn ngừa biến chứng này. Qua đó, việc giáo dục bệnh nhân và người chăm sóc, cũng như sự hợp tác chặt chẽ với các chuyên gia y tế, là chìa khóa quan trọng trong việc giảm thiểu rủi ro và đảm bảo một cuộc sống khỏe mạnh hơn cho những người mắc bệnh tiểu đường.

Xem thêm: Chẩn đoán phân biệt ở trẻ li bì, hôn mê hoặc co giật