Mắt hiếng là gì? Tác hại với sức khỏe và cách điều trị

Người bị tật mắt hiếng cảm thấy tự ti trong giao tiếp vì bệnh ảnh hưởng đến vẻ ngoài của khuôn mặt, hơn nữa còn ảnh hưởng khá nhiều đến thị lực và sức khỏe đôi mắt của người bệnh. Hãy tham khảo bài viết sau để tìm hiểu mọi thông tin về tình trạng mắt hiếng.

Thế nào là mắt hiếng?

Thông thường, nhiệm vụ điều chỉnh hoạt động của nhãn cầu tùy thuộc vào 6 cơ mắt bao gồm cơ trực trong, trực ngoài, trực dưới, trực trên, cơ chéo lớn, cơ chéo bé. Mỗi cơ giúp nhãn cầu di chuyển lên trên, xuống dưới, vào trong, ra ngoài, xoay vào trong và xoay ra ngoài.

Hai mắt của người bình thường sẽ cùng nhìn vào một điểm. Nhãn cầu có nhiệm vụ tổng hợp lại hình ảnh thu được ở hai mắt thành một hình ảnh duy nhất là ảnh 3 chiều, mang đến thị giác tinh tế.

Vậy mắt hiếng là gì? Bệnh mắt hiếng hay gọi là mắt lác, mắt lé là tình trạng hai mắt không cân bằng, tầm nhìn vì thế mà theo các hướng khác nhau. Một hoặc cả hai mắt của người bị mắt hiếng nhìn theo hướng lệch vào trong hoặc lệch ra ngoài. Đây là bệnh lý thường gặp ở trẻ nhỏ, một số trường hợp xuất hiện ở trẻ vừa mới sinh và cả gặp ở người lớn.

Khi có một mắt bị lệch, hai mắt thu nhận hai hình ảnh khác nhau và chuyển đến não bộ. Ở trẻ nhỏ, não bộ chỉ lấy hình ảnh của mắt nhìn rõ hơn và chọn lọc, loại bỏ hình ảnh của mắt nhìn lệch và trẻ sẽ mất đi thị giác tinh tế về sau. Ở người lớn, não bộ không thể loại bỏ hình ảnh từ mắt bị lệch mà thu lại cả hai hình ảnh, gây nhìn đôi.

Có 2 loại mắt hiếng:

• Hiếng cơ năng (hiếng đồng hành): Biểu hiện đặc trưng là tình trạng mắt hiếng luôn di chuyển cùng hướng với mắt lành, tình trạng này thường gặp ở trẻ em.
• Hiếng liệt (hiếng bất đồng hành): Biểu hiện đặc trưng là tình trạng cơ vận nhãn bị liệt làm hạn chế vận động của nhãn cầu, thường gặp ở người lớn.

Tùy tính chất, bệnh mắt hiếng thể hiện theo các hình thái khác nhau như hiếng chụm chữ A, chữ V, hiếng trong, hiếng chéo,... Tình trạng mắt hiếng có thể xuất hiện ở một hoặc cả hai mắt. Theo thời gian, do não bộ chỉ sử dụng các tín hiệu được gửi từ mắt khỏe hơn nên bên mắt hiếng thường yếu đi và dần bị mất thị lực.

Đặc điểm của mắt hiếng

Bạn có thể dễ dàng nhận ra tình trạng mắt hiếng thông qua quan sát bên ngoài vì những biểu hiện của bệnh mắt hiếng rất khác biệt so với mắt bình thường, bao gồm:

• Mắt nhìn thẳng một cách khó khăn.
• Hai mắt nhìn về hai hướng khác nhau.
• Một mắt nhìn đúng hướng phía trước trong khi mắt còn lại nhìn theo hướng lệch lên trên hay xuống dưới, sang trái hoặc sang phải tùy vào đặc điểm mắt hiếng của mỗi người.
• Mắt của người bị hiếng hay bị mệt mỏi và cũng thường khó tập trung hơn những người khác.
• Thường cảm thấy mỏi mắt khi nhìn lâu trong một thời gian dài.
• Có hiện tượng mắt nhìn một hóa thành hai.

Nguyên nhân dẫn đến mắt hiếng

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến mắt hiếng như do di truyền, bẩm sinh hoặc do thứ phát. Cụ thể là:

Mắt hiếng do ẩm sinh

Ngay từ khi mới sinh ra, trẻ sơ sinh đã xuất hiện tình trạng mắt hiếng nhưng có thể nhận rõ được tình trạng hiếng khi qua 6 tháng. Nguyên nhân khiến trẻ mới sinh mà đã bị hiếng là do dị tật ở các cơ vận nhãn làm cho mắt của trẻ không thể điều khiển đúng vị trí được. Các cơ vận nhãn do não bộ điều khiển giữ vai trò di chuyển mắt sang trái, phải, lên xuống và đảo vòng tròn. Nhưng đối với những người bị mắt hiếng bẩm sinh, tình trạng dị tật ở cơ trục và cơ chéo khiến cho mắt không thể vận động một cách đồng nhất và làm cho mắt bị lệch trục.

Mắt hiếng do yếu tố di truyền

Nếu trong gia đình, nhất là bố mẹ, ông bà, anh chị em có người bị mắt hiếng thì khả năng cao con cái sinh ra cũng bị hiếng. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này là do gen hoặc nhiễm sắc thể. Có thể % di truyền của bệnh này không quá nhiều nhưng vẫn có khả năng bị bệnh.

Mắt hiếng do các bệnh khúc xạ mắt

Nếu như không chữa trị kịp thời những tật khúc xạ như cận thị, viễn thị, loạn thị và để bệnh kéo dài quá lâu thì có thể khiến cho mắt bị hiếng. Vì vậy những người đã bị tật khúc xạ nên đi khám mắt sớm để được chỉnh kính, giúp mắt không bị điều tiết quá nhiều, dẫn đến nguy cơ bị hiếng cao. Nếu chỉ bị tật khúc xạ, người bệnh có thể đeo kính để điều trị nhưng nếu để tình trạng biến chuyển thành mắt hiếng thì có khả năng vừa chỉnh kính vừa phẫu thuật.

Tác hại của mắt hiếng và cách điều trị

Bệnh mắt hiếng gây tác hại gì?

Tật mắt hiếng ảnh hưởng khá nhiều đến sức khỏe đôi mắt nói chung và thị lực nói riêng. Cụ thể như:

• Đối với trẻ em đang trong giai đoạn phát triển thị lực mà bị hiếng có khả năng bị nhược thị cao (tức là bệnh mắt lười khá nguy hiểm), bị mất khả năng nhận thức về chiều sâu, về không gian ba chiều cũng như về khoảng cách giữa các đồ vật từ đó người bệnh di chuyển cũng gặp nhiều cản trở.
• Mắt hiếng ảnh hưởng đến những công việc cần phải có sự quan sát tỉ mỉ như các hoạt động liên quan đến nhìn kính hiển vi, lắp ráp các linh kiện điện tử,…
• Nếu không được chữa trị sớm, bệnh ảnh hưởng đến thị lực của người bệnh nhất là đối tượng trẻ em vì có thể không khôi phục được thị lực tốt nhất như ban đầu.
• Khi họ cảm thấy không tự tin về vẻ bề ngoài sẽ ảnh hưởng đến tâm lý và sức khỏe tâm thần của người bệnh như khiến họ cảm thấy căng thẳng và trầm cảm và cản trở khả năng giao tiếp hàng ngày.

Cách điều trị bệnh mắt hiếng

Mục đích điều trị

• Ở trẻ em: Chỉnh hiếng để bảo toàn chức năng hợp thị của hai mắt, ngăn ngừa nguy cơ mắt bị hiếng mất thị lực hoàn toàn.
• Ở người trưởng thành: Chỉnh hiếng để cải thiện tính thẩm mỹ cho khuôn mặt.

Các phương pháp điều trị mắt hiếng

Tùy từng trường hợp bị hiếng, bệnh nhân có thể áp dụng một hoặc kết hợp nhiều cách điều trị sau:

• Với các trường hợp bị hiếng do quy tụ điều tiết hoặc kèm tật khúc xạ, đeo kính để giúp mắt nhìn thẳng.
• Tập luyện mắt: Để tập cho mắt hiếng có thể nhìn chính xác vào các vật, người bệnh tập quy tụ, tập liếc sang hướng ngược chiều với mắt bị hiếng. Tiếp theo hợp thị hai mắt bằng tập trên máy chỉnh quang.
• Để cải thiện thị lực, hãy che mắt khỏe lại và tập nhìn mọi vật bằng mắt hiếng.
• Với các trường hợp hiếng thứ phát ở người lớn do liệt cơ vận nhãn, có thể tiêm thuốc Botulinum toxin trong thời gian chờ phẫu thuật giúp giải quyết tạm thời tình trạng song thị.
• Ở trẻ bị hiếng dai dẳng, phẫu thuật chỉnh lại cơ vận nhãn không cân bằng sớm giúp nâng cao cơ hội phục hồi hoặc tăng cường thị lực ở hai mắt. Ở người lớn bị hiếng, phẫu thuật giúp cải thiện thị lực ở hai mắt, làm mất hoặc giảm tình trạng nhìn đôi, giúp khôi phục lại diện mạo bình thường, từ đó cải thiện chức năng giao tiếp.

Bệnh mắt hiếng nên được chẩn đoán và điều trị sớm để hạn chế tác hại do bệnh gây ra. Vì vậy, nếu trẻ em hoặc người lớn có biểu hiện của mắt hiếng như nhìn lệch, song thị, quay nghiêng hoặc quay đầu khi nhìn,... cần đến cơ sở y tế để khám chuyên khoa mắt ngay.