Nang giả tụy: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Các thông tin về bệnh nang giả tụy giúp người bệnh biết được nguyên nhân, cũng như có biện pháp phòng ngừa tiên phát và tái phát, nếu đã trải qua đợt viêm tụy cấp trước đó.

Nang giả tụy là gì?

Tuyến tụy là cơ quan nằm ở phía sau dạ dày, bài tiết men tiêu hóa theo ống tụy dẫn vào ruột non, giúp dạ dày tiêu hóa thức ăn. Tuyến tụy cũng thuộc hệ nội tiết, khi sản xuất ra hormone insulin, bài tiết vào trong vòng tuần hoàn, giúp kiểm soát lượng đường trong máu, từ đó giúp cơ thể phòng bệnh tiểu đường.

Viêm tụy cấp xảy ra khi xuất hiện các phản ứng viêm quá mức tại mô tuyến tụy. Khi bị viêm nhiễm, tụy có thể tiết ra các enzyme tiêu hóa không cần thiết, chính điều này quay ngược trở lại làm tổn thương tuyến tụy hơn nữa. Để đáp ứng lại tình trạng này, phản ứng sinh lý của cơ thể nhanh chóng tạo ra các mô xơ trong ổ bụng, nhằm mục đích giữ lại dịch tụy và hạn chế bệnh tiến triển nặng hơn. Đây chính là cơ chế gây ra bệnh viêm giả tụy.

Như vậy, nang giả tụy là một túi phình chứa một lượng dịch tiêu hóa bị rò rỉ ra khỏi tuyến tụy. Chúng có thể hình thành ngay sát bên tuyến tụy, trong các bệnh lý gây viêm tụy cấp.

Nang giả tụy về cơ bản khác hoàn toàn với nang tụy thực sự. Trong khi cả nang tụy và nang giả tụy đều là nơi chứa dịch tụy, nhưng mà một nang tụy thực sự là có cấu trúc khép kín, các lớp tế bào xếp sát nhau và ngăn cách với mô gần đó.  Ngược lại, một giả nang tụy là một túi đóng kín và không có lớp tế bào biểu mô ngăn cách nó với mô gần đó. Sự khác biệt về mô bệnh học này rất quan trọng, giúp các bác sĩ định hướng điều trị.

Thêm nữa, một số khối u nang tụy có thể là u tụy lành tính hoặc u tụy ác tính (các tế bào ung thư), trong khi nang giả tụy hiếm khi là ung thư. Tuy nhiên, nếu kích thước của nang giả lớn, chứa nhiều dịch tiêu hóa bên trong thì phải cần có sự can thiệp dẫn lưu, nhằm tránh nang vỡ ra và gây viêm phúc mạc.

Các triệu chứng bệnh nang giả tụy

Các triệu chứng của bệnh viêm tụy và dấu hiệu có sự hình thành nang giả tụy như sau:

• Đau bụng, cơn đau quặn và có thể đau lan ra xung quanh lưng;
• Sốt;
• Bụng chướng;
• Buồn nôn và nôn ói.

Nếu tình trạng viêm tụy nặng, hình thành nang giả tụy có thể kèm theo mất nước, tụt huyết áp. Đôi khi tình trạng người bệnh trở nên nguy kịch một cách rất nhanh chóng, do hội chứng suy đa tạng và hoạt động hệ tuần hoàn suy giảm. Đặc biệt nguy hiểm nếu nang chứa đầy dịch tiêu hóa vỡ ra, sẽ dẫn đến các biến chứng như trên.

Tuy nhiên, sự hình thành nang giả tụy có khi không thể hiện ra bất kỳ triệu chứng gì. Sự hiện diện của khối nang này, chỉ được phát hiện tình cờ khi người bệnh siêu âm hình ảnh ổ bụng, để chẩn đoán các bệnh lý khác.

Nguyên nhân gây nang giả tụy

Khác với u nang tụy là hình thành tự phát, nang giả tụy hình thành khi các tế bào tuyến tụy bị tổn thương do một đợt viêm tụy cấp. Khi đó các enzyme tuyến tụy bắt đầu chảy ra ngoài, không chỉ gây hại cho các mô lành lặn của tuyến tụy, mà còn làm tổn thương các tạng xung quanh.

Sự hiện diện của sỏi mật gây tắc ống mật tụy và uống nhiều rượu là hai nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm tụy cấp, có thể thúc đẩy hình thành nang giả tụy. Ngoài ra, còn một số nguyên nhân khác tạo thành nang giả có thể kể đến như:

• Chấn thương tuyến tụy;
• Nhiễm trùng tuyến tụy;
• Khối u tụy;
• Nồng độ canxi máu cao;
• Nồng độ triglyceride trong máu ở mức rất cao;
• Tổn thương tụy do thuốc;
• Bệnh lý tự miễn;
• Bệnh lý xơ nang do di truyền.

Điều trị nang giả tụy như thế nào?

Điều trị nang giả tụy thường gồm 2 mục tiêu: Một là điều trị viêm tụy và hai là điều trị các nang giả mạc. Để điều trị viêm tụy, người bệnh có thể được bác sĩ chỉ định thuốc và khuyến khích thay đổi lối sống:

• Người bệnh viêm tụy phải nghỉ ngơi tại giường, hạn chế vận động;
• Truyền dung dịch bù điện giải qua tĩnh mạch;
• Thuốc giảm đau;
• Thuốc chống nôn.

Nhịn ăn uống hoàn toàn trong một thời gian, để tuyến tụy của người bệnh có thể nghỉ ngơi. Các bác sĩ có thể sẽ cấp dinh dưỡng cho bệnh nhân qua đường mũi thông qua ống thông dạ dày đến ruột non, mà không qua tá tràng - tức không có sự tham gia của hệ tiêu hóa, dạ dày và tuyến tụy.

Nhiều trường hợp nang giả tụy có kích thước nhỏ, sẽ tự thu lại và biến mất sau khi điều trị ổn định bệnh viêm tụy cấp. Tuy nhiên, người bệnh cũng cần xét nghiệm hình ảnh học để loại trừ khả năng nang giả tụy tái phát. Trường hợp nang giả có kích thước lớn, người bệnh sẽ được phẫu thuật để dẫn dịch tụy trong nang ra ngoài.

Bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin về tình trạng nang giả tụy. Tình trạng này có thể không có biểu hiện gì, nhưng đôi khi cũng gây ra nguy hiểm do dịch tụy từ nang bị phóng thích ồ ạt. Chính vì thế, việc phát hiện sớm và chủ động can thiệp là điều cần thiết, giúp phòng ngừa các biến chứng sức khỏe.

Xem thêm:

• Điều trị và phục hồi sau phẫu thuật u tụy ác tính như thế nào?
• Các phương pháp điều trị nang giả tụy phổ biến hiện nay