Người mắc hội chứng Cushing nên ăn gì và kiêng gì?

Đối tượng bị hội chứng Cushing chủ yếu là trẻ em, thanh thiếu niên, người lớn có độ tuổi từ 25 - 50 tuổi, phụ nữ bị nhiều hơn nam, phổ biến là người dùng thuốc cortisol điều trị viêm khớp dạng thấp, hen suyễn. Vậy hội chứng Cushing nên ăn gì và nên kiêng gì để cải thiện tình trạng bệnh?

Hội chứng Cushing là gì?

Hội chứng Cushing là tình trạng cơ thể bị một số rối loạn như tăng cân, giữ nước, rạn da, yếu cơ, loãng xương, tăng huyết áp… Nguyên nhân là do cơ thể sản xuất quá nhiều cortisol (hormone steroid) vốn giữ vai trò quan trọng trong cơ thể bao gồm các chức năng như:

• Giúp duy trì huyết áp, tăng nhịp tim.
• Điều hòa, ổn định lượng đường trong máu.
• Hỗ trợ quá trình hô hấp.
• Tăng căng cơ.
• Cortisol làm ngừng tạm thời các hoạt động mà cơ thể không cần trong thời gian căng thẳng gia tăng như sinh sản, tiêu hóa.
• Giảm viêm nhiễm.
• Cân bằng lượng muối trong cơ thể.
• Biến thức ăn thành năng lượng.

Tuyến thượng thận, tuyến yên, vùng dưới đồi có nhiệm vụ kiểm soát và cân bằng để nồng độ cortisol ổn định. Trong trường hợp không giữ được cân bằng cortisol trong cơ thể sẽ dẫn đến hội chứng Cushing.

Nguyên nhân gây ra hội chứng Cushing

Hội chứng Cushing đến từ những nguyên nhân sau:

• Yếu tố nội sinh (nguyên nhân từ bên trong cơ thể): Do cơ thể có nhiều cortisol. 
• Yếu tố ngoại sinh (nguyên nhân từ các nguồn bên ngoài tác động): Do tác dụng phụ của một số loại thuốc được dùng để điều trị các bệnh khác.

Cụ thể, các nguyên nhân thường gây hội chứng Cushing bao gồm:

• Sử dụng thuốc glucocorticoid (prednisone): Người bị bệnh cơ xương khớp, hen phế quản cấp và mạn tính, lupus, viêm khớp dạng thấp, bệnh sacoit... thường lạm dụng thuốc corticosteroid kéo dài mà không kiểm soát nên gây ra hội chứng Cushing. Ngoài ra, các loại thuốc Đông y không rõ nguồn gốc có chứa corticosteroid cũng dễ dẫn đến rối loạn điện giải nặng, suy thượng thận cấp, nhiễm trùng và cả hội chứng Cushing.
• U tuyến yên: Các khối u tuyến yên tạo ra quá nhiều hormon kích thích vỏ thượng thận (ACTH), kích thích tuyến thượng thận tăng sản xuất cortisol. Người bị u tuyến yên có triệu chứng đau đầu, nhìn mờ do khối u chèn ép dây thần kinh thị giác…
• U vỏ thượng thận: Khối u thường lành tính nhưng đôi khi là ung thư biểu mô vỏ thượng thận.
• Hội chứng tăng tiết ACTH ngoại sinh: Các khối u phổi, tuyến giáp, tuyến tụy, tuyến ức thường phát triển bên ngoài tuyến yên nhưng vẫn tạo ra hội chứng ACTH và thường là khối u ác tính. Đặc biệt, phổ biến nhất là ung thư phổi tế bào nhỏ.

Dấu hiệu nhận diện hội chứng Cushing

Hội chứng Cushing có các triệu chứng thường gặp như sau:

• Tăng cân, tích trữ mỡ chủ yếu ở mặt (gây mặt tròn như mặt trăng), phần thân giữa, giữa vai và phần lưng trên gây hiện tượng gù lưng trâu.
• Xuất hiện vết rạn da màu tím trên vú, bụng, cánh tay, đùi; da mỏng nên dễ bị bầm tím, vết thương da lâu lành.
• Yếu cơ, teo cơ, tứ chi mệt mỏi.
• Nổi nhiều mụn trứng cá ở lưng và mặt.

Ngoài các triệu chứng phổ biến đã đề cập ở trên, còn có những triệu chứng đặc trưng khác thường thấy ở người mắc hội chứng Cushing như hay khát nước, tiểu nhiều, đường trong máu cao, loãng xương, đau đầu, huyết áp cao (tăng huyết áp), lo âu, căng thẳng và nguy cơ nhiễm trùng cao.

Biến chứng của hội chứng Cushing

Nếu không điều trị, hội chứng Cushing có thể gây các biến chứng bao gồm:

• Mất xương (loãng xương), nguy cơ gãy xương bất thường, chẳng hạn như gãy xương bàn chân và gãy xương sườn.
• Huyết áp cao (tăng huyết áp).
• Đái tháo đường tuýp 2.
• Nhiễm trùng bất thường hoặc thường xuyên.
• Mất khối lượng cơ, giảm sức mạnh.

Bị hội chứng Cushing nên ăn gì?

Người bị hội chứng Cushing dễ bị giảm mật độ xương hoặc bị loãng xương. Do đó, bác sĩ thường chỉ định người bệnh bổ sung canxi, vitamin D để giúp xương chắc khỏe. Vậy người bị hội chứng Cushing nên ăn gì để bổ sung canxi và vitamin D?

Nguồn cung cấp canxi, Vitamin D dồi dào đó là các sản phẩm sữa ít béo, các sản phẩm từ sữa, cá mòi có xương, đậu phụ, ngũ cốc, rau lá xanh như cải xoăn, cải xanh, trái cây...

Người bị hội chứng Cushing nên dùng đồ uống cung cấp vitamin D… Người trưởng thành có nhu cầu hàng ngày vào khoảng 800mg canxi, 5 - 15 microgam vitamin D với lượng vitamin D bổ sung tăng dần theo độ tuổi.

Bị hội chứng Cushing nên kiêng gì?

Người bệnh cần phải thay đổi chế độ ăn uống giúp chống lại và hạn chế một số triệu chứng của bệnh Cushing, bao gồm:

Giảm cholesterol

Mức cholesterol cao là một triệu chứng phổ biến của hội chứng Cushing. Do đó, người bệnh nên tránh ăn thực phẩm béo, nên ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ như táo, lê, đậu thận (dạng đậu tây), lúa mạch, mận khô giúp cải thiện sự tác động của cholesterol cao do hội chứng Cushing.

Giảm hoặc bỏ rượu, thuốc lá

Uống rượu nhiều có thể gây hại đến hệ thống nội tiết tố trục dưới đồi, tuyến thượng thận (HPA), tuyến yên dẫn đến các triệu chứng tương tự với các triệu chứng của bệnh Cushing. Hội chứng giả Cushing không chỉ làm các triệu chứng của bệnh Cushing hiện có nặng hơn mà còn làm cho việc chẩn đoán và điều trị trở nên khó khăn hơn.

Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ biến chứng khi thực hiện phẫu thuật. Nếu người bị hội chứng Cushing đã được xác định phẫu thuật, việc bỏ thuốc lá sẽ làm giảm nguy cơ biến chứng phẫu thuật. Do đó, người bệnh nên giảm hoặc bỏ uống rượu, thuốc lá để cải thiện tình trạng bệnh.

Giảm lượng natri

Dư thừa natri làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh Cushing bằng cách gây tăng cân, tăng huyết áp. Do đó,  để giảm natri cho cơ thể, người bệnh cần tránh thực phẩm chế biến sẵn, hạn chế thêm muối vào thức ăn.

Cách phòng ngừa hội chứng Cushing

Ngoài việc quan tâm đến vấn đề hội chứng Cushing nên ăn gì, người bệnh còn lưu ý đến cách phòng ngừa bệnh. Người bệnh cần lưu ý những điều sau:

• Liên hệ với bác sĩ nếu gặp phải các dấu hiệu gợi ý hội chứng Cushing, đặc biệt là những người đang dùng thuốc Corticosteroid để điều trị các bệnh như viêm khớp, hen suyễn, các bệnh lý tự miễn…
• Không tự ý mua các loại thuốc điều trị viêm nhiễm như viêm họng, viêm xoang… và các loại thuốc chống dị ứng… vì có chứa Corticoids.
• Đối với người bệnh phải điều trị bằng nhóm thuốc Corticoids, tuyệt đối tuân theo chỉ định của bác sĩ, không tự động ngưng thuốc một cách đột ngột vì sẽ dẫn đến suy tuyến thượng thận cấp.
• Không tự ý dùng những loại thuốc cổ truyền hoặc thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc, xuất xứ, thành phần. Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất cứ loại thuốc nào.

Tóm lại, để cải thiện cũng như phòng ngừa hội chứng Cushing, bạn nên quan tâm đến vấn đề bị hội chứng Cushing nên ăn gì, trong đó quan trọng nhất là chế độ ăn bổ sung nhiều canxi và vitamin D.

Xem thêm: Hội chứng Cushing ở trẻ em là bệnh gì?