Nhóm virus tay chân miệng là những virus nào?

Virus tay chân miệng tuy không phải là virus gây căn bệnh nguy hiểm với đa số trẻ em, nhưng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như viêm màng não, viêm cơ tim hoặc thậm chí tử vong. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp phòng ngừa virus tay chân miệng là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của trẻ, nhất là trong những giai đoạn dịch bệnh bùng phát.

Nhóm virus tay chân miệng là những virus nào?

Nhóm virus đường ruột, chủ yếu là Coxsackievirus A16 (thuộc nhóm A16) và Enterovirus 71 (EV71), là nguyên nhân chính gây ra bệnh tay chân miệng. Trong đó, Coxsackievirus A16 thường gây ra các triệu chứng nhẹ, ít biến chứng và thường tự khỏi. Ngược lại, Enterovirus 71 có thể gây bệnh nặng hơn, với nguy cơ biến chứng nguy hiểm và thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Các virus đường ruột khác thường gây bệnh ở mức độ nhẹ. Những virus này sống trong hệ tiêu hóa và lây truyền từ người sang người qua việc tiếp xúc với dịch tiết mũi họng, nước bọt, chất dịch từ bọng nước hoặc chất thải của người mắc bệnh.

Virus tay chân miệng có cấu trúc hình cầu, kích thước đường kính từ 27 đến 30 nm. Sau khi xâm nhập vào cơ thể, chúng thường trú ngụ tại niêm mạc miệng hoặc niêm mạc ruột, sau đó di chuyển đến các hạch bạch huyết và xâm nhập vào máu, gây nhiễm trùng máu. Vị trí cuối cùng mà virus tiếp cận là niêm mạc miệng và da.

Trẻ em dưới 5 tuổi là đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Mặc dù trẻ lớn hơn và người lớn cũng có thể bị nhiễm, tỷ lệ mắc bệnh ở nhóm này thấp hơn. Ở các khu vực ôn đới, bệnh thường xảy ra vào mùa hè và đầu mùa thu, trong khi ở các quốc gia có khí hậu nhiệt đới, bệnh có thể xuất hiện quanh năm. Những trẻ thường xuyên đến các khu vực công cộng như nhà trẻ, sân chơi không đảm bảo vệ sinh sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Virus tay chân miệng lây truyền qua đường nào?

Bệnh tay chân miệng có thể lây lan qua các con đường sau:

• Tiếp xúc cá nhân gần gũi, như ôm hôn người nhiễm bệnh.
• Hít phải giọt bắn từ ho hoặc hắt hơi của người bệnh.
• Chạm vào phân nhiễm virus, chẳng hạn như khi thay tã cho trẻ bị nhiễm, sau đó chạm vào mắt, mũi hoặc miệng mà không rửa tay.
• Chạm vào các bề mặt hoặc vật dụng nhiễm virus, như tay nắm cửa, sau đó chạm vào mắt, miệng hoặc mũi mà chưa rửa tay.
• Nuốt phải nước trong bể bơi nhiễm virus. Dù ít phổ biến, tình huống này xảy ra khi nước không được khử trùng bằng clo đúng cách và bị nhiễm phân từ người mắc bệnh.

Người bệnh dễ lây nhất trong tuần đầu tiên nhưng vẫn có thể truyền virus vài tuần sau khi triệu chứng biến mất. Người trưởng thành nhiễm bệnh có thể không biểu hiện triệu chứng nhưng vẫn có khả năng lây lan virus. Vì vậy, luôn giữ vệ sinh tốt, đặc biệt là rửa tay thường xuyên, để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Biểu hiện của bệnh tay chân miệng là gì?

Bệnh tay chân miệng có thể biểu hiện tất cả hoặc chỉ một số triệu chứng sau:

• Sốt.
• Đau họng.
• Cảm giác mệt mỏi, khó chịu.
• Các vết loét đỏ, phồng rộp, gây đau ở lưỡi, nướu và bên trong má.
• Phát ban đỏ, không ngứa nhưng đôi khi phồng rộp ở lòng bàn tay, lòng bàn chân và có thể xuất hiện ở mông.
• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dễ cáu gắt.
• Chán ăn.

Thời gian ủ bệnh kéo dài từ 3 đến 6 ngày kể từ khi nhiễm virus. Triệu chứng ban đầu thường là sốt, sau đó là đau họng, chán ăn và khó chịu.

Sau 1-2 ngày kể từ khi bắt đầu sốt, các vết loét đau có thể xuất hiện ở miệng và cổ họng. Phát ban có thể xuất hiện ở tay, chân và mông trong vòng 1-2 ngày tiếp theo.

Nếu các vết loét ở miệng và cổ họng xuất hiện, có thể trẻ đã nhiễm herpangina, một bệnh liên quan đến virus. Herpangina thường có đặc điểm là sốt cao đột ngột, hiếm khi có loét trên tay, chân hoặc các bộ phận khác.

Bệnh tay chân miệng thường nhẹ, gây sốt trong vài ngày và các triệu chứng tương đối nhẹ. Hãy liên hệ với bác sĩ nếu trẻ không thể uống nước do vết loét miệng hoặc đau họng, hoặc nếu các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn sau vài ngày.

Biến chứng của bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng thường tự khỏi và không gây nguy hiểm nghiêm trọng, nhưng trong một số trường hợp, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Đây là đối tượng dễ bị ảnh hưởng, khiến nhiều gia đình lo lắng.

Biến chứng hay gặp nhất của bệnh là mất nước

Các vết lở loét trong miệng và cổ họng gây đau, khiến trẻ khó nuốt, chán ăn và uống, dẫn đến mất nước.

Những biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng liên quan đến hệ thần kinh bao gồm:

• Viêm màng não do virus: Nhiễm trùng và viêm màng não, dịch não tủy bao quanh não và tủy sống.
• Viêm não: Một tình trạng nghiêm trọng gây viêm ở não, có khả năng đe dọa tính mạng.
• Liệt chi: Gây yếu hoặc liệt mềm một hoặc nhiều chi.

Biến chứng ảnh đến hô hấp và tuần hoàn

Bệnh có thể ảnh hưởng đến hệ tim mạch và hô hấp, gây tổn thương cơ tim, suy tim, trụy tim mạch, phù phổi cấp và thậm chí dẫn đến tử vong nhanh chóng.

Cách phòng bệnh tay chân miệng cho bé như thế nào?

Để phòng ngừa tay chân miệng cho bé, ba mẹ cần:

Giữ vệ sinh cá nhân

Duy trì vệ sinh cá nhân sạch sẽ không chỉ giúp phòng ngừa bệnh tay chân miệng mà còn ngăn ngừa nhiều bệnh truyền nhiễm khác. Người lớn và trẻ em nên rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt trước khi chế biến thức ăn, trước khi bế trẻ và sau khi đi vệ sinh.

Giữ vệ sinh ăn uống

Thức ăn cho trẻ và gia đình cần được nấu chín kỹ, đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ. Dụng cụ nhà bếp phải được rửa sạch trước khi sử dụng. Tránh để trẻ ăn bốc, mút tay, ngậm đồ chơi, và không dùng chung khăn ăn, dụng cụ ăn uống khi chưa được khử trùng.

Vệ sinh đồ chơi và các khu vực sinh hoạt

Nhà trẻ, trường học và gia đình cần vệ sinh thường xuyên các bề mặt tiếp xúc hàng ngày như bàn ghế, đồ chơi, tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, sàn nhà, dụng cụ học tập bằng xà phòng hoặc các chất tẩy rửa thông thường.

Theo dõi và phát hiện sớm

Cần theo dõi sức khỏe của trẻ thường xuyên để phát hiện kịp thời các triệu chứng bệnh tay chân miệng, nhằm ngăn ngừa lây nhiễm cho trẻ khác.

Cách ly và điều trị kịp thời

Các gia đình và nhà trẻ có trẻ dưới 5 tuổi cần chủ động theo dõi sức khỏe, đưa trẻ đến cơ sở y tế khi có dấu hiệu bệnh. Khi trẻ mắc bệnh, cần cách ly ít nhất 10 ngày từ khi khởi phát. Tránh để trẻ có biểu hiện bệnh tiếp xúc với trẻ khác. Đồng thời, tiến hành khử khuẩn lớp học, nhà ở, đồ chơi và các bề mặt để ngăn ngừa lây nhiễm cho trẻ khác trong lớp và gia đình.

Việc nâng cao ý thức phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe cho trẻ là rất quan trọng để ngăn chặn sự lây lan của virus tay chân miệng. Thực hiện vệ sinh cá nhân, giữ môi trường sạch sẽ, và theo dõi sức khỏe trẻ thường xuyên là những biện pháp thiết thực giúp bảo vệ trẻ khỏi bệnh và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm do virus này gây ra.