Phân biệt suy thận cấp và suy thận mạn mà ai cũng nên biết

Suy thận cấp hay mãn tính đều làm tổn thương thận, nhưng triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị khác nhau. Suy thận cấp tính là tình trạng giảm chức năng thận đột ngột, diễn ra trong thời gian ngắn và có thể hồi phục.

Mặt khác, suy thận mãn tính là tình trạng giảm dần chức năng thận và thường do các nguyên lý mãn tính khác gây ra. Hai bệnh này có thể gây nhầm lẫn nhưng vẫn có cách để phân biệt suy thận cấp và suy thận mạn.

​​Phân biệt suy thận cấp và suy thận mạn

Suy thận cấp tính

Suy thận cấp là tình trạng chức năng cơ bản của thận như lọc và đào thải chất cặn bã, muối và các chất độc khác đột ngột biến mất trong vòng vài giờ hoặc vài ngày. Khi đó, cơ thể xảy ra tình trạng mất cân bằng nước - điện giải, toan - kiềm. 

Suy thận mãn tính

Bệnh thận mãn tính là tình trạng thận bị tổn thương, xơ hóa, suy giảm chức năng thận không hồi phục do đường tiết niệu hay thận mãn tính gây ra. Suy thận mãn tính phát triển theo từng giai đoạn và kéo dài từ vài tháng đến vài năm.

Nguyên nhân suy thận cấp và mãn tính

Không chỉ có thể phân biệt suy thận cấp và suy thận mạn qua biểu hiện mà còn có thể phân biệt dựa trên nguyên nhân gây bệnh.

Nguyên nhân suy thận cấp

Việc chẩn đoán nguyên nhân suy thận cấp và mạn tính dựa vào các yếu tố như nguyên nhân trước thận, tại thận và sau thận, cụ thể:

• Nguyên nhân trước thận: Giảm lưu lượng máu do mất nước, mất máu, dùng thuốc lợi tiểu. Giảm cung lượng tim do suy tim, rối loạn nhịp tim, tụt huyết áp, chèn ép tim. Giãn mạch ngoại vi do nhiễm trùng, nhiễm khuẩn, sử dụng thuốc gây mê, sốc phản vệ. Lượng dịch trong cơ thể phân bố xung quanh các vết bỏng nặng, hội chứng thận hư, viêm tụy cấp,…
• Nguyên nhân tại thận: Một số bệnh lý làm tổn thương thận như viêm thận, viêm thận kẽ, viêm cầu thận, thận nhiễm mỡ, tắc mạch máu trong và ngoài thận, nhiễm khuẩn, ngộ độc thuốc và các chất khác,...
• Nguyên nhân sau thận: Các tình trạng bao gồm ung thư bàng quang, ung thư cổ tử cung, ung thư đại tràng, sỏi thận, phì đại tuyến tiền liệt ngăn cản nước tiểu ra khỏi cơ thể và gây ra suy thận cấp tính.

Nguyên nhân suy thận mãn tính

Hầu hết các bệnh suy thận mạn là do các bệnh viêm cầu thận, mạch thận, viêm ống kẽ thận.

• Viêm cầu thận mãn tính: Đây là nguyên nhân chính dẫn đến suy thận mãn tính. 
• Viêm ống kẽ thận: Bệnh do dùng một số loại thuốc trong thời gian dài như thuốc giảm đau phenylbutazone hoặc do tăng nồng độ canxi và axit uric trong máu. 
• Viêm bể thận mãn tính: Bệnh xảy ra ở những bệnh nhân bị sỏi đường tiết niệu, gây viêm bể thận mãn tính và suy thận mãn tính. 
• Các bệnh lý mạch máu thận: Xơ hóa mạch máu thận, huyết khối vi mạch thận, tắc tĩnh mạch thận, viêm quanh nút động mạch thận. 
• Bệnh thận bẩm sinh: Các bệnh thận do di truyền hoặc thận thiểu sản, thận đa nang, bệnh thận chuyển hóa đều gây ra bệnh thận mãn tính. 
• Các bệnh khác: Tiểu đường, lupus. 

Phân biệt triệu chứng suy thận cấp và mãn tính

Triệu chứng suy thận cấp

Suy thận cấp khó phát hiện triệu chứng, thường phát hiện qua một số xét nghiệm. Tuy nhiên, trên lâm sàng, bệnh có các triệu chứng sau:

• Giảm lượng nước tiểu. 
• Sưng mặt, chân.
• Đau lưng, hông, xương chậu. 
• Mệt mỏi, khó thở, tức ngực, buồn nôn,… 
• Co giật, hôn mê (trường hợp nặng).

Triệu chứng suy thận mãn

Tùy theo nguyên nhân gây suy thận mãn tính mà có các triệu chứng khác nhau:

• Sưng phù: Đây là triệu chứng điển hình của bệnh thận, tuy nhiên mức độ và thời gian sưng phù khác nhau tùy vào nguyên nhân. Hầu hết bệnh thận giai đoạn cuối đều bị sưng phù mặt, tay, chân. 
• Huyết áp cao: Đây là triệu chứng xảy ra ở hầu hết bệnh nhân mắc bệnh thận mạn. Triệu chứng này có thể dẫn đến tử vong khi các đợt tăng huyết áp ác tính làm chức năng thận suy giảm nhanh chóng. 
• Thiếu máu: Thiếu máu được coi là triệu chứng phân biệt suy thận cấp và mạn tính. Tùy từng giai đoạn mà mức độ thiếu máu khác nhau. 
• Rối loạn tiêu hóa: Chán ăn, buồn nôn, tiêu chảy là những triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân suy thận mạn. Tùy từng giai đoạn mà người bệnh có các triệu chứng khác nhau. Khi bệnh nhân bị xuất huyết tiêu hóa, nồng độ ure và kali trong máu tăng lên nhanh chóng. 
• Chảy máu: Các vị trí chảy máu phổ biến là mũi, răng và da. 
• Ngứa: Gây ra bởi sự tích tụ canxi trong các mô dưới da, gây ngứa. 
• Động kinh: Do nồng độ canxi thấp, natri trong máu giảm gây chuột rút.
• Suy tim: Đây là triệu chứng ở giai đoạn cuối ở bệnh nhân suy thận mãn tính do cơ thể bị thiếu máu, huyết áp cao, ứ nước kéo dài. 
• Viêm màng ngoài tim: Suy thận mạn giai đoạn cuối gây viêm màng ngoài tim. Nếu bệnh nhân không được lọc máu kịp thời có thể dẫn đến tử vong. 
• Hôn mê: Hôn mê là biểu hiện của hội chứng ure trong máu khi suy thận giai đoạn cuối.

Tiêu chí phân biệt suy thận cấp và mãn tính

Ngoài các triệu chứng lâm sàng trên, việc phân biệt suy thận cấp và suy thận mạn tính cần dựa vào các xét nghiệm như:

• Nồng độ ure và creatinine trong máu tăng đột ngột và nhanh chóng trong vòng vài giờ hoặc vài ngày ở bệnh suy thận cấp. Tăng dần trong thời gian dài, hơn 3 tháng ở người bệnh suy thận mãn. 
• Suy thận cấp không gây thiếu máu hoặc thiếu máu NHR5. Suy thận mãn gây thiếu máu. 
• Suy thận cấp không thấy hồng cầu, tế bào hoặc trụ. Suy thận mãn thấy bạch cầu, trụ hồng cầu, tế bào.
• Xét nghiệm nước tiểu bình thường ở người suy thận cấp. Xét nghiệm nước tiểu có protein niệu ở người suy thận mãn.
• Kích thước thận to, phù nề, vẫn phân biệt được vỏ tủy đối với người suy thận cấp. Kích thước thận teo nhỏ, không phân biệt được chủ mô ở người suy thận mãn.

Điều trị suy thận cấp và mãn tính

Khi điều trị suy thận cấp tính, các bác sĩ sẽ tập trung điều trị nguyên nhân cơ bản để tránh biến chứng, có thể bao gồm truyền tĩnh mạch, thuốc lợi tiểu, tiêm canxi vào tĩnh mạch, lọc máu. Hầu hết các trường hợp suy thận cấp có thể hồi phục nếu điều trị đúng cách và phù hợp. Và một số trường hợp có thể dẫn đến suy thận mãn tính.

Suy thận mãn tính gần như không thể phục hồi chức năng thận, hầu hết các biện pháp điều trị nhằm bảo tồn chức năng thận và làm chậm quá trình phát triển bệnh. Phổ biến nhất là sử dụng các loại thuốc như thuốc điều trị tăng huyết áp, thuốc điều trị cholesterol như statin, thuốc lợi tiểu, giữ nước, bổ sung vitamin D,... Những người mắc bệnh thận giai đoạn cuối cần lọc máu hoặc ghép thận để duy trì sự sống.

Trên đây là những đặc điểm để phân biệt suy thận cấp và suy thận mạn mà bạn nên biết để phát hiện bệnh sớm và điều trị. Suy thận nếu không điều trị dứt điểm có thể tiến triển thành suy thận mãn và khó điều trị hơn rất nhiều, biến chứng ảnh hưởng đến các cơ quan khác trong cơ thể, thậm chí tử vong.

Xem thêm:

• Triệu chứng suy thận độ 4 là gì?
• Suy thận cấp độ 4 sống được bao lâu?