Sự khác biệt giữa viêm não Nhật Bản và viêm não mô cầu

Viêm não Nhật Bản và viêm não mô cầu đều là bệnh nguy hiểm cho người bệnh, ngay cả khi được điều trị sớm bệnh vẫn có thể gây nên các biến chứng nặng nề. Vậy hai loại bệnh này có sự khác biệt như thế nào? Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu khám phá chi tiết qua bài viết dưới đây.

Viêm não mô cầu là gì?

Vi khuẩn Neisseria meningitidis là tác nhân gây bệnh viêm não mô cầu. Vi khuẩn này có khả năng xâm nhập vào cơ thể để tấn công hệ thần kinh trung ương, có biểu hiện lâm sàng rất đa dạng, có thể viêm mũi họng, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết,.... Do bệnh viêm não mô cầu lây truyền qua đường hô hấp, nên tốc độ lây lan của bệnh rất nhanh, và trong điều kiện thuận lợi, bệnh có thể bùng phát thành dịch bệnh, tỷ lệ tử vong còn rất cao.

Vi khuẩn viêm não mô cầu (Neisseria meningitidis) được phân loại thành 13 nhóm huyết thanh khác nhau dựa trên cấu trúc polysaccharide vỏ, trong đó các nhóm A, B, C, W, Y và X là những chủng phổ biến gây bệnh ở người. Trong đó, chủng A và B là loại phổ biến nhất. Việc xác định nhóm huyết thanh được thực hiện thông qua kỹ thuật xét nghiệm huyết thanh học, tuy nhiên trong thực hành lâm sàng phổ thông, phương pháp này không được áp dụng rộng rãi.

Viêm não Nhật Bản là gì?

Viêm não Nhật Bản hay còn được mọi người gọi là bệnh viêm não mùa hè hoặc viêm não B. Đây là loại bệnh nhiễm trùng cấp tính của hệ thần kinh trung ương, gây ra bởi một loại virus. Bệnh có đặc điểm lâm sàng là sốt cao, hội chứng nhiễm độc toàn thân với sự phát triển của viêm não tủy nặng và tỷ lệ tử vong cao. Bệnh có thể phát triển nặng theo từng giai đoạn, gây tử vong đồng thời để lại nhiều di chứng cho sức khỏe.

Bệnh viêm não Nhật Bản lần đầu tiên được phát hiện tại Nhật Bản, sau đó bệnh đã bùng phát và gây dịch ở các khu vực như Đông Nam Á, Bắc Á, Tây Thái Bình Dương,... Do đó bệnh lý này được gọi tên là viêm não Nhật Bản. Bệnh thường gặp ở trẻ em dưới 10 tuổi, người lớn có kháng thể cao do vậy ít mắc bệnh hơn. Tỷ lệ mắc bệnh ở đồng bằng cao hơn vùng rừng núi và ở nông thôn cao hơn ở thành phố.

Sự khác biệt giữa viêm não Nhật Bản và viêm não mô cầu

Tác nhân gây bệnh

Viêm não mô cầu là bệnh gây ra bởi vi khuẩn Neisseria meningitidis, thường cư trú ở vùng mũi, hầu và họng của người bệnh. Thông thường, nguồn lây bệnh chủ yếu đến từ bệnh nhân và người mang vi khuẩn nhưng không xuất hiện triệu chứng lâm sàng, tỷ lệ này chiếm khoảng 10 - 20% trong cộng đồng. Vi khuẩn Neisseria meningitidis lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp, qua việc tiếp xúc với dịch tiết mũi họng khi người bệnh ho, hắt hơi,...Những người bị viêm mũi, họng thường dễ bị mắc bệnh.

Mặt khác, viêm não Nhật Bản được gây ra bởi chủng virus Japanese Encephalitis Virus (JEV). Tuy nhiên, con người không thể lây truyền bệnh trực tiếp từ động vật hoang dã mà lây truyền trung gian qua muỗi. Virus có trong máu của động vật mang bệnh (chủ yếu là các loài chim và thú như chim sẻ, cò, vạc và lợn), muỗi sẽ lây truyền sang người. Cụ thể, Culex Tritaeniorhynchus và Culex Vishnui là hai loài muỗi phổ biến mang virus viêm não Nhật Bản. Virus được muỗi truyền vào máu, phát triển trong máu và đi khắp cơ thể.

Triệu chứng bệnh

Khi người bệnh nhiễm vi khuẩn viêm não mô cầu, thời gian ủ bệnh sẽ khoảng từ 2 - 10 ngày (trung bình 3 - 4 ngày). Sau đó, bệnh nhân có thể xuất hiện các biểu hiện như sốt cao 39 - 40 độ C, buồn nôn, đau đầu, cứng gáy. Một số trường hợp khác sẽ có triệu chứng như lơ mơ, nhạy cảm với ánh sáng, xuất hiện ban xuất huyết có hình sao hoặc sốc nhiễm khuẩn.

Đa phần trường hợp nhiễm viêm não Nhật Bản không có bất kỳ các triệu chứng hoặc chỉ xuất hiện triệu chứng nhẹ như đau đầu, đau bụng, buồn nôn và nôn, dễ nhầm lẫn với cảm cúm thông thường. Ngay trong 1 - 2 ngày đầu xuất hiện cứng gáy, tăng trương lực cơ, rối loạn vận động nhãn cầu. Một số khác sẽ có biểu hiện sốt cao kèm các triệu chứng liên quan đến tổn thương ở hệ thần kinh trung ương như đau đầu, buồn nôn, lú lẫn, co giật, rối loạn nghe nói, ảo giác, hôn mê,...

Biến chứng

Viêm não mô cầu diễn tiến rất nhanh, có thể gây tử vong chỉ sau 24 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng. Đối với trường hợp sống sót có thể gặp phải biến chứng nặng như phát triển thần kinh chậm, mất khả năng thính giác, liệt, viêm cơ tim, viêm màng tim, suy hô hấp do phù não nặng...

Viêm não Nhật Bản tỷ lệ tử vong của người bệnh dao động trong khoảng 20 - 30%, đồng thời có thể lên đến 50%. Bệnh viêm não Nhật Bản sẽ để lại các di chứng nghiêm trọng như bại liệt, liệt nửa người, rối loạn tâm thần, mất khả năng ngôn ngữ,... Biến chứng muộn như viêm bể thận bàng quang, loét nhiễm trùng, rối loạn chuyển hóa, động kinh và Pakison,...

Vì sao bạn cần tiêm phòng viêm não Nhật Bản và viêm não mô cầu?

Đối tượng dễ mắc bệnh viêm não Nhật Bản và viêm não mô cầu là trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người trong độ tuổi dưới 30, tuy nhiên theo thống kê, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ vẫn có nguy cơ mắc bệnh cao nhất. Nếu không có các biện pháp ngăn chặn kịp thời, bệnh viêm não mô cầu và viêm não Nhật Bản có thể lan rộng thành dịch bệnh. Vì thế nên, việc tiêm phòng ngay khi trẻ đủ tuổi là điều cần thiết hỗ trợ phòng chống bệnh hiệu quả.

Vắc xin viêm não mô cầu được bào chế với các kháng nguyên nhằm kích thích cơ thể tạo ra kháng thể chống lại vi khuẩn gây bệnh nhanh chóng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc tiêm vắc xin sẽ giúp ngăn chặn và phòng ngừa bệnh viêm não mô cầu có thể đạt lên đến 90%.

Hiện nay, MenQuadfi là một trong những lựa chọn vắc xin hiện đại và hiệu quả nhất trong phòng bệnh não mô cầu do các nhóm huyết thanh A, C, Y, W‑135. Đây là vắc xin liên hợp thế hệ mới, đã được Bộ Y tế cấp phép, có thể sử dụng cho người từ 12 tháng tuổi trở lên và chỉ cần tiêm 1 liều duy nhất. MenQuadfi được chỉ định tạo miễn dịch chủ động phòng bệnh não mô cầu xâm lấn gây ra bởi Neisseria meningitidis các nhóm huyết thanh A, C, W135 và Y, có thể gây tử vong nhanh nếu không điều trị kịp thời.

Bên cạnh đó, vắc xin viêm não Nhật Bản cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe trẻ em và người lớn, đặc biệt là trẻ nhỏ. Do đó các bậc cha mẹ cần nên ghi nhớ lịch tiêm chủng viêm não Nhật Bản để đảm bảo bé được tiêm phòng đúng lịch, đúng liều trình và đúng phác đồ phù hợp với lứa tuổi.

Để đối phó với mức độ nguy hiểm và tác động nghiêm trọng của bệnh viêm não Nhật Bản, cộng đồng quốc tế đã nghiên cứu và phát triển nhiều loại vắc xin phòng viêm não Nhật Bản khác nhau. Tại Việt Nam, hiện có 2 loại vắc xin viêm não Nhật Bản được sử dụng, bao gồm:

• Vắc xin Jevax (Việt Nam): Dành cho trẻ từ 12 tháng tuổi và người lớn.
• Vắc xin Imojev (Pháp): Dành cho trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn, với độ an toàn và hiệu quả cao.

Những điều cần lưu ý sau tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản và viêm não mô cầu

Phản ứng sau tiêm

Dưới đây là một số phản ứng nhẹ có thể xảy ra sau khi tiêm vắc xin phòng ngừa viêm não:

• Khi chạm vào vùng tiêm, bạn có thể cảm thấy đau nhức, đỏ hoặc sưng ở vị trí tiêm.
• Trẻ em sau khi tiêm thường có khả năng sốt cao nhiều hơn so với người lớn.
• Người trưởng thành có thể gặp một số phản ứng như đau đầu và đau cơ.

Ngoài ra, đối với trường hợp nặng, người bệnh sẽ xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Sau khi tiêm có thể xảy ra tình trạng ngất xỉu, do đó, bạn cần phải nghỉ ngơi nằm xuống trong khoảng từ 15 - 30 phút, tránh nguy cơ trượt ngã gây nên chấn thương nghiêm trọng.
• Đau vai kéo dài.
• Dị ứng như nổi mề đay, khó thở, tim đập nhanh, chóng mặt,... thường xảy ra sau vài giờ đồng hồ sau khi tiêm.
• Mất cảm giác thèm ăn, dẫn đến chán ăn.
• Phát ban, mề đay.

Chăm sóc sau tiêm

Sau khi tiêm phòng viêm não, bạn cần phải:

• Bạn cần nghỉ ngơi tại nơi tiêm chủng trong khoảng 30 phút.
• Tránh bôi, động chạm vào vùng tiêm nhằm ngăn ngừa nhiễm khuẩn.
• Thường xuyên theo dõi nhiệt độ cơ thể, nếu sốt cao trên 38.5 độ, bạn cần nên lau người với nước ấm. Đối với trẻ nhỏ, nếu sốt cao không giảm, phụ huynh cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất ngay.
• Bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể bằng việc ăn thực phẩm sạch và tươi sống, giúp tăng cường đề kháng cho cơ thể.

Bài viết trên đây là những chia sẻ của Nhà thuốc Long Châu về sự khác biệt giữa viêm não Nhật Bản và viêm não mô cầu. Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn sẽ có thêm nhiều thông tin cần thiết giúp phòng tránh hai loại dịch bệnh gây nguy hiểm đến sức khỏe nhé.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp đa dạng các loại vắc xin phòng viêm não Nhật Bản và viêm não mô cầu với mức giá dao động từ 165.000 đồng đến 1.800.000 đồng (Giá tham khảo, có thể thay đổi tùy theo thời điểm tiêm), phù hợp với nhiều nhu cầu tiêm chủng. Việc tiêm vắc xin đúng lịch giúp cơ thể tạo miễn dịch đặc hiệu, tăng cường sức đề kháng và bảo vệ bạn cùng gia đình khỏi những căn bệnh nguy hiểm. Hãy liên hệ ngay qua Hotline 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch tiêm chủng nhanh chóng.