Sữa mẹ bị vón cục nguyên nhân do đâu? Làm sao xử lý?

Khi mẹ bị tắc tia sữa và xuất hiện các cục cứng, đây là dấu hiệu của tình trạng tắc tia sữa ở mức trung bình. Sữa mẹ bị vón cục do ứ đọng trong ống dẫn, vón lại và gây tắc nghẽn. Lúc này, lượng sữa tiết ra sẽ giảm đáng kể, bầu ngực trở nên căng tức và da vùng ngực có thể chuyển sang màu đỏ hồng. Mẹ thường cảm thấy đau, nóng ở bầu ngực và có thể bị sốt nhẹ.

Nguyên nhân khiến sữa mẹ bị vón cục

Tắc tia sữa là nguyên nhân chính gây ra tình trạng sữa mẹ bị vón cục. Khi các ống dẫn sữa bị tắc nghẽn, sữa không thể lưu thông bình thường, dẫn đến việc sữa đặc lại thành cục trong ngực. Sau khi sinh, cơ thể mẹ sản xuất một lượng lớn sữa, làm cho bầu ngực căng lên. Tuy nhiên, nếu sữa tiết ra quá nhiều mà không được thoát ra ngoài, bầu ngực sẽ trở nên căng cứng và đầu vú có thể sưng đỏ.

Cụ thể, tình trạng sữa mẹ bị vón cục có thể do một số nguyên nhân sau:

• Mẹ có sức đề kháng yếu sau sinh, thiếu dinh dưỡng và lưu thông khí huyết không đều.
• Bé bú mẹ không đúng cách, dẫn đến việc không hút được hết sữa.
• Mẹ gặp căng thẳng hoặc trầm cảm sau sinh.
• Mẹ mặc áo ngực quá chật và bó sát.
• Bé không bú hết sữa và mẹ cũng không hút sạch sữa ra ngoài, dẫn đến dư thừa và tắc tia sữa.

Dấu hiệu cho thấy sữa mẹ đang bị vón cục

Việc nhận diện sớm các biểu hiện cho thấy sữa mẹ bị vón cục sẽ giúp các chị em có biện pháp khắc phục kịp thời, từ đó đảm bảo nguồn sữa tốt nhất cho bé yêu. Dưới đây là một số dấu hiệu cần chú ý:

Thay đổi độ sệt của sữa

Sữa mẹ thường đồng nhất và có độ sệt mịn. Tuy nhiên, nếu sữa trở nên đặc hơn, dính và xuất hiện các cục nhỏ, đây có thể là dấu hiệu cho thấy sữa đã bị vón cục. Khác với màu trắng trong của sữa bình thường, sữa mẹ bị vón cục thường có màu trắng đục hoặc vàng nhạt.

Gặp khó khăn khi cho con bú

Bé có thể gặp khó khăn trong việc ngậm ti mẹ, bỏ bú giữa chừng hay bú chậm hơn bình thường. Điều này có thể xảy ra do sữa chảy ra chậm hơn hoặc chỉ chảy thành từng giọt thay vì thành tia.

Thay đổi cảm giác khi vắt sữa

Khi vắt sữa, mẹ có thể cảm thấy những cục nhỏ trong núm vú hoặc bầu ngực. Việc vắt sữa có thể trở nên khó khăn hơn kéo theo lượng sữa vắt ra ít hơn. Mẹ cũng có thể cảm thấy đau nhức hoặc căng tức ở bầu ngực.

Xuất hiện các cục u trong bầu ngực

Nếu mẹ sờ và nhận thấy các cục u nhỏ, cứng trong bầu ngực, đây có thể là dấu hiệu của tắc tia sữa, nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng sữa mẹ bị vón cục. Các cục u này có thể di chuyển hay dính ở thành ngực.

Tình trạng sữa bị vón cục ảnh hưởng thế nào đến mẹ và bé?

Sữa mẹ bị vón cục có thể gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến việc cho con bú cũng như sự thoải mái của mẹ. Cụ thể:

Đối với mẹ

Tắc tia sữa làm sữa mẹ bị vón cục dẫn đến cảm giác đau nhức, căng tức và nóng rát ở bầu ngực, gây khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Nếu tình trạng này không được điều trị kịp thời, có thể phát sinh viêm nhiễm, dẫn đến viêm vú hoặc áp xe vú. Viêm vú thường đi kèm với triệu chứng sốt cao, ớn lạnh, sưng đỏ và đau nhức dữ dội, đồng thời có thể khiến sữa mẹ có mủ.

Đối với bé

Sữa mẹ bị vón cục làm cho sữa không chảy ra dễ dàng, khiến bé có thể gặp khó khăn trong việc bú. Điều này có thể dẫn đến việc bé bỏ bú, bú ít hơn hoặc quấy khóc nhiều hơn. Khi không nhận đủ sữa mẹ, bé sẽ thiếu hụt dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự phát triển của mình.

Cách xử lý khi sữa mẹ bị vón cục hiệu quả

Cho bé bú sớm và thường xuyên

Cho bé bú sớm giúp sữa lưu thông tốt hơn, từ đó ngăn ngừa tình trạng tắc tia sữa. Nếu mẹ có nhiều sữa mà ít cho bé bú, sữa có thể bị dư thừa, gây tắc và vón cục. Do đó, mẹ nên cho bé bú đều đặn để đảm bảo sữa được lưu thông và bé nhận đủ dinh dưỡng.

Massage bầu ngực

Massage bầu ngực là phương pháp hiệu quả để kích thích và lưu thông tuyến sữa. Mẹ có thể thực hiện như sau:

• Dùng một hoặc cả hai tay để đẩy và ép bầu ngực lên phía thành ngực, kết hợp xoa và ép theo chuyển động tròn để làm tan cục sữa.
• Thực hiện khoảng 20-30 vòng rồi xoa bóp theo chiều ngược lại.
• Massage từng bên ngực để dòng sữa lưu thông đồng đều.
• Nên thực hiện ngay khi có dấu hiệu tắc tia sữa và mỗi lần massage cách nhau khoảng 2-3 tiếng.
• Chỉ xoa nhẹ nhàng, tránh dùng lực mạnh để không gây đau.

Thay đổi thói quen sinh hoạt

Một số thói quen không tốt như: Mặc áo ngực chật, uống ít nước có thể gây tắc tia sữa dẫn đến sữa mẹ bị vón cục. Mẹ nên điều chỉnh thói quen, giữ tinh thần thoải mái, ăn uống đầy đủ dinh dưỡng và mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát.

Đắp khăn ấm, chườm nước ấm

Nếu massage không đạt hiệu quả cao, mẹ có thể kết hợp đắp khăn ấm hoặc chườm nước ấm. Nhiệt độ cao sẽ giúp sữa lưu thông tốt hơn.

• Mẹ có thể đắp khăn ấm lên ngực hoặc dùng chai thủy tinh chứa nước ấm khoảng 70°C để lăn quanh bầu ngực.
• Thực hiện mỗi ngày 4-5 lần, mỗi lần kéo dài 15-20 phút nhằm thu được hiệu quả tốt nhất.

Sử dụng máy hút sữa

Sau mỗi cữ bú, nếu bé không bú hết sữa, mẹ nên dùng máy hút sữa để hút hết sữa thừa nhằm hạn chế tình trạng tắc tia sữa. Đối với những cục sữa tắc mới hình thành gần núm vú, máy hút sữa có thể giúp điều trị hiệu quả. Tuy nhiên, nếu tình trạng tắc tia sữa nghiêm trọng với các cục sữa lớn và nằm sâu, máy hút sữa có thể không hiệu quả và có thể gây đau cho mẹ.

Áp dụng mẹo dân gian

Nhiều mẹo dân gian vẫn được sử dụng để chữa tắc tia sữa và sữa mẹ vón cục như: Đắp lá bắp cải nóng, đắp lá mít lên ngực, chườm nóng bằng xôi nếp hoặc uống nước lá đinh lăng. Uống trà bồ công anh cũng là một mẹo phổ biến. Mẹ có thể uống bồ công anh khô thay trà hàng ngày hoặc giã nhỏ bồ công anh tươi để lấy nước uống, phần bã thì dùng để đắp lên bầu ngực (tránh phần núm vú) qua đêm và rửa lại vào sáng hôm sau.

Phòng ngừa tình trạng sữa mẹ bị vón cục

Sữa mẹ bị vón cục không chỉ gây đau nhức mà còn có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời. Để phòng ngừa tình trạng này, mẹ cần áp dụng các biện pháp sau:

• Ngay sau sinh, mẹ nên cho bé bú càng sớm càng tốt. Điều này không chỉ kích thích sữa về mà còn giúp thông các ống dẫn sữa, giảm nguy cơ tắc tia sữa và căng sữa.
• Massage đều đặn giúp kích thích sản xuất sữa và ngăn ngừa tắc nghẽn các tia sữa.
• Thường xuyên làm sạch núm vú, đặc biệt trước và sau khi cho bé bú, để ngăn ngừa nhiễm khuẩn.

Tình trạng sữa mẹ bị vón cục có thể gây nhiều khó chịu và ảnh hưởng đến việc cho bé bú, nhưng nếu được phát hiện và xử lý đúng cách, mẹ sẽ nhanh chóng khắc phục được. Quan trọng là duy trì thói quen cho bé bú đều đặn, kết hợp massage và chăm sóc ngực đúng cách để ngăn ngừa tái phát. Sự thoải mái và chăm sóc chu đáo không chỉ giúp mẹ duy trì nguồn sữa dồi dào mà còn tạo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển của bé.