Suy thận ở trẻ em và những điều cực kỳ nguy hiểm

Suy thận ở trẻ em là bệnh lý đang ngày càng phổ biến, có thể gây ra nhiều hệ luỵ, biến chứng nguy hiểm đến sức khoẻ và sự phát triển của trẻ nhỏ. Tuy nhiên, nhiều cha mẹ vẫn tin rằng bệnh suy thận chỉ có ở người lớn, nhưng thực tế, tỉ lệ mắc suy thận ở trẻ em rất cao. Trẻ bị suy thận nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến hậu quả khó lường, đặc biệt có thể gây tử vong ở trẻ nhỏ.

Suy thận ở trẻ em là gì?

Bệnh suy thận ở trẻ em, hay hội chứng suy giảm chức năng thận ở trẻ, là tình trạng cơ quan thận của trẻ bị suy giảm chức năng. Các chức năng của thận như lọc máu, đào thải độc tố bị kém hoặc mất dần, khiến cho chất độc không được đào thải ra khỏi cơ thể, mà tích tụ lại gây hại. Các chất độc như creatinin, ure, natri, kali,… nếu tích tụ lâu trong cơ thể sẽ dẫn đến nguy cơ trẻ mắc nhiều bệnh lý nguy hiểm.

Hiện nay, tỷ lệ trẻ mắc suy thận ngày một gia tăng, xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Nhưng phần lớn là do sự chủ quan, thờ ơ của cha mẹ. Rất nhiều trường hợp trẻ mắc suy thận khi phát hiện đã ở giai đoạn cuối và phải thực hiện các phương pháp lọc máu chạy thận, cấy ghép thận rất tốn kém.

Bệnh suy thận ở trẻ được chia làm hai loại là suy thận cấp và suy thận mãn tính:

• Suy thận cấp: Có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, kể cả trẻ sơ sinh. Nguyên nhân là do thận bị dị tật bẩm sinh.
• Suy thận mãn tính: Bệnh này xuất hiện ở trẻ từ 8 - 10 tuổi. Nguyên nhân là do hội chứng thận hư kháng thuốc, bị viêm thận lupus, bệnh cầu thận, hoặc do bệnh viêm cầu thận cấp tiến triển thành.

Nguyên nhân gây ra suy thận ở trẻ em 

Suy thận ở trẻ em do di truyền

Có đến 40% trẻ bị suy thận là do di truyền từ bố mẹ. Hầu hết trẻ bị suy thận bẩm sinh là do trong quá trình mang thai, mẹ bị mắc các bệnh lý nguy hiểm. Khi sinh ra, trẻ đã bị các dị tật bẩm sinh như hẹp van niệu đạo, tiểu rắt. Ngoài ra, nếu bố mẹ từng có gen hoặc tiểu sử mắc các bệnh về thận, thì con cũng dễ bị suy thận.

Trẻ suy thận vì nhiễm trùng nặng

Trẻ bị mắc một số bệnh nhiễm trùng nặng như mắc siêu vi trùng, suy đa tạng,… mà không được điều trị đúng cách cũng dễ dẫn đến một số biểu hiện suy thận ở trẻ như sốt, tiểu rắt, bị sẹo thận.

Cầu thận, đường dẫn niệu bị tổn thương

Trẻ mắc các bệnh lý về cầu thận và đường dẫn niệu như viêm cầu thận là nguyên nhân hàng đầu gây ra suy thận ở trẻ nhỏ. 

Sức đề kháng của trẻ yếu

Trẻ bị sinh non, biếng ăn, còi xương, chậm lớn,… là những trường hợp có sức đề kháng yếu. Nguy cơ mắc suy thận ở những trẻ này thường cao hơn so với những trẻ khoẻ mạnh bình thường.

Trẻ bị tiêu chảy kéo dài, mất nước

Hệ tiêu hoá của trẻ nhỏ vẫn còn non kém, nên rất dễ bị tiêu chảy, đi ngoài. Tình trạng tiêu chảy kéo dài sẽ khiến cơ thể trẻ bị mất nước, khiến thận bị tổn thương và suy dần. Trẻ bị tiêu chảy, mất nước lâu ngày là cực kỳ nguy hiểm, khiến trẻ bị mệt mỏi, buồn nôn, nôn ói, da xanh tái,…

Trẻ bị chấn thương nặng gây suy thận

Trẻ bị các chấn thương sau thường dễ bị suy thận như:

• Trẻ bị chấn thương nặng trên diện tích cơ thể rộng.
• Trẻ sau khi phải mổ tim, ghép tạng.
• Trẻ sử dụng lạm dụng quá mức thuốc ức chế miễn dịch.

Triệu chứng và biểu hiện suy thận ở trẻ em

Triệu chứng suy thận ở trẻ em thường không quá rõ ràng. Nếu không quan sát kỹ và thăm khám sớm, bệnh suy thận ở trẻ có thể tiến triển nhanh thành suy thận giai đoạn cuối. Nếu các bậc cha mẹ thấy những dấu hiện suy thận ở trẻ em sau đây, hãy đưa trẻ đi khám thận ngay để được điều trị sớm.

Trẻ đi tiểu bất thường hoặc tiểu nhiều

Khi thận bị suy giảm chức năng, trẻ sẽ hay gặp phải tình trạng tiểu ít, tiểu khó, tiểu kèm máu, thấy rát buốt khi đi tiểu,… Nước tiểu của trẻ có biến đổi bất thường như có màu hồng, màu nâu do lẫn máu, nước tiểu có bọt cũng là dấu hiệu suy thận ở trẻ em. 

Trẻ đi tiểu quá nhiều cũng là biểu hiện ban đầu cảnh báo nguy cơ suy thận. Tiểu thường xuyên khiến cho trẻ ngủ không sâu giấc, mất giấc ngủ, mệt mỏi.

Triệu chứng phù nề

Phù nề là hậu quả từ việc lượng ure trong máu không được đào thải và ứ đọng. Trẻ sẽ có các dấu hiệu như sưng phù mắt, nhất là sau khi ngủ dậy. Sau đó, phù lan sang các bộ phận như tay, chân, bụng,...

Nhiều phụ huynh dễ lầm tưởng con bị dị ứng, hoặc bị côn trùng cắn nên tự đi mua thuốc điều trị. Điều này dễ dẫn đến những biến chứng nguy hiểm khó lường.

Thở yếu, hơi thở có mùi

Khi trẻ bị suy thận, các chất độc hại không được thải ra ngoài nên sẽ tích tụ ở trong cơ thể, khiến cho hơi thở của trẻ có mùi. Ngoài ra, trẻ thở khò khè, tức ngực, thở dốc, chóng mặt cũng là triệu chứng suy thận ở trẻ do không cung cấp được đủ lượng oxy cho cơ thể.

Chân tay bủn rủn

Trẻ bị run chân tay khó kiểm soát kèm theo các biểu hiện như mệt mỏi, uể oải, chóng mặt, buồn nôn,… là dấu hiệu suy thận ở trẻ nhỏ. Nếu không chữa trị kịp thời sẽ dẫn đến tử vong cho trẻ.

Trẻ kêu đau đầu

Những cơn đau đầu xuất hiện đột ngột hoặc âm ỉ khiến cho trẻ mệt mỏi. Nguyên nhân các cơn đau đầu này là do thể tích máu bị tăng cao, dẫn đến quá tải tuần hoàn máu, gây ra phù gan, phù phổi.

Trẻ chán ăn, bỏ ăn

Trẻ em bị suy thận thường cảm thấy mệt mỏi, nên không có hứng thú với việc ăn uống. Một số trẻ còn cảm thấy buồn nôn khi ngửi mùi thức ăn.

Những biến chứng khi trẻ bị suy thận

Các bác sĩ chuyên khoa thận cho biết, bệnh suy thận ở trẻ em sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm và khó lường, ảnh hưởng đến sức khoẻ và tính mạng của trẻ.

• Trẻ đau nhức do sưng phù chân tay nặng.
• Tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như viêm màng tim, suy tim, phù phổi.
• Bị thiếu máu, thận lọc máu kém làm tăng lượng kali trong máu dẫn đến tử vong.
• Xương trẻ bị yếu, giòn dễ gãy.
• Trẻ kém tập trung do hệ thần kinh bị tổn thương.
• Hệ miễn dịch bị suy giảm dẫn đến nguy cơ mắc kèm nhiều bệnh lý khác.
• Trẻ bị suy thận nặng có nguy cơ tử vong cao.

Phương pháp điều trị và phòng ngừa suy thận ở trẻ em

Suy thận ở trẻ là bệnh lý nguy hiểm, cần được điều trị sớm thì mới bảo tồn được chức năng thận và ngăn nguy cơ trẻ phải ghép thận hoặc chạy thận cả đời.

Điều trị suy thận ở trẻ em

Suy thận ở trẻ em có thể được điều trị bằng những phương pháp sau:

Tiến hành lọc máu

Lọc máu chỉ thường áp dụng cho trường hợp trẻ suy thận nặng, chức năng thận chỉ còn dưới 50%. Bên cạnh việc sử dụng thuốc, trẻ cần được tiến hàng lọc máu theo chu kỳ suốt đời để duy trì sự sống. Thời gian lọc máu phải được tuân thủ nghiêm ngặt để tránh gây ra biến chứng khó lường.

Phương pháp lọc máu thường có hai dạng là:

• Lọc thẩm phân máu: Dùng máy có ống dẫn bơm máu ra ngoài đến bộ lọc xử lý, rồi đưa máu sạch về cơ thể. Phương pháp này cần thực hiện 3 lần/tuần.
• Lọc thẩm phân phúc mạc: Sử dụng lớp phúc mạc và thiết bị đặc biệt đặt trong vùng bụng của bệnh nhi, giúp hấp thu chất thải và chất lỏng dư thừa. Sau đó đưa ra ngoài cơ thể theo thiết bị.

Dùng thuốc điều trị nội khoa

Các loại thuốc điều trị suy thận ở trẻ nhỏ như prednisone hay prednisolon có tác dụng giúp giảm hấp thu protein trong nước tiểu, làm giảm tình trạng phù nề ở trẻ.

Ngoài ra, tùy từng trường hợp mà bác sĩ có thể chỉ định cho trẻ dùng thuốc giảm axit uric máu. Nếu bệnh tiến triển nặng, trẻ phải nhập viện và truyền albumin.

Phương pháp ghép thận

Một số trẻ cần phải ghép thận thì mới duy trì được sự sống. Ghép thận là phương pháp dùng thận khỏe mạnh thay thế hoàn toàn cho quả thận bị suy ở trẻ.

Phương pháp này đòi hỏi đội ngũ y bác sĩ có trình độ chuyên môn cao, cùng với máy móc thiết bị hiện đại. Bệnh nhi cũng phải đảm bảo đủ sức khỏe, huyết áp ổn định, mạch máu vùng chậu bình thường, không mắc bệnh lý khác,…

Xây dựng chế độ ăn uống phù hợp

Bên cạnh đó, xây dựng chế độ ăn uống phù hợp cũng là một cách hỗ trợ điều trị suy thận. Trẻ thường dễ bị suy dinh dưỡng do chán ăn, buồn nôn, rối loạn chuyển hóa, nhiễm độc chất thải,... Trẻ bị suy thận cần có chế độ ăn uống đảm bảo các nguyên tắc sau để bệnh không tiến triển nặng:

• Trẻ suy thận cần bổ sung protein để phát triển, nhưng cần bổ sung lượng vừa đủ để tránh dư thừa và tạo gánh nặng lên thận. Với trẻ đang chạy thận nhân tạo, nhu cầu protein càng cao do quá trình lọc máu dễ loại bỏ nhiều chất này. Do đó, trẻ cần được bổ sung protein bằng các thực phẩm như trứng, sữa, phô mai, thịt gà, thịt cá, các loại đậu,…
• Lượng kali trong máu ở trẻ bị suy thận cần phải giữ ở mức bình thường để tránh nguy cơ tăng cao gây tử vong ở trẻ. Cần tránh cho trẻ ăn nhiều loại thực phẩm chứa kali như chuối, rau dền, thay vào đó nên ăn nhiều quả việt quất, mâm xôi, rau chân vịt, súp lơ,…
• Photpho trong máu tăng cao sẽ khiến làm mất canxi trong xương, khiến xương bị giòn và dễ gãy. Photpho tăng cao còn gây ra bệnh khô ngứa da và đau mắt đỏ. Vì vậy, có thể cho trẻ ăn các loại thực phẩm ít photpho như đậu xanh, lòng trắng trứng, ngô rang,..
• Ở giai đoạn suy thận sớm, lượng nước tiểu quá nhiều gây ra phù nề và mất nước. Vì thế, trẻ suy thận cần hạn chế uống nhiều nước để tránh bị tích nước.

Biện pháp phòng ngừa bệnh suy thận ở trẻ

Để chủ động phòng ngừa bệnh suy thận ở trẻ em, cần thực hiện các biện pháp sau:

• Mẹ bầu thường xuyên đi khám thai định kỳ để sớm phát hiện các bất thường ở thận của trẻ và những dị tật bẩm sinh dẫn đến suy thận cho trẻ.
• Giảm bớt muối trong khẩu phần ăn của trẻ. Bổ sung nhiều rau củ, ít chất béo, uống đủ nước kết hợp vận động phù hợp.
• Cho trẻ đi khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần để sớm phát hiện các triệu chứng suy thận ở trẻ em để điều trị kịp thời.
• Khi trẻ có các dấu hiệu suy thận ở trẻ em, tuyệt đối không tự ý mua thuốc điều trị vì có thể ảnh hưởng tới chức năng của thận.

Trên đây là thông tin về bệnh suy thận ở trẻ em, các triệu chứng, nguyên nhân, phương pháp điều trị và phòng ngừa. Suy thận là một bệnh lý rất nguy hiểm đối với trẻ, do đó cha mẹ cần lưu ý đến các dấu hiệu và đưa trẻ đi khám ngay để được điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng xấu đến quá trình phát triển của trẻ.

Xem thêm:

• Xét nghiệm suy thận trên mẫu máu hay nước tiểu?
• Thực đơn cho người suy thận độ 4

Thanh Hương 

Nguồn tham khảo: vnexpress.net