Táo bón ở người cao tuổi - Khi nỗi lo không còn là sự bất tiện

Táo bón là bệnh lý phổ biến có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên, người già trên 60 tuổi là nhóm đối tượng chủ yếu mắc bệnh lý này. Theo một nghiên cứu có tới 1/3 người già ở độ tuổi này than phiền về tình trạng táo bón đang ảnh hưởng tới cuộc sống của họ và một nửa trong số họ cần phải tới cơ sở y tế để điều trị căn bệnh thông thường này.

Vì sao người lớn tuổi thường mắc táo bón?

Táo bón là một rối loạn tiêu hóa thường gặp ở người cao tuổi, với một tỷ lệ lên đến 50% trong số những người trên 60 tuổi, theo các thống kê.

Táo bón ở người cao tuổi có nhiều nguyên nhân, bao gồm:

Suy giảm các chức năng trong cơ thể

Quá trình lão hóa bắt đầu xuất hiện từ năm 30 tuổi và sẽ diễn ra liên tục. Theo thời gian, các cơ quan đều suy giảm chức năng và cường độ hoạt động. Điều này cũng xảy ra với hệ tiêu hóa của người cao tuổi, khiến cho nhu động ruột giảm đi, thức ăn và phân di chuyển bên trong ruột diễn ra chậm, khi đến hậu môn do quá trình hấp thu nước ở đại tràng mà phân thường khô cứng và khó đào thải ra ngoài. Từ đó, gây ra tình trạng táo bón và khiến nó phổ biến hơn ở người cao tuổi.

Ít vận động

Những người cao tuổi thường ít vận động hơn bởi các chức năng trong cơ thể bị suy giảm. Đặc biệt đây là độ tuổi rất hay gặp các bệnh lý về xương khớp như loãng xương, đau nhức xương khớp, chân tay yếu,… cản trở quá trình hoạt động.

Việc ít vận động sẽ làm chậm quá trình tiêu hóa thức ăn, giảm nhu động ruột và mất đi cảm giác buồn đi đại tiện. Vì vậy giảm khả năng tiêu hóa của cơ thể và dẫn đến tình trạng táo bón ở người cao tuổi.

Thiếu ngủ, căng thẳng, mệt mỏi

Thiếu ngủ là một tình trạng rất hay gặp ở người lớn tuổi, từ đó dẫn đến căng thẳng thần kinh, lo lắng (stress) kéo dài. Khi căng thẳng kéo dài sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh, theo cơ chế hoạt động của cơ thể, khi đó hệ thần kinh sẽ được ưu tiên hơn và làm chậm hoạt động chức năng của hệ tiêu hóa. Ngoài ra, căng thẳng lâu ngày làm mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, từ đó gây ra tình trạng táo bón.

Chế độ dinh dưỡng không hợp lý

Đây là nguyên nhân khá phổ biến khiến cho người già bị táo bón. Nhiều người lớn tuổi có thói quen ít ăn rau xanh, hoa quả tươi hoặc kiêng khem đồ ăn một cách quá mức do đang điều trị bệnh nào đó. Hay ăn quá ít khiến cho chất cặn bã ít và tạo ra không đủ lượng phân để tạo ra được sự phản xạ co bóp đại tràng dẫn đến táo bón.

Ăn nhiều thực phẩm chứa nhiều chất béo như bơ, sữa, đường, đồ ăn cay, nóng,... cũng là nguyên nhân dẫn tới táo bón.

Tác dụng phụ của thuốc

Tuổi già là tuổi của các bệnh mãn tính như: Đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh tim mạch,... do đó việc dùng nhiều thuốc là điều không thể tránh khỏi. Điều này có thể gây tác dụng phụ trên đường tiêu hóa như làm giảm nhu động ruột và chậm khả năng tiêu hóa.

Táo bón ở người cao tuổi gây ra biến chứng gì?

Nếu không điều trị táo bón kịp thời sẽ dẫn đến một số biến chứng đối với người cao tuổi:

• Ứ đọng chất thải do táo bón gây tắc ruột: Phân không thể thoát ra khỏi cơ thể và ứ đọng trong ruột, nó có thể tạo ra các chất độc. Người cao tuổi có thể trở nên dễ cáu gắt, khó ngủ và cảm thấy buồn bực. Ngoài ra, khi có ứ đọng chất thải lớn, có thể xảy ra tắc ruột với các triệu chứng như đau bụng nặng, cảm giác đầy bụng, buồn nôn, khó tiêu và khó đi cầu. Nếu gặp tình trạng này, cần tiến hành điều trị cấp cứu để giải quyết.
• Khi táo bón, phân bị giữ chặt ở đại trực tràng khiến người cao tuổi phải rặn với một lực rất mạnh sẽ khiến tim đập nhanh, mệt mỏi, mất sức. Đây cũng có thể là yếu tố nguy cơ dẫn đến các bệnh tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, loạn nhịp tim trở nên trầm trọng hơn.
• Người cao tuổi bị táo bón sẽ dẫn đến tình trạng phân chèn lên bàng quang gây bí tiểu tiện, thận ứ nước và trong thời gian dài có thể biến chứng suy thận.
• Rặn nhiều khi đi đại tiện còn kéo theo bệnh sa trực tràng, nguy cơ cao bị trĩ nội và trĩ ngoại, nếu bị táo bón lâu kinh niên còn làm tăng nguy cơ ung thư ruột già và trực tràng.

Khắc phục và phòng ngừa táo bón ở người cao tuổi

• Xây dựng chế độ ăn nhiều chất xơ cắt giảm thực phẩm ít chất xơ, chẳng hạn như thịt, sữa, phô mai và thực phẩm chế biến. Đặc biệt cần uống đủ nước để đào thải chất độc hại ra khỏi cơ thể, kích thích hoạt động của tế bào dịch nhầy và làm tăng nhu động ruột.
• Giữ tinh thần thoải mái: Trong chăm sóc sức khỏe, yếu tố tâm lý luôn luôn đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc duy trì, đẩy lùi bệnh tật. Vì vậy bạn hãy giữ một tinh thần lạc quan, tránh lo lắng, muộn phiền, giận dữ, mất ngủ. Hạn chế tiêu thụ rượu và đồ uống chứa cafein, gây mất nước.
• Cắt giảm thực phẩm ít chất xơ, chẳng hạn như thịt, sữa, phô mai và thực phẩm chế biến.
• Nếu cảm thấy muốn đi đại tiện, cần đi ngay vì nếu nhịn sẽ khiến phân rắn lại càng khó đi hơn.
• Tập các bài tập thể dục nhẹ nhàng để tăng cường tuần hoàn vùng ổ bụng, khả năng hoạt động cơ sàn chậu, giúp đại tiện dễ dàng hơn.
• Nên rèn thói quen đi đại tiện vào một giờ nhất định, tốt nhất là vào buổi sáng và ngồi đúng tư thế (kê ghế nhỏ dưới hai bàn chân, phần bụng và đùi tạo góc 45 độ).
• Dùng thuốc táo bón: Người cao tuổi có thể dùng thuốc táo bón hút nước làm mềm phân như Lactulose, hỗ trợ khi không thể đi ngoài trong nhiều ngày.

Lactulose - Hiệu quả kép trong hỗ trợ điều trị táo bón

Cơ chế tác động của Lactulose

• Lactulose là một đường đôi, hầu như không được hấp thu ở đường tiêu hóa. Khi đến ruột già, Lactulose được các vi khuẩn tại đây phân hủy thành các acid béo chuỗi ngắn và làm giảm pH trong lòng đại tràng. Đồng thời, áp lực thẩm thấu cũng gia tăng làm tăng giữ nước trong lòng ruột giúp làm mềm phân, tăng khối lượng phân, giảm thời gian lưu trú của phân nhờ kích thích nhu động ruột. Từ đó, giúp việc đi tiêu trở lại bình thường.
• So với các thuốc táo bón khác, Lactulose mang lại nhiều lợi ích trong hỗ trợ điều trị táo bón với cơ chế tác dụng kép: Vừa giúp hỗ trợ điều trị táo bón, vừa giúp tăng sinh lợi khuẩn ruột, giúp bảo vệ sức khỏe đường tiêu hóa lâu dài.
• Lactulose không hấp thu vào máu, không ảnh hưởng đến đường huyết, sử dụng được cho người tiểu đường.

Một số lưu ý khi dùng thuốc nhuận tràng chữa táo bón

Có đến 85% trường hợp táo bón đi khám bác sĩ được chỉ định thuốc táo bón. Vì vậy, sử dụng thuốc táo bón đúng cách là rất quan trọng.

Thuốc táo bón hút nước làm mềm phân (nhuận tràng thẩm thấu) như Lactulose: Người bệnh cần uống nhiều nước sau khi sử dụng thuốc, không chỉ để thuốc có hiệu quả mà còn giảm tình trạng đầy hơi, chướng bụng.

Thuốc táo bón kích thích hay bơm thụt: Không sử dụng thuốc táo bón cơ chế kích thích hàng ngày hoặc thường xuyên. Loại thuốc này có thể làm suy yếu khả năng đại tiện tự nhiên của cơ thể và gây ra tình trạng phụ thuộc thuốc, gây trầy xước, có khi gây tổn thương đại/trực tràng, thủng trực tràng, tăng nguy cơ nhiễm trùng khi dùng bơm thụt.

Táo bón là một tình trạng rất phổ biến và hay gặp ở người già bởi đây là độ tuổi nhạy cảm cũng như các hoạt động chức năng trong cơ thể suy giảm. Hy vọng rằng bài viết trên đã giúp người đọc hiểu rõ hơn vì sao người già lại hay gặp táo bón, từ đó đưa ra giải pháp hiệu quả và kịp thời, hạn chế được các biến chứng nguy hiểm về sau.