Tiểu đường thai kỳ kiêng ăn gì?

Bệnh tiểu đường thai kỳ là một tình trạng nghiêm trọng gây ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và thai nhi. Việc duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn, và tuân theo hướng dẫn của bác sĩ là những điều cần thiết để đảm bảo một thai kỳ an toàn và khỏe mạnh.

Nguyên nhân gây tiểu đường thai kỳ

Bệnh tiểu đường thai kỳ là tình trạng lượng đường trong máu tăng cao trong quá trình mang thai. Tại Mỹ, căn bệnh này ảnh hưởng đến khoảng 10% phụ nữ mang thai mỗi năm, gây ra nhiều lo ngại về sức khỏe của cả mẹ và bé. Hiểu rõ về bệnh tiểu đường thai kỳ, từ nguyên nhân, cách kiểm soát đến những yếu tố nguy cơ, là điều vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe trong suốt thai kỳ.

Phân loại tiểu đường thai kỳ:

Có hai loại chính của tiểu đường thai kỳ: Tiểu đường thai kỳ type 1 và tiểu đường thai kỳ type 2.

• Tiểu đường thai kỳ type 1: Loại này thường có thể được kiểm soát bằng cách duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh và thực hiện các bài tập thể dục đều đặn.
• Tiểu đường thai kỳ type 2: Đối với loại này, thai phụ thường cần sử dụng insulin hoặc các loại thuốc khác để duy trì mức đường huyết ổn định.

Khi bạn ăn thức ăn, hoạt động của tuyến tụy giải phóng insulin, một hormone quan trọng giúp di chuyển glucose từ máu vào các tế bào để sử dụng làm năng lượng. Trong thời kỳ mang thai, nhau thai sản xuất ra các hormone làm tăng mức glucose trong máu. Thông thường, tuyến tụy sẽ sản xuất đủ insulin để xử lý sự gia tăng này. Tuy nhiên, khi cơ thể không thể sản xuất đủ insulin hoặc không thể sử dụng insulin hiệu quả, lượng đường trong máu sẽ tăng cao, dẫn đến tiểu đường thai kỳ.

Trong thời kỳ mang thai, nhu cầu năng lượng của cơ thể tăng cao, đồng nghĩa với việc nhu cầu về đường (glucose) cũng tăng. Không phải lúc nào tuyến tụy cũng đáp ứng được nhu cầu này bằng cách sản xuất đủ insulin. Ngoài ra, các hormone do nhau thai tạo ra để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi cũng có thể gây rối loạn quá trình sử dụng insulin của cơ thể, dẫn đến tình trạng tăng đường huyết.

Tiểu đường thai kỳ ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?

Mẹ bầu mắc tiểu đường thai kỳ có thể gây ra nhiều vấn đề cho cả mẹ và bé:

Đối với mẹ:

• Dễ bị nấm candida tái phát nhiều lần.
• Nhiễm trùng, viêm bể thận, viêm thận hay băng huyết sau sinh.
• Sẩy thai nhiều lần liên tiếp hoặc thai chết lưu không rõ lý do.

Đối với bé:

• Thai nhi có thể gặp phải các vấn đề như cân nặng cao khi sinh, em bé khi sinh ra có cân nặng trên 4kg.
• Thai nhi có thể bị dạng, dị tật bẩm sinh về cơ, thần kinh,...
• Làm tăng tỷ lệ tử vong của thai nhi và em bé sơ sinh trong tuần đầu tiên sau khi chào đời gấp 2 - 5 lần so với bình thường.

Yếu tố nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ bao gồm:

• Thừa cân hoặc béo phì: Thai phụ thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ cao hơn mắc tiểu đường thai kỳ.
• Tiền đái tháo đường: Mức đường huyết cao nhưng chưa đủ để chẩn đoán tiểu đường cũng là một yếu tố nguy cơ.
• Tiền sử gia đình: Nếu có người thân trong gia đình mắc bệnh tiểu đường, nguy cơ của bạn cũng tăng lên.
• Tiền sử tiểu đường thai kỳ: Nếu bạn đã từng mắc tiểu đường thai kỳ trong lần mang thai trước, nguy cơ tái phát là rất cao.
• Huyết áp cao: Thai phụ có huyết áp cao cũng có nguy cơ cao mắc tiểu đường thai kỳ.
• Sinh con to hoặc dị tật bẩm sinh: Nếu đã từng sinh con có trọng lượng trên 4 kg hoặc có dị tật bẩm sinh, nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ cũng tăng.
• Tuổi tác: Thai phụ trên 25 tuổi có nguy cơ cao hơn mắc tiểu đường thai kỳ.

Tiểu đường thai kỳ kiêng ăn gì?

Kiểm soát các loại thực phẩm trong bữa ăn hàng ngày của thai phụ mắc tiểu đường thai kỳ nhằm kiểm soát lượng đường huyết, ngăn ngừa tình trạng tăng đường huyết đột ngột.

Kiểm soát lượng tinh bột hằng ngày

Tinh bột là nguồn cung cấp năng lượng chính cho cơ thể, nhưng việc tiêu thụ quá nhiều tinh bột có thể làm tăng lượng đường trong máu. Do đó, việc lựa chọn các nguồn tinh bột phù hợp là rất quan trọng.

Thực phẩm cần hạn chế: Bánh mì trắng, gạo trắng, các loại thực phẩm làm từ bột mì tinh chế, khoai tây.

Thực phẩm thay thế: Ngũ cốc nguyên hạt, gạo lứt, khoai lang, và các loại đậu. Những loại thực phẩm này không chỉ cung cấp tinh bột mà còn chứa nhiều chất xơ, giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn.

Hạn chế thực phẩm có đường

Đường có thể làm tăng đường huyết một cách nhanh chóng, do đó, thai phụ bị tiểu đường thai kỳ cần hạn chế tối đa việc tiêu thụ các thực phẩm chứa nhiều đường.

Thực phẩm cần tránh: Bánh quy, bánh pudding, kẹo, bánh ngọt, nước ép trái cây có thêm đường, sinh tố đóng chai, trái cây sấy khô.

Thực phẩm thay thế: Trái cây tươi như táo, lê, và các loại quả mọng. Những loại trái cây này có hàm lượng đường thấp hơn và chứa nhiều chất xơ.

Hạn chế uống nước dừa, nước mía

Mặc dù nước dừa và nước mía được cho là có nhiều lợi ích cho phụ nữ mang thai, nhưng việc tiêu thụ quá nhiều có thể dẫn đến tăng lượng đường trong máu.

Lưu ý: Chỉ nên uống một lượng vừa phải và nên kiểm tra đường huyết thường xuyên để điều chỉnh lượng tiêu thụ phù hợp.

Tránh các loại đường và carbohydrate tiềm ẩn

Các loại thực phẩm chứa nhiều carbohydrate cũng có thể làm tăng đường huyết.

Thực phẩm cần hạn chế: Thức ăn nhanh, rượu, các loại sốt cà chua, kem, khoai tây chiên, sốt BBQ, yến mạch, nước ép trái cây.

Thực phẩm thay thế: Rau xanh, các loại hạt, và các sản phẩm từ sữa ít béo. Nên đọc kỹ nhãn mác thực phẩm để nhận biết và hạn chế các loại carbohydrate ẩn.

Tránh chất béo bão hòa

Chất béo bão hòa có thể góp phần vào việc tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và không tốt cho người bị tiểu đường thai kỳ.

Thực phẩm cần tránh: Mỡ động vật, nội tạng động vật, dầu dừa, trứng, và các sản phẩm từ sữa giàu chất béo.

Thực phẩm thay thế: Dầu ô liu, dầu hạt cải, và các loại cá giàu omega-3 như cá hồi, cá thu.

Hạn chế ăn mặn và lượng natri

Quá nhiều natri trong chế độ ăn uống có thể dẫn đến tăng huyết áp, gây áp lực thêm cho hệ tim mạch và thận.

Lưu ý: Lượng natri nên được giữ dưới 6g mỗi ngày. Tránh các thực phẩm chế biến sẵn, đồ hộp, và thực phẩm có chứa nhiều muối.

Hạn chế đồ uống có ga, chè và cà phê

Các loại đồ uống có ga, chè, và cà phê có thể chứa đường và các chất kích thích không tốt cho thai phụ bị tiểu đường thai kỳ.

Lưu ý: Nên chọn nước lọc, nước ép trái cây không đường hoặc các loại trà thảo mộc.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ kiêng ăn gì? Đối với thai phụ bị tiểu đường thai kỳ, việc duy trì một chế độ ăn uống khoa học và cân đối là yếu tố quan trọng giúp kiểm soát bệnh. Việc lựa chọn thực phẩm một cách cẩn thận, hạn chế các nguồn thực phẩm gây tăng đường huyết, và duy trì lối sống lành mạnh sẽ giúp đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có một kế hoạch ăn uống phù hợp và hiệu quả nhất.