Tìm hiểu phản xạ ở trẻ sơ sinh và những điều bạn chưa biết

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá về các phản xạ ở trẻ sơ sinh, những diễn biến thú vị và điều mới mẻ mà chúng ta có thể chưa biết về giai đoạn quan trọng này trong cuộc sống của bé.

Phản xạ ở trẻ sơ sinh là gì?

Phản xạ ở trẻ sơ sinh là phản ứng không chủ ý của cơ bắp đối với kích thích. Một số hành động hoặc cảm giác nhất định tạo ra những phản ứng cơ cụ thể, điều đó có nghĩa là trẻ không kiểm soát được các phản ứng, chúng đang diễn ra một cách tự động mà không cần bé phải cố gắng thực hiện. Phản xạ của trẻ sơ sinh là một trong những hành vi phát triển bình thường ở trẻ.

Trẻ sơ sinh có khả năng kiểm soát cơ thể hạn chế nhưng chúng được sinh ra với một loạt kỹ năng bẩm sinh để giúp chúng sống sót. Nhiều phản xạ của trẻ sơ sinh đã có trước khi chúng được sinh ra. Các phản ứng bắt nguồn từ thân não và có liên quan đến sự phát triển ban đầu.

Các chuyên gia y tế sử dụng phản xạ của trẻ sơ sinh để đánh giá sức khỏe của trẻ. Sự hiện diện và mức độ của phản xạ ở trẻ sơ sinh là dấu hiệu quan trọng cho sự phát triển về chức năng hệ thần kinh của trẻ.

Hai phản xạ miệng ở trẻ sơ sinh là gì?

Phản xạ miệng bao gồm phản xạ tìm vú mẹ và phản xạ mút:

Phản xạ tìm vú mẹ

Phản xạ tìm vú mẹ là một bản năng sinh tồn cơ bản. Nó giúp bé tìm và ngậm vào núm vú để bú. Khi bạn vuốt nhẹ má hoặc miệng của bé, bé sẽ quay đầu mở miệng theo hướng được vuốt ve.

Phản xạ mút

Phản xạ mút là một bản năng sinh tồn khác. Khi vòm miệng của trẻ chạm vào núm vú hoặc bình sữa, trẻ sẽ bắt đầu bú. Mặc dù đây là một phản xạ tự nhiên nhưng nó không hề dễ dàng, trẻ sơ sinh phải học cách để vừa thở vừa nuốt.

Phản xạ này diễn ra theo hai giai đoạn. Đầu tiên, mẹ đặt môi trẻ gần quầng vú và đưa núm vú vào giữa lưỡi và vòm miệng của trẻ. Sau đó, lưỡi của bé chuyển từ quầng vú đến núm vú. Toàn bộ quá trình này được hỗ trợ bởi áp lực hút, giữ chặt vú trong miệng trẻ.

Phối hợp hành động bú này với hành động thở và nuốt là một quá trình khá phức tạp đối với trẻ sơ sinh. Vì thế, mặc dù đây là phản xạ, nhưng không phải bé nào cũng bú tốt ngay từ lần đầu tiên. Tuy nhiên, theo thời gian và sự luyện tập cho con bú, phản xạ này trở thành một kỹ năng mà tất cả trẻ đều có thể thực hiện được.

Những phản xạ khác của trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh của bạn cũng sẽ phát triển một số phản xạ khác như:

Phản xạ Moro

Phản xạ Moro là phản ứng bảo vệ trước một chuyển động đột ngột hoặc trẻ bị giật mình vì điều gì đó. Khi đầu bé thay đổi vị trí đột ngột hay ngã về phía sau làm bé giật mình, bé sẽ duỗi tay và chân ra. Cánh tay của trẻ vươn ra với lòng bàn tay hướng lên, ngón tay cái hướng ra ngoài, sau đó nhanh chóng đưa hai tay vào nhau và thư giãn. Em bé của bạn cũng có thể kèm theo khóc to. 

Phản xạ Moro có thể xuất hiện ở các mức độ khác nhau, đạt đỉnh điểm trong tháng đầu tiên và mất đi sau từ 2 đến 6 tháng.

Phản xạ phòng vệ vùng cổ

Phản xạ phòng vệ vùng cổ, hay tư thế đấu kiếm, sẽ xảy ra khi bé nằm ngửa. Khi bạn quay đầu bé sang một bên, cánh tay cùng bên của bé sẽ duỗi thẳng với bàn tay mở một phần. Cánh tay phía đối diện sẽ gập lại, với bàn tay nắm chặt. Tên gọi khác của tư thế này là tư thế đấu kiếm vì nó trông giống tư thế của vận động viên đấu kiếm. Phản xạ này của trẻ sẽ kéo dài đến khoảng 6 - 7 tháng tuổi.

Phản xạ bước đi

Phản xạ bước đi có thể giúp em bé của bạn bước đi khi chân chạm vào một bề mặt phẳng. Nếu bạn bế bé ở tư thế thẳng đứng và để lòng bàn chân bé chạm vào bề mặt sàn, bé sẽ đặt một chân trước chân kia theo kiểu đang đi.

Phản xạ Babinski

Phản xạ Babinski ở trẻ sơ sinh là phản ứng ở bàn chân của trẻ. Khi bạn vuốt lòng bàn chân của bé từ gót chân đến ngón chân, ngón chân cái của bé sẽ di chuyển lên trên. Các ngón chân còn lại của họ sẽ xòe ra. Một nhà thần kinh học tên là Joseph Babinski đã phát hiện ra phản xạ này vào năm 1896. Tên gọi khác của phản xạ này là dấu hiệu Babinski.

Phản xạ cầm nắm

Có hai phản xạ cầm nắm gồm ở tay và ở chân:

• Phản xạ nắm lòng bàn tay: Khi bạn vuốt ve lòng bàn tay của bé, bé phải ngay lập tức nắm lấy ngón tay của bạn và giữ chặt. Nếu bạn cố gắng rút ngón tay ra, chúng có thể giữ chặt hơn.
• Phản xạ co quắp ngón chân: Khi đặt một ngón tay bên dưới ngón chân của bé, bé sẽ cuộn các ngón chân xung quanh ngón tay đó.

Khi nào phản xạ của trẻ sơ sinh biến mất?

Hầu hết các phản xạ của trẻ sơ sinh sẽ mất đi trong vòng 4 đến 6 tháng tuổi. Khi não của bé trưởng thành, hệ thần kinh trung ương của bé sẽ thay thế các phản xạ không chủ ý của trẻ sơ sinh bằng các đáp ứng có chủ ý. Phản xạ Moro và phản xạ bước đi sẽ biến mất khi trẻ được 2 tháng tuổi, trong khi phản xạ cầm nắm và phản xạ phòng vệ vùng cổ có thể mất nhiều thời gian hơn một chút.

Một số phản xạ ở trẻ sơ sinh tồn tại đến khi trưởng thành

Một số phản xạ của trẻ sơ sinh biến mất trong vòng vài tuần hoặc vài tháng sau khi sinh. Nhưng một số phản xạ vẫn tồn tại cho đến khi trưởng thành. Những phản xạ kéo dài đến tuổi trưởng thành bao gồm:

• Phản xạ chớp mắt: Chớp mắt khi nhìn thấy ánh sáng chói;
• Phản xạ hắt hơi: Hắt hơi khi mũi bị kích thích;
• Phản xạ ho: Ho khi phần sau của đường thở bị kích thích;
• Phản xạ bịt miệng: Bịt miệng khi cổ họng hoặc phía sau miệng bị kích thích;
• Phản xạ ngáp: Ngáp khi cơ thể cần thêm oxy.

Nhìn nhận và hiểu biết về các phản xạ ở trẻ sơ sinh không chỉ là cách giúp cha mẹ hiểu sâu hơn về con cái mình mà còn là gợi ý về sự phát triển tuyệt vời của hệ thống thần kinh và cách bé khám phá thế giới xung quanh. Hãy tiếp tục quan sát, hỗ trợ bé trong hành trình này để chứng kiến sự phát triển kỳ diệu của con trẻ từng ngày.