Bệnh do Cryptosporidium là gì? Nguyên nhân gây bệnh và cách điều trị hiệu quả

Bệnh do Cryptosporidium là gì?

Theo các kết quả nghiên cứu, Cryptosporidium là một loại ký sinh trùng đơn bào thuộc ngành Apicomplexa, gây ảnh hưởng trực tiếp đến đường ruột, hệ hô hấp, hệ miễn dịch của con người.

Bệnh tiêu chảy cấp tính thường là biểu hiện phổ biến của nhiễm trùng do Cryptosporidium, đặc biệt là ở những người có hệ miễn dịch suy giảm, nơi triệu chứng có thể trở nên nặng nề và đe dọa tới tính mạng.

Mặc dù tỷ lệ mắc bệnh do Cryptosporidium ở nước ta hiện đang thấp nhưng sự phát triển của ngành chăn nuôi bò sữa với giống bò nhập khẩu và tăng cao tỷ lệ mắc AIDS đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự xuất hiện của các loại bệnh nhiễm trùng, đặc biệt là Cryptosporidium.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh do Cryptosporidium

Các dấu hiệu của bệnh do Cryptosporidium thường bao gồm tiêu chảy, buồn nôn, đau bụng, ói mửa, mất nước cơ thể và sốt nhẹ. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể không thể hiện triệu chứng nào.

Biểu hiện bệnh điển hình xuất hiện trong khoảng từ 2 đến 10 ngày sau tiếp xúc với ký sinh trùng, trung bình khoảng 7 ngày và kéo dài 1 - 2 tuần ở những người khỏe mạnh. Sự nhiễm trùng có thể kéo dài lâu hơn ở những người có hệ miễn dịch suy yếu.

Ngoài các triệu chứng thông thường thấy ở ruột, cũng có những trường hợp bệnh nhân biểu hiện triệu chứng bệnh lý ở đường hô hấp.

Khi nào người bệnh cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ chuyên khoa để được kiểm tra và tư vấn. Đặc biệt trong trường hợp tiêu chảy không giảm đi sau vài ngày thì người bệnh không được chần chừ, cần ngay lập tức đến bệnh viện thăm khám. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh do Cryptosporidium

Các nguyên nhân gây bệnh do Cryptosporidium chủ yếu xuất phát từ các loài động vật có xương sống như ngựa, khỉ, cừu, chó, mèo, đặc biệt là bò vì chúng có liên quan đến sự lan truyền bệnh cho con người.

Ngoài ra, các loại rau, quả có nang kén hoặc tiếp xúc trực tiếp với động vật cũng có thể là nguyên nhân khiến chúng ta nhiễm loại ký sinh trùng này.

Các loài động vật có vú, một số loại chim non hoặc động vật mới sinh như cừu non, bê con, lợn con từ 1 - 3 tuần tuổi cũng được xác định là nguồn bệnh truyền đơn bào Cryptosporidium.

Những ai có nguy cơ mắc bệnh do Cryptosporidium?

Bệnh do Cryptosporidium có thể ảnh hưởng đến mọi người nhưng có những nhóm người mang khả năng mắc bệnh này cao hơn, đó là:

• Những cá nhân sinh sống trong môi trường vệ sinh kém, sử dụng nguồn nước và thực phẩm không an toàn.
• Người thường xuyên duy trì thói quen sống kém vệ sinh, ăn uống không sạch sẽ và đảm bảo.
• Những người có nguy cơ cao mắc bệnh do Cryptosporidium thường là những người có hệ miễn dịch suy yếu, bao gồm: Nhiễm HIV/AIDS, người đang phải điều trị ung thư, người đã thực hiện ghép tạng, người đang dùng các loại thuốc ức chế miễn dịch và người mang theo bệnh di truyền ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh do Cryptosporidium

Bệnh do Cryptosporidium lây truyền chủ yếu qua các con đường sau:

• Tiếp xúc với phân của người hoặc động vật nhiễm Cryptosporidium, đặc biệt là thông qua việc nuốt phải các vật dụng tiếp xúc với phân.
• Sử dụng nguồn nước từ hồ bơi, sông, bồn nước nóng, suối có thể bị nhiễm phân của người và động vật, trong đó có chứa trứng Cryptosporidium.
• Tiêu thụ thức ăn chưa qua nấu chín, trái cây hoặc rau sống chưa được rửa kỹ và có thể nhiễm Cryptosporidium.
• Tiếp xúc với Cryptosporidium từ các bề mặt khác nhau như đồ chơi, bồn cầu, vật dụng trong nhà vệ sinh bị nhiễm phân của người mắc bệnh do Cryptosporidium.

Phương pháp chẩn đoán và xét nghiệm bệnh do Cryptosporidium

Chẩn đoán bệnh do Cryptosporidium không dựa vào biểu hiện lâm sàng mà thay vào đó nó phụ thuộc chủ yếu vào kết quả xét nghiệm phân. Các phương pháp được sử dụng để chẩn đoán bệnh do Cryptosporidium cụ thể bao gồm:

• Nhuộm Ziehl-Neelsen cải tiến hoặc nhuộm Aumarin huỳnh quang: Để đưa ra chẩn đoán, bác sĩ thực hiện xét nghiệm nhuộm Ziehl-Neelsen cải tiến hoặc nhuộm Aumarin huỳnh quang. Để thu thập tế bào phân để phân tích dưới kính hiển vi, bác sĩ có thể lấy mẫu phân hoặc mẫu mô (sinh thiết) từ niêm mạc ruột của bệnh nhân.
• Cấy phân: Một phương pháp khác là cấy phân, trong đó xét nghiệm phân được thực hiện bằng cách nuôi cấy bệnh phẩm phân. Tuy không thể phát hiện ra Cryptosporidium nhưng lại có thể giúp loại trừ nguyên nhân do các mầm bệnh vi khuẩn khác.
• Các xét nghiệm khác: Khi đã xác định tình trạng của người bệnh là do ký sinh trùng Cryptosporidium gây ra, bác sĩ có thể tiếp tục thực hiện các xét nghiệm khác để kiểm tra biến chứng. Cụ thể, xét nghiệm kiểm tra chức năng gan và túi mật có thể được thực hiện để xác định sự lan rộng của nhiễm trùng.

Điều trị bệnh do Cryptosporidium

Hiện nay, điều trị bệnh do Cryptosporidium vẫn chưa có phác đồ điều trị đặc trị mang lại hiệu quả cao. Mặc dù một số nhà nghiên cứu đã thử nghiệm thuốc Spiramycin với một số kết quả tích cực nhưng phương pháp điều trị chủ yếu vẫn tập trung vào giảm nhẹ và kiểm soát các triệu chứng bệnh.

Đối với bệnh nhân, quá trình điều trị bao gồm việc sử dụng thuốc chống tiêu chảy, bù nước và điện giải bằng việc sử dụng dung dịch Oresol hoặc viên Hydrite. Người bệnh cần chú ý quan trọng đến việc pha đúng dung dịch bù nước theo hướng dẫn sử dụng, nếu dung dịch đã pha không sử dụng hết trong vòng 12 giờ cần phải loại bỏ.

Đối với những bệnh nhân đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch và được chẩn đoán mắc bệnh do Cryptosporidium thì có thể cần giảm liều thuốc để tăng khả năng loại trừ ký sinh trùng.

Những thói quen sinh hoạt giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh do Cryptosporidium

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị.
• Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.
• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.
• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và có hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

Chế độ dinh dưỡng:

• Ăn đa dạng và cân đối: Hãy bao gồm đủ các nhóm thức ăn, bao gồm rau củ, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, đạm từ nguồn động vật và thực phẩm giàu canxi.
• Tăng cường vitamin và khoáng chất: Vitamin và khoáng chất như vitamin D, vitamin C, kẽm có thể hỗ trợ hệ thống miễn dịch.
• Uống đủ nước: Nước đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm cả việc duy trì sự linh hoạt của hệ tiêu hóa và giúp loại bỏ độc tố.
• Hạn chế chất béo bão hòa và cholesterol: Các loại chất béo không lành mạnh có thể gây mỡ máu và tăng nguy cơ mắc một số bệnh lý.
• Tránh thức ăn chế biến và thức uống có hóa chất: Cố gắng giảm tiếp xúc với thực phẩm chứa chất phụ gia và hóa chất, ưu tiên sử dụng thực phẩm tươi ngon và tự nhiên.

Phòng ngừa bệnh do Cryptosporidium

Để phòng ngừa bệnh do Cryptosporidium hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Thực hiện rửa tay với xà phòng sạch trước và sau khi thực hiện các hoạt động vệ sinh, thay tã cho trẻ em hoặc trước khi chuẩn bị thức ăn.
• Tránh sử dụng nguồn nước và thức ăn không đảm bảo vệ sinh.
• Rửa sạch hoặc bỏ vỏ trái cây trước khi ăn.
• Ở các khu vực có nguy cơ bùng phát dịch do nguồn nước nhiễm Cryptosporidium cần đun sôi nước trước khi sử dụng để diệt ký sinh trùng.
• Trong các chuyến du lịch đến vùng có nguồn nước không an toàn, tránh uống nước trực tiếp từ vòi mà không đun sôi trước, cũng như tránh ăn thức ăn chưa được nấu chín.
• Hạn chế tắm trong hồ bơi ít nhất 2 tuần sau khi ngừng tiêu chảy để tránh trở thành nguồn lây nhiễm bệnh do Cryptosporidium cho cộng đồng.

Các câu hỏi thường gặp về bệnh do Cryptosporidium

Bệnh do Cryptosporidiosis có tự khỏi không?

Đa số bệnh nhân nhiễm bệnh do Cryptosporidium có thể tự khỏi một cách tự nhiên mà không cần sử dụng các phương pháp điều trị cụ thể. Tuy nhiên, việc quản lý triệu chứng tiêu chảy cần được thực hiện bằng cách tăng cường uống nước để ngăn ngừa tình trạng mất nước.

Cần làm xét nghiệm nào để chẩn đoán bệnh do Cryptosporidiosis?

Phương pháp chẩn đoán bệnh do Cryptosporidiosis chủ yếu dựa vào phân tích các biểu hiện lâm sàng và hồ sơ y tế của bệnh nhân. Để đặt ra một kết luận chính xác về nguyên nhân gây bệnh, việc thực hiện các xét nghiệm phân để phát hiện ký sinh trùng Cryptosporidium là cần thiết.

Bệnh do Cryptosporidiosis có lây lan không?

Cryptosporidiosis có khả năng lây lan từ người này sang người khác một cách dễ dàng. Vì vậy, để giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh, việc thực hiện các biện pháp phòng tránh là cực kỳ quan trọng.

Nên dùng loại thuốc nào để trị tiêu chảy do Cryptosporidiosis?

Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và mức độ nghiêm trọng của bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra quyết định về liệu pháp phù hợp. Một số thuốc trị tiêu chảy thường được sử dụng như Diphenoxylate-atropine hoặc Loperamid (Imodium).

Đang bị bệnh do Cryptosporidiosis có quan hệ tình dục được không?

Đang bị bệnh do Cryptosporidiosis nên hạn chế quan hệ tình dục. Nếu có quan hệ thì việc duy trì quan hệ tình dục an toàn là rất quan trọng, bao gồm việc sử dụng bao cao su và bảo vệ khoang miệng khi có quan hệ bằng miệng. Trong trường hợp đang gặp phải triệu chứng tiêu chảy, nên tạm ngưng các hoạt động tình dục cho đến khi hoàn toàn hồi phục.