Cơ chế đái tháo đường type 2 là gì? Nguyên nhân do đâu?

Bệnh đái tháo đường loại 2 thường gặp ở người trưởng thành hơn và phổ biến hơn bệnh đái tháo đường loại 1. Bệnh đái tháo đường có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như đau tim, đột quỵ, suy thận, mất thị lực và tổn thương thần kinh ở bàn chân có thể dẫn đến việc phải cắt cụt chi. Do đó, hiểu rõ về cơ chế đái tháo đường type 2 là rất quan trọng để giúp mọi người phòng tránh bệnh một cách hiệu quả.

Cơ chế đái tháo đường type 2 là gì?

Vậy cơ chế đái tháo đường type 2 là gì? Khi thức ăn được tiêu hóa, đường trong thức ăn sẽ được phân tách thành đường đơn như Glucose trong cơ thể. Glucose này sau đó sẽ lưu thông trong máu và được sử dụng để cung cấp năng lượng cho các hoạt động của cơ thể.

Insuline là một hormone được sản xuất bởi các tế bào βeta trong tuyến tụy, có vai trò làm cho Glucose có thể vào tế bào. Khi nồng độ Glucose trong máu tăng lên, tuyến tụy sẽ tiết ra một lượng insulin phù hợp để đưa Glucose vào tế bào. Khi nồng độ Glucose trong máu giảm, sự tiết insulin từ tuyến tụy cũng giảm đi.

Trong bệnh nhân mắc đái tháo đường type 2, tuyến tụy vẫn sản xuất đủ insulin, nhưng tế bào trong cơ thể lại không đáp ứng đúng với insulin hoặc do lượng đường glucose trong cơ thể quá nhiều, làm cho insulin sản xuất không đủ để vận chuyển glucose vào tế bào.

Kết quả là nồng độ đường trong máu tăng cao, và một phần sẽ bị loại bỏ qua nước tiểu, dẫn đến tình trạng đái tháo đường. Sự kháng insulin trong đái tháo đường type 2 phát sinh do nhiều nguyên nhân khác nhau như tăng glucose trong máu và tăng axit béo không este hóa.

Các nghiên cứu mới đây đã phát hiện rằng khả năng chống lại insulin trong các tế bào cơ xảy ra sớm trong quá trình phát triển của bệnh tiểu đường. Các enzyme như kinase của receptor insulin, phosphatase liên quan đến hoạt động của insulin, và chất vận chuyển glucose cùng tổng hợp glycogen đều bị ảnh hưởng.

Rối loạn chức năng của tế bào βeta trong tụy trong tiểu đường type 2 bao gồm các vấn đề sau:

• Rối loạn tiết insulin;
• Sự giảm đáp ứng của insulin với glucose;
• Rối loạn tiết insulin theo nhịp điệu liên quan đến nồng độ glucose;
• Sự bất thường trong việc chuyển hóa proinsulin;
• Sự giảm số lượng tế bào βeta;
• Sự tích tụ amyloid tại tụy.

Vai trò của các yếu tố như cơ chất thụ thể insulin 2 (IRS 2: Insulin Receptor Substrate 2), NF-kB, rối loạn chức năng của ti thể, và stress oxy hóa cũng được đề cập.

Nguyên nhân gây bệnh

• Gen: Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng có các phần tử ADN khác nhau ảnh hưởng đến cách cơ thể sản xuất insulin.
• Tăng cân: Việc thừa cân hoặc béo phì có thể dẫn đến tình trạng kháng insulin, đặc biệt là ở những người có bụng béo. Ngày nay, bệnh tiểu đường type 2 đã bắt đầu ảnh hưởng đến trẻ em và thanh thiếu niên cũng như người lớn, chủ yếu là do tình trạng béo phì từ khi còn nhỏ.
• Hội chứng chuyển hóa: Những người mắc tình trạng kháng insulin thường có một nhóm các vấn đề sức khỏe khác bao gồm đường huyết cao, mỡ thừa ở vùng bụng, huyết áp cao và mức độ cholesterol và chất béo trung tính cao.
• Ăn quá nhiều đường: Khi hàm lượng đường trong máu giảm, gan sẽ sản xuất glucose và đưa nó vào máu. Khi bạn ăn, lượng đường trong máu tăng lên và thường thì gan sẽ tăng tốc độ chuyển hóa đường và lưu trữ glucose để sử dụng sau này. Tuy nhiên, một số người do gan không hoạt động đúng cách sẽ không thể làm được điều này, dẫn đến tồn dư glucose quá nhiều trong máu.
• Giao tiếp kém giữa các tế bào: Đôi khi, các tế bào có thể gửi hoặc nhận sai tín hiệu. Khi xảy ra vấn đề này, cách các tế bào sản xuất và sử dụng insulin hoặc glucose bị ảnh hưởng, dẫn đến chuỗi phản ứng gây ra bệnh tiểu đường.

Ai là người dễ mắc bệnh tiểu đường type 2

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 bao gồm:

• Cân nặng: Thừa cân là một yếu tố nguy cơ chính của bệnh tiểu đường type 2. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng cần thừa cân để mắc bệnh này, người có cân nặng bình thường hoặc thiếu cân cũng có thể mắc bệnh.
• Phân phối chất béo: Nếu cơ thể lưu trữ chất béo chủ yếu ở bụng, nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 sẽ cao hơn so với việc lưu trữ chất béo ở nơi khác như hông và đùi. Nguy cơ này tăng lên đối với nam giới có vòng eo trên 40 inch (101.6 cm) hoặc phụ nữ có vòng eo trên 35 inch (88,9 cm).
• Ít vận động: Khi ít vận động, rủi ro mắc bệnh tiểu đường type 2 tăng lên. Hoạt động thể chất giúp kiểm soát cân nặng, sử dụng glucose để sản xuất năng lượng và làm cho các tế bào trở nên nhạy cảm hơn với insulin.
• Tiền sử gia đình: Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 tăng nếu có người thân trong gia đình, như cha mẹ hoặc anh chị em, mắc bệnh này.
• Chủng tộc: Mặc dù nguyên nhân không được hiểu rõ, nhưng những người thuộc một số chủng tộc nhất định như người da đen, Tây Ban Nha, Mỹ gốc Ấn Độ và người Mỹ gốc Á có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 cao hơn so với người da trắng.
• Tuổi tác: Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 tăng lên khi tuổi tác tăng lên, đặc biệt là sau khi vượt qua tuổi 45. Điều này có thể là do người ta thường ít vận động hơn, giảm cơ bắp và tăng cân khi già đi. Tuy nhiên, ngày nay, bệnh tiểu đường type 2 cũng đang tăng đáng kể ở trẻ em, thanh thiếu niên và người trẻ.

Phòng ngừa bệnh tiểu đường type 2

Chọn cách sống lành mạnh có thể giúp ngăn ngừa bệnh tiểu đường tuýt 2, thậm chí khi trong gia đình có người mắc bệnh. Người đã mắc bệnh cũng có thể áp dụng lối sống lành mạnh để phòng tránh các biến chứng.

Đối với những người có nguy cơ mắc bệnh, việc thay đổi lối sống có thể làm chậm hoặc ngăn chặn sự tiến triển của bệnh. Dưới đây là một số gợi ý để bạn thay đổi chế độ sinh hoạt của mình:

• Cải thiện chế độ ăn uống: Chọn thực phẩm giảm chất béo, calo và giàu chất xơ như trái cây, rau và ngũ cốc.
• Tập thể dục: Đặt mục tiêu tập thể dục từ 30 đến 60 phút mỗi ngày hoặc 15 đến 30 phút với các bài tập mạnh mẽ như đi bộ, đạp xe hoặc bơi. Nếu không thể dành ra thời gian dài, hãy chia nhỏ hoạt động trong suốt ngày.
• Giảm cân: Nếu bạn đang thừa cân, việc giảm đi 5 đến 10% cân nặng của bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Để duy trì cân nặng ở mức tiêu chuẩn, hãy tập trung vào thay đổi lâu dài trong cách ăn uống và hoạt động thể chất của bạn.
• Không ngồi lâu một chỗ: Ngồi ít làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2. Hãy cố gắng đứng dậy sau mỗi 30 phút và di chuyển ít nhất một vài phút.

Tóm lại, việc hiểu rõ cơ chế đái tháo đường type 2 là quan trọng để quản lý bệnh hiệu quả. Bằng cách nắm vững nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị, người bệnh có thể kiểm soát bệnh tốt hơn và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Xem thêm:

• Suy giảm chức năng tế bào beta và tiểu đường type 2
• Phòng ngừa tiểu đường tuýp 2 thế nào cho hiệu quả