Cơ chế điều hòa huyết áp của con người - Khám phá chi tiết nhất

Huyết áp chính là áp lực của máu khi tác động lên thành động mạch trong quá trình tiêm bơm máu vào động mạch. Sự tương tác giữa lực co bóp của tim với sức cản động mạch sẽ tạo ra huyết áp. Trong đó, cơ chế điều hòa huyết áp sẽ làm tăng hoặc giảm để quyết định chỉ số này của cơ thể. Theo dõi nội dung dưới đây để hiểu rõ hơn về cơ chế hoạt động đó.

Cơ chế điều hòa huyết áp nghĩa là gì?

Trong cơ thể sẽ có hai hệ thống can thiệp vào vấn đề tăng hoặc giảm của huyết áp giúp cho chỉ số này ổn định về lâu dài. Cơ chế điều hòa huyết áp sẽ được phân thành hai loại đó là điều hòa nhanh với điều hòa chậm.

Cơ chế điều hoà nhanh

Trong điều hòa nhanh sẽ được phân chia thành ba cơ chế chính bao gồm có cơ chế thần kinh, cơ chế tại với cơ chế thể dịch.

Cơ chế điều hòa huyết áp thần kinh

Việc phản xạ chính là cơ chế thần kinh nằm trong điều hòa huyết áp của cơ thể. Trong đó bao gồm có:

• Phản xạ thụ cảm thụ quan: Những thụ thể áp suất nằm tại thành động mạch lớn ở vùng cổ với ngực. Quan trọng nhất là nằm ở quai động mạch chủ với xoang động mạch cảnh. Huyết áp tăng xung động mạch từ áp cảm thụ trên vè hành não gây ức chế trung tâm vận hành mạch với làm giảm huyết áp.
• Phản xạ hoá cảm thụ quan: Những thụ thể hóa học chính là một số thể nhỏ nằm ở quai động mạch chủ với xoang động mạch chủ. PCO₂ tăng gây ra tình trạng PO₂ giảm dẫn đến pH giảm và xung động từ hóa cảm thụ quan sẽ truyền đến não. Điều này kích thích trung tâm vận hành mạch gây co mạch và tăng huyết áp.
• Phản xạ Bainbridge: Tình trạng tăng áp suất trong nhĩ với nhịp tim gây ra tăng huyết áp.
• Phản xạ do thụ thể ở phổi nhĩ: Động mạch phổi với nhĩ có các thể cảm thụ kích thích. Khi lượng máu về nhĩ, nó gây ra các phản ứng để làm giảm bớt lượng máu đó. Tín hiệu này được di chuyển đến vùng dưới đồi làm giảm bài tiết ADH gây ra tăng lọc với giảm tái hấp thụ nước ở thận.
• Co tĩnh mạch: Huyết áp giảm phản xạ giao cảm sẽ gây tình trạng co tĩnh mạch. Sau đó, máu dồn qua hệ thống động mạch khiến cho cung lượng tim tăng và tăng huyết áp.
• Co cơ xương: Chủ yếu là phản xạ ép bụng tạo kích thích thụ thể áp suất, hóa học với kích thích giao cảm co mạch, trung tâm vận mạch gây tăng huyết áp với cung lượng ở tim.
• Phản xạ hệ thần kinh trung ương: Máu di chuyển lên não thiếu kích thích các nơron thần kinh ở trung tâm vận mạch gây ra co mạch với tăng huyết áp.

Cơ chế điều hòa huyết áp thể dịch

Dạng dịch thể trong cơ chế điều hòa huyết áp thuộc tủy thượng thận tiết ra catecholamin bao gồm:

• Norepinephrine: Gây tình trạng tăng huyết áp ở tâm thu với tâm trương và giảm nhịp tim do phản xạ thụ thể áp suất, co mạch với tăng sức cản ngoại biên.
• Epinephrine: Gây ra tăng cung lượng tim, tăng huyết áp với giãn mạch ở cơ.
• Hệ thống renin - angiotensin: Tình trạng huyết áp giảm khi thể tích dịch ngoại bào giảm.
• Vasopressin: Tiết ra ở vùng hạ đồi và dự trữ tại hậu yên giúp làm tăng tái hấp thu nước ở thận.

Cơ chế tại chỗ

Cơ chế này sẽ được phân chia thành hai loại gồm:

• Tại mao mạch: Huyết áp thay đổi làm ảnh hưởng đến áp suất của mao mạch cùng chiều gây ra tình trạng trao đổi dịch ở mao mạch giúp huyết áp trở về trạng thái ban đầu.
• Thích ứng của mạch: Thể tích mạch máu thay đổi thích ứng với độ tăng thể tích trong giới hạn khi lượng máu tăng.

Điều hoà chậm

Bên cạnh cơ chế điều hòa huyết áp nhanh còn có cơ chế điều hòa chậm. Cơ chế này sẽ gồm có:

• Hệ thống dịch cơ thể với thận gây tăng áp suất máu, tăng lượng thải nước và Na+ ở thận.
• Cung lượng tim tăng gây ra co mạch vài ngày đến vài tuần. Đây là thời điểm huyết áp sẽ tăng do yếu tố cung lượng tiêm ảnh hưởng.
• Thận sẽ có vai trò trong việc điều hòa nước với muối theo cơ chế renin renin - angiotensin, ADH, aldosteron với hệ giao cảm.

Yếu tố nào ảnh hưởng đến huyết áp?

Huyết áp tăng hoặc giảm hơn mức bình thường có thể do nhiều yếu tố khác nhau gây ra. Sau đây là một số yếu tố cơ bản nhất làm ảnh hưởng đến huyết áp.

Các yếu tố đó bao gồm có:

• Hoạt động của tim: Tốc độ bơm máu của tim tăng sẽ làm huyết áp tăng lên và ngược lại.
• Lượng máu tuần hoàn: Khối lượng máu này giảm sẽ khiến cho huyết áp giảm và ngược lại.
• Sức cản của mạch máu: Hiện tượng co mạch sẽ làm tăng huyết áp còn giảm mạch sẽ làm giảm huyết áp. Xơ vữa thành mạch máu khiến cho thành mạch đàn hồi kém với sức đề kháng yếu dẫn đến huyết áp cao.
• Yếu tố môi trường: Chế độ ăn uống và sinh hoạt thiếu lành mạnh có thể gây ảnh hưởng đến huyết áp. Việc ăn quá nhiều dầu mỡ, đồ mặn, rượu bia, thuốc lá với chế độ sinh hoạt căng thẳng, ít vận động có thể gây ra tăng hoặc giảm huyết áp.

Phương pháp phòng tránh huyết áp thay đổi

Chỉ số huyết áp có thể được kiểm soát ổn định khi cơ thể áp dụng lối sống khoa học và lành mạnh. Điều này tránh gây ra sự thay đổi đột ngột đối với sức khỏe.

Dưới đây là một vài phương pháp hiệu quả để tránh huyết áp thay đổi như sau:

• Chế độ ăn uống lành mạnh: Ưu tiên các loại thực phẩm chứa nhiều vitamin, canxi, kali trong rau củ quả, trái cây với các loại đậu. Lượng muối cũng cần được điều chỉnh phù hợp trong chế biến thức ăn.
• Bổ sung đầy đủ nước mỗi ngày và tránh sử dụng các loại rượu bia hoặc chất kích thích.
• Xây dựng chế độ sinh hoạt khoa học: Những người có huyết áp thay đổi thất thường nên tạo thói quen vận động thường xuyên để tăng cường bảo vệ sức khỏe tim mạch và thúc đẩy lưu thông máu tốt hơn.
• Kiểm tra huyết áp định kỳ: Mỗi người cần phải chủ động trong việc theo dõi huyết áp tại nhà hoặc thăm khám tại cơ sở y tế. Việc này sẽ giúp bạn phát hiện sớm khi chỉ số huyết áp có sự thay đổi bất thường.

Bài viết của nhà thuốc Long Châu đã chia sẻ các thông tin cần biết về cơ chế điều hòa huyết áp trong cơ thể. Thông qua đó, người đọc có thể hiểu hơn về các tác nhân gây bệnh tăng huyết áp để tìm ra được phương pháp phòng tránh phù hợp.