Nguyên nhân gây ngộ độc cá biển là gì? Các dấu hiệu nhận biết bị ngộ độc cá biển

Ngộ độc cá biển là một tình trạng nguy hiểm có thể xảy ra khi tiêu thụ phải cá bị nhiễm độc hoặc không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Hiểu rõ nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết ngộ độc cá biển sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe và xử lý kịp thời nếu gặp phải.

Các nguyên nhân gây ngộ độc cá biển

Ngộ độc cá biển chủ yếu xảy ra khi con người ăn phải cá bị nhiễm các loại độc tố tự nhiên, do vi sinh vật, tảo hoặc các yếu tố môi trường khác. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:

Ngộ độc Ciguatera

Ngộ độc Ciguatera là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ngộ độc cá biển. Nó xảy ra khi con người ăn phải cá biển bị nhiễm độc tố ciguatoxin, một loại độc tố có nguồn gốc từ các vi sinh vật sống trong các rạn san hô. Những loài cá như cá mú, cá vược, cá hồng, cá vẹt, cá kiếm, cá tráp và nhiều loại cá lớn khác có thể bị nhiễm độc tố này khi ăn phải những vi sinh vật nhỏ như tảo hoặc sinh vật biển nhỏ khác có chứa ciguatoxin.

Các tảo biển, đặc biệt là tảo dinoflagellates, sản sinh ra các độc tố như ciguatoxin và maitotoxin. Khi cá ăn phải những sinh vật này, độc tố sẽ tích tụ trong cơ thể của chúng. Cá càng lớn, lượng độc tố tích tụ càng nhiều và trở thành mối nguy hiểm lớn hơn đối với con người khi ăn phải.

Ngộ độc scombroid

Ngộ độc scombroid là một loại ngộ độc cá do sự phân hủy histamine trong các loại cá có chứa histidine, chẳng hạn như cá ngừ, cá thu, cá trích, cá mòi. Khi cá không được bảo quản đúng cách (như để ở nhiệt độ cao trong thời gian dài), vi khuẩn sẽ chuyển hóa histidine thành histamine, một chất có thể gây ra các phản ứng dị ứng nghiêm trọng.

Ngộ độc scombroid xảy ra khá nhanh chóng và có thể gây ra các triệu chứng giống như dị ứng, chẳng hạn như mẩn ngứa, phát ban, và trong trường hợp nặng có thể gây khó thở hoặc hạ huyết áp.

Ngộ độc Tetrodotoxin (TTX)

Một số loài cá như cá nóc (fugu) chứa độc tố tetrodotoxin, một loại độc tố cực kỳ mạnh có thể gây tử vong nếu không được chế biến đúng cách. Tetrodotoxin có thể gây tê liệt các cơ bắp và ảnh hưởng đến hệ hô hấp, gây ngừng thở và tử vong nếu không có biện pháp cấp cứu kịp thời.

Ngộ độc từ các yếu tố môi trường khác

Ngoài các nguyên nhân trên, cá biển cũng có thể bị nhiễm độc từ môi trường sống. Các độc tố có thể xuất phát từ ô nhiễm, thuốc trừ sâu, kim loại nặng (như thủy ngân) hoặc các chất hóa học khác trong nước biển. Khi con người ăn phải những loại cá nhiễm các chất này, có thể dẫn đến các triệu chứng ngộ độc, ảnh hưởng đến sức khỏe nghiêm trọng.

Dấu hiệu nhận biết bị ngộ độc cá biển

Các dấu hiệu ngộ độc cá biển có thể xuất hiện ngay sau khi ăn phải cá bị nhiễm độc tố, nhưng thời gian biểu hiện có thể khác nhau tùy vào loại độc tố và tình trạng cơ thể từng người. Dưới đây là các dấu hiệu thường gặp của ngộ độc cá biển:

Dấu hiệu ngộ độc Ciguatera

Ngộ độc Ciguatera có thể xuất hiện sau khi ăn một vài giờ hoặc đến 24 giờ sau khi ăn phải cá nhiễm độc. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Hệ tiêu hóa: Buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, đau bụng.
• Hệ thần kinh: Mất cảm giác, tê liệt, chóng mặt, đau đầu, cảm giác lạnh dù nhiệt độ không thay đổi (hiện tượng cảm giác lạnh ảo), tê tay chân.
• Hệ tim mạch: Hồi hộp, tim đập chậm, tụt huyết áp.
• Khác: Nhiều người bị ngứa, phát ban, hoặc cảm thấy mệt mỏi kéo dài.

Dấu hiệu ngộ độc scombroid

Ngộ độc scombroid thường xuất hiện ngay sau khi ăn khoảng 10 đến 30 phút. Các triệu chứng bao gồm:

• Phát ban đỏ, ngứa, sưng tấy, đau đầu.
• Khó thở, ho, chóng mặt.
• Buồn nôn, nôn, tiêu chảy.
• Đau bụng và cảm giác nóng rát, như bị dị ứng.

Dấu hiệu ngộ độc Tetrodotoxin

Ngộ độc tetrodotoxin có thể gây tử vong trong vòng vài giờ nếu không được cấp cứu kịp thời. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Tê liệt cơ bắp, mất khả năng di chuyển.
• Tê lưỡi, môi và cổ họng.
• Khó thở, thở yếu hoặc ngừng thở.
• Nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy.
• Suy giảm tinh thần, rối loạn nhịp tim.

Phòng ngừa ngộ độc cá biển

Để phòng ngừa ngộ độc cá biển, cần lưu ý một số điều sau:

• Chọn lựa cá cẩn thận: Tránh ăn cá từ những nguồn không rõ ràng, nhất là các loại cá lớn như cá mú, cá vược, cá kiếm, cá hồng.
• Bảo quản cá đúng cách: Cá nên được bảo quản trong điều kiện lạnh để ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn gây ngộ độc scombroid.
• Chế biến đúng cách: Đối với cá nóc hoặc các loại cá chứa tetrodotoxin, cần được chế biến và xử lý bởi các đầu bếp có chuyên môn.

Ngộ độc cá biển có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng và thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời. Việc nhận biết nguyên nhân và dấu hiệu ngộ độc sớm là rất quan trọng để có biện pháp điều trị phù hợp. Để phòng ngừa, chúng ta cần cẩn trọng trong việc lựa chọn và chế biến cá, đồng thời luôn theo dõi tình trạng sức khỏe khi tiêu thụ các loại hải sản.