Bệnh lý tắc nghẽn đường hô hấp dưới: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

“Tắc nghẽn đường hô hấp dưới” không phải là một hội chứng riêng biệt, mà là biểu hiện lâm sàng điển hình của một nhóm bệnh lý hô hấp mạn tính như COPD, hen phế quản, giãn phế quản hoặc viêm tiểu phế quản. Những bệnh lý này làm hẹp hoặc chèn ép đường dẫn khí trong phổi, gây khó khăn trong trao đổi khí, dẫn đến các triệu chứng như khó thở, ho, khò khè và có thể gây biến chứng nặng nếu không được điều trị đúng cách.

Hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dưới là gì?

Hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dưới là một tình trạng bệnh lý đặc trưng bởi sự hẹp hoặc tắc nghẽn các đường dẫn khí ở phổi, bao gồm khí quản, phế quản và phế nang. Điều này gây trở ngại đáng kể cho quá trình lưu thông không khí vào và ra khỏi phổi. Khi các đường thở bị thu hẹp, việc hít vào và thở ra trở nên khó khăn hơn. Bệnh nhân thường bị khó thở, thở khò khè và tức ngực.

Các yếu tố như viêm nhiễm, co thắt cơ trơn đường thở, sưng phù niêm mạc, hoặc sự tích tụ đờm nhớt đều có thể làm hẹp đường thở. Khi đường thở bị thu hẹp, không khí gặp khó khăn trong việc đi vào và đi ra khỏi phổi, dẫn đến tình trạng thiếu oxy và tăng carbon dioxide trong máu (tăng CO2 máu). Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các chức năng của cơ thể. Người bệnh sẽ bị giảm khả năng hoạt động và làm giảm chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân gây hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dưới​

Hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dưới là kết quả của nhiều yếu tố phức tạp tác động lên hệ thống hô hấp. Nguyên nhân chính gây ra tình trạng này bao gồm các bệnh lý mãn tính như viêm phế quản mãn tính, hen phế quản, giãn phế quản. Những bệnh lý này làm tổn thương đường thở, gây viêm nhiễm và co thắt cơ trơn, dẫn đến việc đường thở bị thu hẹp.

Bên cạnh các nguyên nhân trên, một số yếu tố khác cũng có thể góp phần gây ra hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dưới như:

• Các yếu tố môi trường như ô nhiễm không khí, tiếp xúc với các chất kích thích như khói thuốc lá, hóa chất độc hại cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Các yếu tố dị ứng như phấn hoa, lông động vật, bụi nhà cũng kích thích đường thở, gây ra các phản ứng viêm và co thắt.
• Các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính như viêm phổi, viêm tiểu phế quản cũng có thể gây ra tình trạng tắc nghẽn đường thở tạm thời hoặc kéo dài.
• Các bệnh lý tim mạch như suy tim, cao huyết áp có thể gây ra phù phổi, làm tăng áp lực trong mạch máu phổi và gây khó thở.
• Các khối u ở đường thở có thể chèn ép và làm hẹp đường dẫn khí, gây khó thở.
• Một số bệnh lý hệ thống như bệnh tự miễn, bệnh collagen mạch máu có thể ảnh hưởng đến đường hô hấp và gây ra tình trạng tắc nghẽn.

Triệu chứng hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dưới​

Hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dưới thường biểu hiện qua một loạt các triệu chứng ảnh hưởng đến khả năng hô hấp của người bệnh. Triệu chứng điển hình nhất là khó thở. Người bệnh có thể cảm thấy khó thở khi gắng sức, hoặc thậm chí khi nghỉ ngơi. Cảm giác khó thở có thể biểu hiện qua các hình thức như thở gấp, thở khò khè, hoặc thở rít.

• Ho là một triệu chứng khác thường gặp. Ho có thể là ho khan, không có đờm, hoặc ho có đờm, đặc biệt là vào buổi sáng. 
• Đau ngực có thể xuất hiện khi các cơ hô hấp phải làm việc quá sức hoặc khi có viêm nhiễm. 
• Mệt mỏi là một triệu chứng phổ biến ở người bệnh do cơ thể thiếu oxy. 
• Trong các trường hợp nặng, người bệnh có thể bị sụt cân đáng kể.

Các triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào từng nguyên nhân gây ra hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dưới. Ví dụ, người bệnh hen phế quản thường có các cơn khó thở xuất hiện đột ngột và có thể tự khỏi. Trong khi người bệnh viêm phế quản mãn tính thường có ho kéo dài và khò khè. Các triệu chứng kể trên có thể xuất hiện liên tục hoặc theo cơn. Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng có thể tăng dần theo thời gian.

Biến chứng của hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dưới​

Hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dưới nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Một trong những biến chứng thường gặp nhất là suy hô hấp cấp. Khi tình trạng tắc nghẽn trở nên nghiêm trọng, phổi không thể cung cấp đủ oxy cho cơ thể. Tình trạng này dẫn đến các triệu chứng như khó thở nghiêm trọng, tím tái, thậm chí hôn mê. Viêm phổi tái phát cũng là một biến chứng phổ biến. Nguyên nhân thường do đường thở bị tổn thương tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và virus xâm nhập và gây nhiễm trùng.

Bệnh nhân mắc hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dưới lâu ngày có nguy cơ cao mắc tim phổi mãn tính. Tim phải làm việc quá sức để bơm máu qua phổi bị tổn thương, dẫn đến suy tim phải. Ngoài ra, một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên quan giữa hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dưới với ung thư phổi.

Các biến chứng trên không chỉ đe dọa tính mạng mà còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Khó thở, ho, khò khè khiến người bệnh mệt mỏi, hạn chế hoạt động và làm giảm khả năng lao động. Trầm cảm, lo âu cũng là những vấn đề thường gặp ở những người mắc bệnh mãn tính này.

Điều trị hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dưới​

Mục tiêu chính của việc điều trị hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dưới là giảm thiểu các triệu chứng khó thở, ho, khò khè. Đồng thời ngăn ngừa các đợt cấp xảy ra, làm chậm tiến triển của bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Để đạt được những mục tiêu này, các phương pháp điều trị sẽ được áp dụng tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Điều trị nguyên nhân là một phần quan trọng trong quá trình điều trị hội chứng này. Bác sĩ sẽ tìm cách điều trị căn bệnh nền gây ra tình trạng tắc nghẽn đường thở như điều trị viêm phế quản mãn tính, hen suyễn... Điều trị triệu chứng tập trung vào việc làm giảm các triệu chứng khó chịu của bệnh nhân. Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm thuốc giãn phế quản để mở rộng đường thở. Thuốc corticosteroid dùng để giảm viêm hay kháng sinh để điều trị nhiễm trùng. Trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể được cân nhắc để loại bỏ các khối u hoặc các dị vật gây tắc nghẽn đường thở.

Nếu bạn hoặc người thân đang gặp phải các triệu chứng như khó thở, ho kéo dài, khò khè hoặc có tiền sử mắc các bệnh lý hô hấp mạn tính, hãy đến cơ sở y tế uy tín để được khám, chẩn đoán chính xác và tư vấn phác đồ điều trị phù hợp. Việc sử dụng thuốc, bao gồm thuốc giãn phế quản, corticosteroid, kháng sinh khi có nhiễm trùng, hoặc các thuốc dự phòng đặc hiệu như kháng thể đơn dòng palivizumab trong một số trường hợp đặc biệt (như phòng RSV ở trẻ nguy cơ cao), cần được chỉ định và theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ chuyên khoa. Palivizumab là một kháng thể đơn dòng được khuyến cáo để phòng ngừa nhiễm RSV ở trẻ nguy cơ cao, theo hướng dẫn của AAP và FDA.

Đừng chủ quan với các dấu hiệu bất thường của hệ hô hấp – can thiệp sớm là chìa khóa giúp kiểm soát bệnh hiệu quả và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Hội chứng tắc nghẽn đường hô hấp dưới là một căn bệnh phức tạp. Bệnh đòi hỏi sự can thiệp y tế kịp thời và đúng cách để hạn chế tối đa ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh. Với những thông tin đã được cung cấp, hy vọng bạn đọc sẽ có cái nhìn tổng quan hơn về hội chứng này và có những biện pháp phòng ngừa phù hợp.

Xem thêm: Tìm hiểu chi tiết về phương pháp thông khí nhân tạo xâm nhập