Lập kế hoạch chăm sóc sản phụ sau mổ đẻ: Hành trình phục hồi sau sinh

Sinh mổ, hay mổ lấy thai, là một phương pháp sinh con bằng phẫu thuật. Trong quá trình này, bác sĩ sẽ thực hiện một vết rạch qua bụng và tử cung của người mẹ để lấy em bé ra ngoài. Sinh mổ thường được chỉ định khi sinh thường qua đường âm đạo không an toàn hoặc không thể thực hiện vì các lý do y tế. Lập kế hoạch chăm sóc sản phụ sau mổ đẻ đóng vai trò quan trọng giúp người mẹ hồi phục một cách tốt nhất.

Tổng quan về phương pháp sinh mổ

Thông thường, có hai phương pháp sinh con phổ biến là sinh thường và sinh mổ. Cả hai phương pháp đều an toàn mặc dù quá trình hồi phục có thể khác nhau. 

Sinh mổ, hay còn gọi là mổ đẻ, là phương pháp phẫu thuật để đưa thai nhi ra ngoài qua một vết rạch ở bụng và tử cung của người mẹ. Khác với sinh thường qua ngã âm đạo, sinh mổ là giải pháp tuyệt vời để cứu sống mẹ và em bé trong trường hợp thai phụ không thể sinh thường hoặc có nguy cơ cao khi sinh thường, ví dụ như:

• Vị trí thai nhi bất thường: Thai nhi nằm ngôi thai ngang, ngôi thai ngược, thai nhi quá to so với khung xương chậu của người mẹ.
• Tình trạng sức khỏe của thai phụ: Thai phụ mắc các bệnh lý như cao huyết áp, tiểu đường, tim mạch, thai nhi có dị tật bẩm sinh, nhau tiền đạo, nhau bong non, suy thai, rau quấn cổ,...
• Từng sinh mổ trước đây: Người phụ nữ đã từng sinh mổ ít nhất một lần.
• Quá trình chuyển dạ kéo dài: Quá trình chuyển dạ kéo dài hơn 24 giờ mà không có tiến triển.
• Thai nhi có nguy cơ cao: Thai nhi có nguy cơ cao bị ngạt thở, thiếu oxy hoặc bị tổn thương trong quá trình sinh thường.

Ngoài ra, có thể lên lịch sinh mổ để có thể quyết định thời gian và ngày sinh em bé.

Thông thường, quá trình phục hồi sau sinh mổ ở sản phụ có thể mất tới 8 tuần, lâu hơn so với sản phụ sinh thường (6 tuần). Để lập kế hoạch chăm sóc sản phụ sau mổ đẻ một cách hiệu quả nhất, chúng ta sẽ tìm hiểu về những thay đổi của cơ thể sản phụ sau khi mổ đẻ nhé.

Những thay đổi của cơ thể sản phụ sau khi mổ đẻ

Sau khi sinh con, sản phụ thường có nhiều câu hỏi về quá trình hồi phục. Đúng là sau khi sinh con, bạn phải trải qua rất nhiều thay đổi cả về mặt cảm xúc lẫn thể chất. Vậy những thay đổi đó là gì?

Về vết mổ:

• Đau nhức: Cảm giác đau nhức ở vùng vết mổ là điều bình thường và có thể kéo dài trong vài tuần hoặc vài tháng. Mức độ đau sẽ giảm dần theo thời gian.
• Tê bì: Vùng da xung quanh vết mổ có thể bị tê bì do ảnh hưởng đến dây thần kinh. Triệu chứng này thường sẽ cải thiện dần trong vài tuần.
• Sẹo: Vết mổ sẽ hình thành sẹo. Sẹo có thể lồi, sẫm màu hoặc ngứa. Tình trạng sẹo phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cơ địa, cách chăm sóc vết mổ,...

Về cơ quan sinh sản:

• Ra máu âm đạo: Sau sinh mổ, sản phụ có thể sẽ gặp phải tình trạng ra máu âm đạo trong vài tuần, lượng máu sẽ giảm dần theo thời gian. Đây là cách cơ thể bạn loại bỏ mô và máu thừa trong tử cung. Loại máu này thường có màu đỏ tươi hoặc đỏ sẫm, có thể lẫn với cục máu đông nhỏ.
• Co thắt tử cung: Tử cung sẽ co bóp để đẩy máu và dịch nhầy ra ngoài. Quá trình này có thể gây ra những cơn đau bụng dưới giống như đau bụng kinh.
• Tăng kích thước: Tử cung sẽ cần thời gian để co lại về kích thước trước khi mang thai.

Về hệ tiêu hóa:

• Táo bón: Do ảnh hưởng của thuốc giảm đau, thay đổi chế độ ăn uống và ít vận động, sản phụ sau sinh mổ có nguy cơ bị táo bón cao.
• Trướng bụng: Do đầy hơi và ruột hoạt động chậm chạp, sản phụ có thể bị trướng bụng sau sinh.

Về hệ tiết niệu:

• Bí tiểu: Do ảnh hưởng của thuốc giảm đau và ít vận động, sản phụ có thể bị bí tiểu sau sinh.
• Viêm đường tiết niệu: Do thay đổi nội tiết tố và hệ miễn dịch suy yếu, sản phụ sau sinh mổ có nguy cơ bị viêm đường tiết niệu cao hơn.

Về mặt tinh thần

Sau khi đưa em bé về nhà, bạn có thể thấy mình đang trải qua một loạt cảm xúc. Bạn có thể cảm thấy lo lắng, bồn chồn hoặc rất mệt mỏi trong vài tuần đầu tiên làm mẹ. Đây được gọi là "Baby blues", tình trạng này xuất phát từ những thay đổi về hormone.

Tuy nhiên, nếu bạn cảm thấy như vậy sau vài tuần, hãy liên hệ với bác sĩ. Bạn có thể bị trầm cảm hoặc lo âu sau sinh, một tình trạng nghiêm trọng hơn xảy ra ở khoảng 15% các sản phụ mới sinh.

Ngoài ra, sản phụ sau sinh mổ cũng có thể gặp một số biến chứng khác như nhiễm trùng vết mổ, tắc mạch máu và chảy máu sau sinh.

Với những thay đổi như vậy, việc lập kế hoạch chăm sóc sản phụ sau mổ đẻ là hết sức cần thiết.

Lập kế hoạch chăm sóc sản phụ sau mổ đẻ

Với sự hiểu biết về những thay đổi sau mổ đẻ, chúng ta sẽ lập kế hoạch chăm sóc sản phụ sau mổ đẻ như sau:

Chăm sóc sức khỏe

Điều quan trọng là bạn phải chăm sóc cơ thể khi về nhà sau khi sinh con. Cụ thể như sau:

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Ngủ đủ giấc 7 - 8 tiếng mỗi ngày là điều cần thiết để cơ thể phục hồi.
• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng: Bổ sung nhiều thực phẩm giàu protein, sắt, canxi, vitamin và khoáng chất để hỗ trợ quá trình lành vết thương và tăng cường sức đề kháng.
• Uống nhiều nước: Uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày để thanh lọc cơ thể và ngăn ngừa táo bón.
• Vệ sinh vết mổ: Chăm sóc vết mổ sau sinh theo hướng dẫn của bác sĩ, giữ cho vết mổ luôn khô ráo và sạch sẽ. Mặc quần áo rộng rãi sẽ đỡ chà xát lên vết thương và dễ kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng. Không ngâm mình trong bồn tắm hoặc đi bơi cho đến khi bác sĩ cho phép.
• Tập vận động nhẹ nhàng: Đứng dậy và đi lại khi về nhà sẽ giúp mẹ mau lành hơn và ngăn ngừa cục máu đông. Khi vết mổ đã lành, mẹ có thể bắt đầu tập vận động nhẹ nhàng như đi bộ, tập yoga để tăng cường sức khỏe.
• Tránh mang vác vật nặng: Không nâng bất cứ thứ gì nặng hơn em bé. Hạn chế mang vác vật nặng để tránh ảnh hưởng đến vết mổ.
• Báo cho bác sĩ biết ngay nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào: Nếu mẹ gặp bất kỳ dấu hiệu nào như sốt, đau nhức dữ dội, chảy máu âm đạo nhiều, sưng đỏ hoặc chảy mủ ở vết mổ, cần báo cho bác sĩ biết ngay để được xử lý kịp thời.

Đặc biệt, bạn không nên quan hệ tình dục trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng sau khi sinh con. Hãy lắng nghe cơ thể và đợi cho đến khi bạn cảm thấy thoải mái.

Chăm sóc tinh thần

Việc chăm sóc tinh thần cho sản phụ là rất cần thiết:

• Hãy dành thêm thời gian mỗi ngày để ngồi và gắn kết với bé.
• Tìm kiếm các phương pháp giải tỏa căng thẳng như nghe nhạc, đọc sách, tập yoga nhẹ nhàng.
• Chia sẻ những cảm xúc, khó khăn với người thân để được hỗ trợ và động viên.
• Tham gia các hoạt động xã hội phù hợp để giải tỏa căng thẳng và kết nối với mọi người.
• Nếu mẹ cảm thấy quá tải về mặt tinh thần, hãy tìm kiếm sự trợ giúp từ các chuyên gia tâm lý.

Chăm sóc em bé

Mẹ có thể tham khảo một vài mẹo chăm sóc em bé sau đây:

• Cho bé bú: Mẹ có thể bắt đầu cho con bú gần như ngay lập tức sau khi sinh. Cơ thể mẹ sẽ tạo ra sữa nhanh như sau khi sinh thường. Mẹ có thể đã dùng thuốc giảm đau, chẳng hạn như thuốc gây tê ngoài màng cứng trong quá trình sinh mổ, nhưng thuốc này không có khả năng ảnh hưởng nhiều đến em bé. Mẹ có thể yêu cầu bác sĩ cắt giảm thuốc giảm đau, nhưng điều quan trọng là mẹ phải thoải mái. Đau có thể ảnh hưởng đến hormone giúp mẹ tạo sữa.
• Học cách cho bé bú: Tham gia các lớp học tiền sản hoặc nhờ sự hướng dẫn của nhân viên y tế để học cách cho con bú đúng cách.
• Vệ sinh cho bé: Tắm rửa, thay tã cho bé thường xuyên và giữ cho bé sạch sẽ.
• Theo dõi sức khỏe của bé: Theo dõi các dấu hiệu bất thường ở bé như sốt, ho, khó thở và đưa bé đi khám bác sĩ nếu cần thiết.

Lập kế hoạch chăm sóc sản phụ sau mổ đẻ là vô cùng quan trọng để đảm bảo sức khỏe và sự phục hồi trọn vẹn cho cả mẹ và bé. Hy vọng những thông tin trong bài viết này sẽ giúp bạn xây dựng kế hoạch chăm sóc phù hợp.