Nghiên cứu cho thấy COVID-19 để lại các triệu chứng kéo dài hơn cúm hoặc viêm phổi

Trong số những bệnh nhân COVID-19 có triệu chứng, có khoảng 2/3 ca bệnh phục hồi sức khỏe bình thường trong khoảng 1 - 2 tháng sau khi mắc bệnh, trong khi số còn lại phải đối mặt với quá trình hồi phục kéo dài. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), "COVID kéo dài" được định nghĩa là các di chứng tồn tại ít nhất ba tháng sau khi nhiễm bệnh. Tuy nhiên, một số nghiên cứu khác cho rằng các triệu chứng hậu COVID-19 có thể kéo dài đến 120 ngày sau khi hồi phục.

Mục tiêu và phương pháp nghiên cứu

Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí PLOS One do các nhà khoa học tại Trung tâm Y khoa Đại học Texas Southwestern thực hiện đã tìm hiểu mối liên hệ giữa mức độ nghiêm trọng của COVID-19 và nguy cơ xuất hiện các triệu chứng hậu cấp. Nghiên cứu sử dụng cơ sở dữ liệu Clinformatics Data Mart tại Mỹ, với các bệnh nhân từ 18 tuổi trở lên đã được chẩn đoán COVID-19 trong năm 2020 và có triệu chứng tại thời điểm chẩn đoán.

Nhóm so sánh gồm những người từng mắc cúm mùa (giai đoạn 2018 – 2019) và viêm phổi (năm 2018). Kết quả chính được đánh giá là sự hiện diện hay không của các triệu chứng tại các mốc thời gian như sau 4 tuần, 3 tháng và 6 tháng kể từ khi nhiễm COVID-19. Các triệu chứng được phân tích bao gồm mệt mỏi, ho, khó thở, mất khứu giác, mất vị giác, rối loạn nhịp tim, sương mù não, mất ngủ, đau khớp, đau chung, yếu cơ và đau đầu.

Yếu tố dự đoán được phân tích gồm giới tính, chủng tộc, tuổi, khu vực địa lý tại Mỹ và các bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, béo phì, sa sút trí tuệ, hen suyễn, viêm khớp dạng thấp, COPD, bệnh thận mạn tính và bệnh tim thiếu máu cục bộ. Mức độ nghiêm trọng của bệnh COVID-19 được đánh giá theo thang điểm dựa trên chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới, rút gọn còn 6 mức độ từ nhẹ có triệu chứng đến nặng cần lọc máu hoặc ECMO.

Các triệu chứng hậu COVID-19 phổ biến và yếu tố nguy cơ

Tổng cộng, nghiên cứu gồm hơn 121.000 bệnh nhân COVID-19, hơn 20.000 người mắc cúm và hơn 29.000 người mắc viêm phổi. Phụ nữ chiếm tỷ lệ cao hơn ở cả ba nhóm và chủ yếu là người da trắng không gốc Tây Ban Nha sống tại khu vực miền Nam nước Mỹ.

Phụ nữ có nguy cơ cao hơn gặp các triệu chứng hậu cấp. Bệnh nền phổ biến nhất là tăng huyết áp. Đáng chú ý, nhóm cúm có tỷ lệ bệnh nền thấp nhất (trừ hen suyễn), trong khi nhóm viêm phổi có tỷ lệ cao hơn (trừ béo phì). Nhóm người da màu lại có nguy cơ thấp hơn một chút về triệu chứng kéo dài, có thể nhờ vào yếu tố bảo hiểm và tiếp cận y tế.

Ở nhóm COVID-19, ba triệu chứng thường gặp nhất sau 4 tuần là mệt mỏi, khó thở và đau khớp. Nguy cơ xuất hiện triệu chứng tăng dần theo mức độ nghiêm trọng của bệnh ban đầu, từ mức độ 5 (nhập viện) đến mức độ 8 (thở máy + lọc máu/ECMO), với mức tăng cao nhất ở mức độ 8.

Các triệu chứng tuy có xu hướng giảm dần theo thời gian, nhưng vẫn kéo dài đến 3 và 6 tháng sau, đặc biệt ở các ca bệnh nặng. Triệu chứng cũng thay đổi theo độ tuổi: người trẻ có nguy cơ lo âu và đau đầu cao hơn, trong khi người lớn tuổi dễ gặp sương mù não và mệt mỏi. Các bệnh nền như viêm khớp dạng thấp, hen suyễn và bệnh tim thiếu máu làm tăng nguy cơ triệu chứng kéo dài.

So sánh triệu chứng của COVID-19 với cúm và viêm phổi

So với COVID-19, nhóm cúm có nguy cơ xuất hiện triệu chứng thấp hơn ở cả ba thời điểm (sau 4 tuần, 3 tháng và 6 tháng), trong khi nhóm viêm phổi lại có nguy cơ cao hơn. Triệu chứng phổ biến nhất sau 4 tuần là: Mệt mỏi (COVID-19), khó thở (viêm phổi) và đau khớp (cúm). Sau 6 tháng, triệu chứng thường gặp nhất ở nhóm COVID-19 vẫn là đau khớp.

Hầu hết các triệu chứng (trừ ho) đều có tỷ lệ thấp hơn ở nhóm cúm so với COVID-19. Trong khi đó, nhóm viêm phổi có tỷ lệ cao hơn ở hầu hết triệu chứng, trừ đau đầu và sương mù não (hai triệu chứng này gần tương đương hoặc thấp hơn COVID-19).

Nghiên cứu xác nhận rằng COVID-19 có những biểu hiện hậu cấp đặc trưng, khác biệt với cúm và viêm phổi. Mặc dù các ca nhẹ ít gặp triệu chứng kéo dài hơn, nhưng vì số lượng người mắc cao nên vẫn đóng góp phần lớn vào gánh nặng chung của hội chứng hậu COVID. Các yếu tố như mức độ bệnh ban đầu, bệnh nền, độ tuổi và giới tính đều ảnh hưởng đến nguy cơ này.

Tuy nhiên, nghiên cứu cũng thừa nhận một số hạn chế, như chỉ sử dụng dữ liệu hành chính từ nhóm dân số có bảo hiểm trong giai đoạn đầu đại dịch, do đó cần cẩn trọng khi áp dụng kết luận vào cộng đồng rộng hơn.