Những đối tượng có nguy cơ cao nhiễm RSV và cách phòng ngừa

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là tác nhân hàng đầu gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cũng như nhóm đối tượng có nguy cơ cao khác. Nhận diện sớm các đối tượng nguy cơ và chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa giúp bảo vệ sức khỏe cho cá nhân và cộng đồng. Cùng tìm hiểu về những đối tượng có nguy cơ cao nhiễm RSV và cách phòng ngừa qua bài viết dưới đây.

Virus RSV là gì?

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là một loại virus RNA thuộc họ Paramyxoviridae. RSV là tác nhân hàng đầu gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới, như viêm phế quản, viêm phổi và viêm thanh khí phế quản, đặc biệt trong mùa cao điểm từ tháng 9 đến tháng 3 ở nhiều quốc gia ôn đới.

RSV lây truyền chủ yếu qua các giọt dịch tiết đường hô hấp từ người bệnh khi ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Ngoài ra, virus cũng có thể lây lan gián tiếp qua tiếp xúc với bề mặt hoặc vật dụng bị nhiễm bẩn. RSV có khả năng tồn tại trong thời gian tương đối dài ngoài môi trường: Từ 3 đến 30 giờ trên các bề mặt cứng và dưới 1 giờ trên các bề mặt xốp. Do đó, khi chạm tay vào các vật thể bị nhiễm và sau đó đưa tay lên mắt, mũi hoặc miệng có thể dẫn đến lây nhiễm.

Một đặc điểm quan trọng cần lưu ý là người nhiễm virus RSV có thể bắt đầu lây bệnh cho người khác ngay từ 1-2 ngày trước khi khởi phát triệu chứng và kéo dài đến 1 tuần sau đó. Ở người lớn và trẻ khỏe mạnh, RSV thường chỉ gây triệu chứng giống cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, ở trẻ sơ sinh, người già hoặc bệnh nhân có bệnh lý nền mạn tính (như bệnh tim bẩm sinh, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, suy giảm miễn dịch), RSV có thể gây bệnh nặng, cần nhập viện và gây ra các biến chứng nguy hiểm.

Những đối tượng có nguy cơ cao nhiễm RSV

Virus hợp bào hô hấp là nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm trùng hô hấp cấp tính, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người suy giảm miễn dịch. Mặc dù hầu hết các trường hợp nhiễm RSV ở người khỏe mạnh chỉ gây triệu chứng nhẹ tương tự cảm lạnh, một số nhóm đối tượng có nguy cơ diễn tiến nặng, cần can thiệp y tế kịp thời. Vậy, ai có nguy cơ nhiễm virus RSV? Dưới đây là 3 đối tượng có nguy cơ cao nhiễm RSV:

Trẻ sinh non và trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi

Đây là nhóm có hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn chỉnh, đường thở nhỏ hẹp và chưa có đủ kháng thể bảo vệ. Đặc biệt, trẻ mắc các bệnh lý bẩm sinh về tim hoặc phổi có nguy cơ cao gặp biến chứng nặng như viêm tiểu phế quản, suy hô hấp hoặc viêm phổi nặng do RSV.

Người mắc bệnh lý mạn tính

Người mắc bệnh lý mạn tính bao gồm các bệnh lý hô hấp như hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), suy tim sung huyết hoặc ung thư. Những bệnh nhân này có sức đề kháng giảm và chức năng hô hấp bị hạn chế, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng nặng khi phơi nhiễm RSV.

Người suy giảm miễn dịch

Những người suy giảm miễn dịch bao gồm bệnh nhân sau cấy ghép cơ quan, mắc HIV/AIDS hoặc các bệnh lý huyết học như bạch cầu.

Nhận diện sớm và thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp ở các nhóm đối tượng có nguy cơ cao nhiễm RSV này giúp giảm thiểu biến chứng nghiêm trọng do RSV gây ra.

Cách phòng ngừa virus RSV hiệu quả

Virus hợp bào hô hấp (RSV) có khả năng lây lan nhanh qua giọt bắn, tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với các bề mặt chứa virus. Để phòng ngừa hiệu quả, cần kết hợp đồng bộ các biện pháp sau:

• Vệ sinh tay đúng cách: Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trong ít nhất 20 giây, đặc biệt trước khi tiếp xúc với trẻ nhỏ hoặc sau khi tiếp xúc với người có triệu chứng hô hấp.
• Hạn chế tiếp xúc với người bệnh: Tránh đến gần người đang mắc các bệnh hô hấp, nhất là trong mùa cao điểm RSV.
• Vệ sinh môi trường sống: Làm sạch và khử khuẩn thường xuyên các bề mặt tiếp xúc như tay nắm cửa, đồ chơi, bàn ghế. Đảm bảo không gian sinh hoạt thoáng khí, đủ ánh sáng và không bị ẩm mốc.
• Không tiếp xúc với khói độc: Tránh hoàn toàn việc hít phải khói thuốc lá, khói bếp hoặc các nguồn khói ô nhiễm khác, vì đây là yếu tố nguy cơ gây tổn thương đường hô hấp.
• Giữ ấm và đeo khẩu trang khi ra ngoài: Đặc biệt trong thời tiết lạnh, cần giữ ấm vùng cổ, ngực, mũi, tai; sử dụng khẩu trang khi đến nơi công cộng.
• Chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý: Bổ sung đầy đủ các nhóm dưỡng chất giúp tăng cường miễn dịch; đảm bảo ngủ đủ giấc và vận động phù hợp theo độ tuổi.
• Điều trị tốt các bệnh lý nền: Chủ động kiểm soát các bệnh lý như hen suyễn, bệnh tim bẩm sinh, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính,… để giảm nguy cơ tiến triển nặng nếu nhiễm RSV.
• Cách ly khi nghi ngờ nhiễm bệnh: Khi có biểu hiện nghi nhiễm RSV, nên cách ly và hạn chế tiếp xúc gần với người khác để ngăn ngừa lây lan.

Hiện nay, đối với một số trẻ có nguy cơ cao như sinh non, mắc bệnh tim bẩm sinh hoặc suy giảm miễn dịch, các bác sĩ có thể cân nhắc sử dụng liệu pháp miễn dịch thụ động bằng kháng thể đơn dòng như Palivizumab trong mùa lưu hành virus RSV. Đây là một phương pháp dự phòng được đánh giá trong lâm sàng và chỉ được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa.

Virus hợp bào hô hấp (RSV) không chỉ là mối nguy thường gặp ở trẻ nhỏ mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nghiêm trọng đối với những đối tượng có hệ miễn dịch suy yếu hoặc mắc bệnh lý nền mạn tính. Đặc biệt, đối với trẻ sơ sinh có nguy cơ cao, tiêm dự phòng bằng Palivizumab được xem như một giải pháp phòng ngừa an toàn và hiệu quả trong mùa dịch RSV.