Triệu chứng lao phổi ở người lớn: 6 dấu hiệu cảnh báo không thể bỏ qua!

Lao phổi là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe hô hấp và có khả năng lây lan rất cao. Đặc biệt, ở người lớn, triệu chứng lao phổi dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với viêm phổi, cảm cúm thông thường. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu điển hình giúp người bệnh chủ động thăm khám và điều trị kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nhận diện đầy đủ và chính xác các triệu chứng lao phổi ở người lớn​.

Triệu chứng lao phổi ở người lớn dễ nhận biết

Lao phổi là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 10 triệu người mắc lao, trong đó hơn 60% là ở người trưởng thành. Dưới đây là những dấu hiệu điển hình của bệnh lao phổi.

Ho kéo dài trên 2 tuần

Ho là triệu chứng phổ biến nhất của lao phổi. Ban đầu, người bệnh có thể chỉ ho khan nhưng dần chuyển sang ho có đờm. Nếu ho kéo dài trên hai tuần, đặc biệt kèm theo đờm lẫn máu, cần đi khám ngay. Theo American Lung Association, 85% bệnh nhân lao phổi có triệu chứng ho kéo dài trước khi được chẩn đoán. Ho ra máu là dấu hiệu nguy hiểm, cho thấy tổn thương nghiêm trọng ở phổi.

Sốt nhẹ về chiều

Người mắc lao phổi thường có triệu chứng sốt nhẹ, đặc biệt vào buổi chiều và tối. Cơn sốt thường đi kèm cảm giác ớn lạnh và mệt mỏi kéo dài. Đây là dấu hiệu đặc trưng của lao phổi và không nên xem nhẹ. Theo nghiên cứu của Journal of Infectious Diseases, hơn 70% bệnh nhân lao có biểu hiện sốt dai dẳng nhưng không sốt cao như các bệnh nhiễm trùng khác.

Đổ mồ hôi trộm ban đêm

Người bệnh lao thường đổ mồ hôi nhiều vào ban đêm dù thời tiết không nóng. Đổ mồ hôi trộm thường đi kèm với sụt cân nhanh và cảm giác mệt mỏi. Một nghiên cứu của Centers for Disease Control and Prevention (CDC) cho thấy hơn 60% bệnh nhân lao có triệu chứng này trong giai đoạn đầu.

Sụt cân không rõ nguyên nhân

Theo WHO, sụt cân bất thường là một trong những dấu hiệu cảnh báo quan trọng của bệnh lao phổi. Lao phổi làm cơ thể suy nhược, giảm hấp thu dinh dưỡng và tiêu hao năng lượng nhanh chóng. Người bệnh có thể giảm cân dù chế độ ăn không thay đổi. Nếu sụt cân hơn 5% trọng lượng cơ thể trong một tháng mà không rõ nguyên nhân, cần kiểm tra sức khỏe.

Đau tức ngực, khó thở

Đau tức ngực và khó thở cũng là một triệu chứng lao phổi ở người lớn​ khi bệnh tiến triển và vi khuẩn lao gây tổn thương mô phổi. Cảm giác đau có thể tăng khi ho hoặc hít thở sâu. Trong trường hợp lao phổi nặng, bệnh nhân có thể bị tràn dịch màng phổi, làm tăng áp lực trong lồng ngực. Theo British Lung Foundation, khoảng 30% bệnh nhân lao phổi gặp triệu chứng khó thở ở giai đoạn muộn.

Mệt mỏi, chán ăn kéo dài

Người mắc lao phổi thường có cảm giác mệt mỏi kéo dài, uể oải và suy nhược cơ thể. Chán ăn, mất cảm giác ngon miệng là triệu chứng phổ biến, khiến người bệnh dễ bị suy kiệt. Một nghiên cứu trên The Lancet Respiratory Medicine cho thấy 80% bệnh nhân lao có dấu hiệu mệt mỏi kéo dài trước khi được chẩn đoán.

Phương pháp chẩn đoán lao phổi ở người lớn

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 10 triệu ca mắc mới, trong đó 1,3 triệu ca tử vong. Lao phổi là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, nhưng có thể chữa khỏi nếu được phát hiện sớm. Việc nhận biết triệu chứng và thăm khám kịp thời giúp giảm nguy cơ lây lan và điều trị hiệu quả. Dưới đây là các phương pháp phổ biến được sử dụng trong chẩn đoán lao phổi:

Chụp X-quang phổi

Chụp X-quang phổi là bước đầu tiên giúp bác sĩ đánh giá tổn thương phổi. Hình ảnh X-quang có thể cho thấy các nốt mờ, hang lao hoặc tràn dịch màng phổi. Theo nghiên cứu trên Journal of Radiology, 70 - 80% bệnh nhân lao có tổn thương đặc trưng trên X-quang. Tuy nhiên, phương pháp này không thể khẳng định chắc chắn có vi khuẩn lao hay không.

Xét nghiệm đờm

Với bệnh nhân có triệu chứng lao phổi ở người lớn, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm đờm AFB. Người bệnh cần cung cấp mẫu đờm vào buổi sáng để kiểm tra bằng kính hiển vi hoặc nuôi cấy vi khuẩn. Theo Centers for Disease Control and Prevention (CDC), xét nghiệm đờm có độ chính xác khoảng 50 - 60% và là tiêu chuẩn quan trọng trong chẩn đoán lao phổi.

Test Mantoux (Tuberculin Test)

Xét nghiệm Mantoux (Tuberculin Test) là xét nghiệm kiểm tra phản ứng miễn dịch của cơ thể với vi khuẩn lao. Bác sĩ tiêm một lượng nhỏ kháng nguyên lao (PPD) dưới da, sau 48 - 72 giờ đo kích thước vết sưng. Nếu vết sưng lớn hơn 10mm, khả năng nhiễm lao cao. Tuy nhiên, test Mantoux không thể phân biệt lao tiềm ẩn và lao hoạt động.

Xét nghiệm GeneXpert

Xét nghiệm GeneXpert là phương pháp xét nghiệm sinh học phân tử có độ nhạy cao. Phương pháp này giúp phát hiện ADN vi khuẩn lao trong mẫu đờm chỉ sau hai giờ đồng thời có thể xác định vi khuẩn lao có kháng Rifampicin hay không. GeneXpert có độ chính xác trên 90% và là xét nghiệm quan trọng trong phát hiện lao kháng thuốc.

Xét nghiệm máu

Bệnh nhân có triệu chứng lao phổi ở người lớn cũng được xét nghiệm máu để đánh giá tình trạng viêm và miễn dịch ở người nghi mắc lao. Một số xét nghiệm như Interferon-Gamma Release Assays (IGRAs) giúp phát hiện lao tiềm ẩn. Ngoài ra, các chỉ số như CRP (C-reactive protein) và tốc độ lắng máu (ESR) có thể tăng cao khi có nhiễm trùng lao.

Phòng ngừa lao phổi ở người lớn​

Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2022 có khoảng 10,6 triệu người mắc lao, trong đó hơn 85% là người lớn. Việt Nam nằm trong nhóm 30 quốc gia có tỷ lệ mắc lao cao nhất thế giới, với hơn 100.000 ca mắc mới mỗi năm. Phòng ngừa lao phổi là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe:

• Tiêm vắc xin BCG từ nhỏ là biện pháp quan trọng giúp phòng ngừa lao phổi và giảm nguy cơ mắc lao thể nặng. Vaccine này có thể giảm 50 - 80% nguy cơ mắc lao trong 15 năm đầu đời. Trong một số trường hợp đặc biệt, người lớn vẫn có thể tiêm BCG. Những đối tượng nên tiêm BCG thường là: Nhân viên y tế, người làm việc trong môi trường có nguy cơ cao (bệnh viện, phòng xét nghiệm, trại giam...), người đi đến khu vực có tỷ lệ lao cao (một số nước châu Phi, Nam Á...), người có kết quả xét nghiệm tuberculin âm tính và chưa từng bị nhiễm lao. Người có nhu cầu có thể đến các Trung tâm tiêm chủng của Long Châu trên toàn quốc để được chủng ngừa với nguồn vaccine chính hãng chuẩn chất lượng.
• Duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu vitamin C, D, kẽm và protein sẽ giúp tăng cường sức đề kháng, giảm nguy cơ mắc lao.
• Một người mắc lao phổi có thể lây cho 10 - 15 người khác mỗi năm nếu không được điều trị. Nếu trong gia đình có người bị lao, cần tuân thủ các biện pháp cách ly, đeo khẩu trang và giữ vệ sinh không gian sống.
• Nếu có triệu chứng lao phổi ở người lớn​, hãy đến cơ sở y tế để kiểm tra. Lao phổi có thể chữa khỏi hoàn toàn nếu được điều trị đúng phác đồ trong 6 - 9 tháng

Triệu chứng lao phổi ở người lớn không phải lúc nào cũng rõ ràng ngay từ đầu, khiến nhiều người chủ quan bỏ qua. Việc thăm khám sớm khi có các dấu hiệu bất thường về hô hấp là vô cùng quan trọng. Bạn cũng đừng quên khám sức khỏe định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh để phòng tránh lao phổi hiệu quả.