Xơ gan: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Xơ gan là tình trạng gan bị tổn thương nghiêm trọng và hình thành sẹo, xảy ra khi gan tiến đến giai đoạn cuối của quá trình xơ hóa. Quá trình này thường là kết quả của các bệnh lý lâu dài như viêm gan cấp và mạn tính, viêm gan do tác dụng phụ của thuốc, hoặc các bệnh lý khác như viêm gan nhiễm mỡ và ứ mật. Trong giai đoạn cuối này, mô gan bị thay thế dần bởi các sợi xơ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng của gan.

Mô sẹo này gây trở ngại cho chức năng gan bình thường bằng cách cản trở dòng chảy máu qua gan, làm chậm khả năng gan xử lý chất dinh dưỡng, hormone, thuốc, và độc tố. Điều này cũng ảnh hưởng đến khả năng sản xuất protein và các chất quan trọng khác của gan. Trong giai đoạn cuối, xơ gan có thể đe dọa đến sự sống.

Những triệu chứng của bệnh xơ gan

Xơ gan có các triệu chứng bao gồm:

• Giảm sự thèm ăn: Cản trở hoạt động bình thường của gan, làm chậm quá trình xử lý chất dinh dưỡng, hormone, thuốc, chất độc.
• Đau nhẹ phần trên bên phải của bụng: Đau âm ỉ hoặc tức nặng quanh gan, đặc biệt ở phần trên bên phải của bụng.
• Mệt mỏi, thiếu năng lượng: Giảm sự thèm ăn và thiếu chất dinh dưỡng dẫn đến mệt mỏi.
• Sụt cân: Chán ăn và mệt mỏi dẫn đến ăn ít hơn và sụt cân.

Xơ gan là một bệnh lý tiến triển qua nhiều giai đoạn khác nhau, và mỗi giai đoạn có những dấu hiệu và triệu chứng riêng.

Dưới đây là cách chia các triệu chứng xơ gan theo từng giai đoạn:

Giai đoạn 1: Xơ gan ban đầu không có triệu chứng

• Không có triệu chứng rõ ràng: Gan vẫn đủ khỏe để thực hiện hầu hết các chức năng của mình, và không có triệu chứng cụ thể nào được nhận thấy.
• Mệt mỏi nhẹ: Cảm giác mệt mỏi có thể xuất hiện nhưng thường được bỏ qua hoặc không liên quan trực tiếp đến gan.

Giai đoạn 2: Các mô xơ hóa xuất hiện nhiều hơn

• Vàng da và vàng mắt: Da và tròng mắt có thể có màu vàng do tích tụ bilirubin.
• Sưng chân và mắt cá chân: Sự tích tụ dịch do suy giảm chức năng gan.
• Giảm cân: Bắt đầu có sự giảm cân không giải thích được.
• Chảy máu hoặc bầm tím dễ dàng: Do suy giảm khả năng sản xuất các yếu tố đông máu của gan.

Giai đoạn 3: Xơ gan nặng với triệu chứng rõ ràng

• Đau và chướng bụng: Do tràn dịch bụng (chứng tràn dịch bụng).
• Tinh thần bất ổn: Như hôn mê gan, có thể xảy ra do tích tụ độc tố trong máu không được gan lọc sạch.
• Ngứa da: Cảm giác ngứa trên da do tích tụ các sản phẩm chuyển hóa.

Giai đoạn 4: Xơ gan cuối cùng với suy gan nghiêm trọng

• Mất cảm giác ăn uống và giảm cân nghiêm trọng: Cơ thể không nhận đủ dinh dưỡng do suy giảm chức năng hấp thụ.
• Phân nhạt và nước tiểu đậm màu: Gan không thể xử lý và loại bỏ chất thải hiệu quả.
• Sự gia tăng các biến chứng nghiêm trọng: Bao gồm xuất huyết tiêu hóa, hôn mê gan, và tăng áp lực tĩnh mạch cửa.

Các giai đoạn của xơ gan phản ánh mức độ nghiêm trọng của tổn thương gan và sự suy giảm chức năng của nó.

Xem thêm: Triệu chứng bệnh xơ gan theo từng giai đoạn

Tác động của xơ gan đối với sức khỏe

Ở mỗi giai đoạn xơ gan có những tác động khác nhau đối với sức khỏe:

Giai đoạn 1: Bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng. Rất khó để hiểu vấn đề gì đang xảy ra với gan.

Giai đoạn 2: Áp lực tĩnh mạch cửa tăng dần. Các mô xơ hóa xuất hiện nhiều hơn. Cần phải loại bỏ nguyên nhân gây bệnh thì mới có thể làm tăng cơ hội khỏi bệnh.

Giai đoạn 3:

• Bệnh nhân xuất hiện hiện tượng cổ trướng.
• Ăn không ngon, sụt cân nhanh, mệt mỏi, vàng da, nhợt nhạt, thở nhanh.
• Viêm da, ngứa không hồi phục.
• Eczema.
• Đường huyết tăng giảm thất thường.
• Phù chân, mắt cá.

Giai đoạn 4:

• Mệt mỏi vền tinh thần, rất buồn ngủ;
• Lòng bàn tay son;
• Tính cách thay đổi;
• Suy thận và dẫn tới thiểu niệu;
• Sốt cao.

Biến chứng có thể gặp khi mắc xơ gan

Các biến chứng của xơ gan có thể bao gồm:

• Huyết áp cao trong các tĩnh mạch gan (tăng áp lực tĩnh mạch cửa): Xơ gan làm chậm dòng chảy bình thường của máu qua gan, do đó làm tăng áp lực trong tĩnh mạch đưa máu đến gan từ ruột và lá lách.
• Sưng ở chân và bụng: Áp lực tăng lên trong tĩnh mạch cửa có thể gây tích tụ chất lỏng ở chân (phù nề) và ở bụng (cổ trướng). Phù và cổ trướng cũng có thể là do gan không có khả năng tạo đủ một số protein trong máu như albumin.
• Lách to: Tăng áp lực tĩnh mạch cửa gây ra những thay đổi và sưng lá lách, đồng thời mắc kẹt các tế bào bạch cầu và tiểu cầu. Các tế bào bạch cầu và tiểu cầu trong máu giảm có thể là dấu hiệu đầu tiên của bệnh xơ gan.
• Sự chảy máu: Tăng áp lực tĩnh mạch cửa làm cho máu chuyển hướng đến các tĩnh mạch nhỏ hơn. Bị căng bởi áp lực tăng thêm, các tĩnh mạch nhỏ hơn này có thể vỡ ra, gây chảy máu nghiêm trọng.
• Nhiễm trùng: Nếu bạn bị xơ gan, cơ thể bạn có thể gặp khó khăn trong việc chống lại nhiễm trùng. Cổ trướng có thể dẫn đến viêm phúc mạc do vi khuẩn, một bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng.
• Suy dinh dưỡng: Xơ gan có thể khiến cơ thể bạn khó xử lý các chất dinh dưỡng hơn, dẫn đến suy nhược và giảm cân.
• Tích tụ chất độc trong não (bệnh não gan): Gan bị tổn thương do xơ gan không thể đào thải chất độc ra khỏi máu tốt như gan khỏe mạnh. Những chất độc này sau đó có thể tích tụ trong não và gây ra tình trạng rối loạn tinh thần và khó tập trung. Theo thời gian, bệnh não gan có thể tiến triển đến không đáp ứng hoặc hôn mê.
• Vàng da: Vàng da xảy ra khi gan bị bệnh không loại bỏ đủ bilirubin, một chất thải trong máu, khỏi máu của bạn. Vàng da khiến da và lòng trắng mắt vàng và nước tiểu sẫm màu.
• Căn bệnh về xương: Một số người bị xơ gan mất sức mạnh của xương và có nguy cơ gãy xương cao hơn.
• Tăng nguy cơ ung thư gan: Một tỷ lệ lớn những người phát triển ung thư gan đã bị xơ gan từ trước.
• Xơ gan cấp tính – mạn tính: Một số người cuối cùng bị suy đa cơ quan. Các nhà nghiên cứu hiện tin rằng đây là một biến chứng riêng biệt ở một số người bị xơ gan, nhưng họ không hiểu đầy đủ về nguyên nhân của nó.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Mỗi người có một cơ địa khác nhau, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ để có phương án điều trị thích hợp. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân của bệnh xơ gan bao gồm:

• Lạm dụng rượu bia lâu năm: Tiêu thụ rượu bia trong thời gian dài gây tổn thương nghiêm trọng cho gan.
• Viêm gan virus mãn tính: Các loại viêm gan B hoặc C mãn tính có thể dẫn đến xơ gan.
• Bệnh viêm gan nhiễm mỡ không do rượu: Tình trạng mỡ tích tụ trong gan gây viêm và tổn thương gan.
• Hemochromatosis di truyền HFE: Tình trạng này gây tích tụ quá mức sắt trong gan.
• Bệnh Wilson: Tình trạng tích tụ quá mức trong gan.

Tìm hiểu thêm: Các nguyên nhân gây xơ gan và cách phòng ngừa