Xương đòn là gì? Xương đòn có chức năng như thế nào?

Xương đòn là nhân tố quan trọng trong hệ xương khớp của con người. Và một trong những chấn thương thường gặp nhất tại vị trí này là gãy xương đòn. Để phòng tránh tình trạng này, bạn cần hiểu rõ xương đòn là gì, cũng như cấu tạo, chức năng, cách phòng ngừa và điều trị tình trạng gãy xương đòn một cách hiệu quả.

Xương đòn là gì?

Xương đòn là một trong những nhóm xương cấu tạo nên phần vai trước của con người. Xương có kích thước dài, nằm nổi rõ dưới da, tạo thành 2 vùng lõm dưới cổ. Thân xương thường có kết cấu dẹt, cong nhẹ như hình chữ S và kết nối trực tiếp với xương của hai cánh tay và một số xương khác qua hai khớp nối chính, đó là:

• Khớp cùng vai - đòn: Khớp nằm ở mỏm xa nhất của xương đòn, có tác dụng liên kết xương quai xanh với xương bả vai.
• Khớp ức - đòn: Đầu trong của xương đòn được nối liền với xương ức nhờ vào khớp ức đòn, tạo nên phần ngực trước.

Theo số liệu thống kê mới nhất, chiều dài trung bình của xương đòn người Việt Nam là khoảng 13,75cm, chu vi bề ngang là 3,73cm.

Chức năng của xương đòn

Cánh tay là bộ phận cần vận động liên tục nên khớp vai là một trong những khớp có khả năng chuyển động linh hoạt nhất trên cơ thể. Phạm vi chuyển động của loại khớp này là rất lớn, giúp cho cánh tay hoạt động tự do và vươn ra xa nhất có thể.

Trong đó, xương quai xanh ở phía trước kết nối chặt chẽ với xương bả vai ở phía sau, tạo nên một đai vai chắc khỏe, có tác dụng nâng đỡ toàn bộ hai cánh tay. Không những vậy, cấu trúc treo này còn được củng cố bằng hệ thống xương sườn, hình thành nên lồng ngực. Nó có nhiệm vụ bảo vệ trái tim và phổi khỏi bị chấn thương do các va đập trong quá trình hoạt động hàng ngày.

Bên cạnh đó, phía bên trong lồng ngực và phía dưới xương quai xanh chính là hệ thống thần kinh và mạch máu chằng chịt, đặc biệt là ở vùng nách. Chúng giúp vận chuyển máu từ tim đến các cơ quan khác, cũng như gửi tín hiệu đến não bộ một cách kịp thời.

Gãy xương đòn: Tình trạng thường gặp liên quan đến xương đòn

Gãy xương đòn là tình trạng phổ biến, có thể xuất hiện ở bất cứ độ tuổi nào. Bệnh lý này chiếm đến 5% trong tổng số các trường hợp gãy xương ở người lớn. Nguyên nhân chủ yếu bắt nguồn từ các chấn động mạnh như: Ngã do tai nạn giao thông, tai nạn khi tập luyện thể thao hoặc tai nạn lao động. Ở trẻ sơ sinh, xương đòn có thể bị gãy nếu mẹ sinh thường qua ngã âm đạo.

Thông thường, xương quai xanh thường bị gãy ở vị trí ⅓ của xương. Trong trường hợp nhẹ, xương có thể bị nứt hoặc lệch. Nếu nghiêm trọng hơn, xương sẽ gãy thành nhiều đoạn nhỏ. Do xương đòn nằm nổi ngay dưới cổ nên tất cả các dấu hiệu bất thường có thể được phát hiện dễ dàng bằng cách quan sát hoặc chạm, sờ vào.

Ngoài ra, bạn có thể kiểm tra liệu bản thân có bị gãy xương đòn hay không qua các triệu chứng sau:

• Cấu trúc vai hạ thấp và đổ về phía trước;
• Cảm thấy đau và khó cử động cánh tay;
• Nghe thấy âm thanh lạo xạo trong quá trình cử động của cánh tay;
• Phần giữa xương trở nên dị dạng hoặc nổi cục;
• Vùng da bên ngoài xương đòn bị bầm tím, sưng tấy,...

Gãy xương đòn có nguy hiểm không?

Xương đòn liên quan trực tiếp đến các cử động của cánh tay, cũng như toàn bộ phần thân trên. Vì vậy, tình trạng gãy xương đòn sẽ kéo theo các biến chứng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và khả năng vận động của con người, bao gồm:

• Gây đau kéo dài: Cảm giác đau sẽ tăng lên khi người bệnh nâng cao cánh tay hoặc mang vác đồ nặng. Cơn đau sẽ kéo dài từ vài ngày đến vài tuần, tùy thuộc vào mức độ gãy.
• Giới hạn chức năng: Sức mạnh, độ bền và phạm vi cử động của cánh tay.
• Rối loạn cơ và dây chằng: Vết gãy ở xương đòn chính là nguyên nhân chính gây căng, giãn dây chằng vai.
• Ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý: Gãy xương quai xanh sẽ tạo ra cảm giác stress, căng thẳng, mệt mỏi cho người bệnh. Từ đó, làm giảm chất lượng cuộc sống hàng ngày.

Điều trị gãy xương đòn như thế nào?

Nếu tình trạng gãy xương đòn ở mức độ nhẹ, không bị xô lệch nhiều, bệnh nhân sẽ được chỉ định điều trị bằng các biện pháp sau:

• Đeo đai vải hỗ trợ cánh tay để ổn định vị trí của xương, vai. Đồng thời, làm giảm áp lực của xương vì ít phải chịu sức nặng của cánh tay. Từ đó, cải thiện cơn đau một cách hiệu quả.
• Sử dụng thuốc giảm đau: Acetaminophen là loại thuốc giảm đau phổ biến nhất được kê đơn trong quá trình điều trị vết thương.
• Tập luyện vật lý trị liệu: Để lấy lại độ dẻo dai và linh hoạt cho cánh tay, bệnh nhân cần tập vật lý trị liệu thường xuyên. Đặc biệt là đối với những người bị gãy xương lâu ngày, bạn rất dễ bị cứng khớp và cảm thấy khó cử động.
• Thăm khám định kỳ: Ngay cả khi vết thương đã lành lại, bạn vẫn cần thăm khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ để đảm bảo các đoạn xương đã trở về đúng vị trí ban đầu.

Với những trường hợp xương gãy thành nhiều mảnh nhỏ, phẫu thuật là điều bắt buộc để xương hồi phục về tình trạng ban đầu. Lúc này, bác sĩ sẽ tiến hành sắp xếp lại vị trí của xương. Cuối cùng, nẹp lại để cố định vị trí của xương đòn.

Phòng ngừa tình trạng gãy xương đòn

Bên cạnh tình trạng gãy xương đòn, việc vận động không đúng cách cũng có thể khiến bệnh nhân phải đối mặt với nhiều bệnh lý nguy hiểm khác như: Tách khớp, trật khớp, viêm khớp cùng vai - đòn, bong gân vai hoặc tiêu xương đầu xa xương đòn. Để bảo vệ sức khỏe xương đòn, bạn cần ghi nhớ các nguyên tắc sau:

• Cung cấp đủ hàm lượng canxi và vitamin D để làm tăng mật độ xương, đảm bảo sự chắc khỏe của xương.
• Tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện độ dẻo dai của khớp, cơ và dây chằng tại vị trí này.
• Áp dụng các biện pháp bảo hộ khi tập luyện hoặc lao động như: Đội mũ bảo hiểm, mặc quần áo bảo hộ và tránh va chạm quá mạnh.
• Tránh xa rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích khác vì những thói quen xấu này sẽ làm suy yếu sức khỏe của xương, khiến cho xương dễ gãy hơn.

Như vậy, xương đòn là một phần quan trọng trong hệ thống xương khớp của cơ thể. Chức năng chính của nó là tạo đòn bẩy cho cánh tay cử động linh hoạt. Nếu cảm thấy đau hoặc phát hiện ra bất cứ dấu hiệu nào bất thường ở vùng xương đòn, bạn cần thăm khám kịp thời để tránh những biến chứng nghiêm trọng nhé!

Xem thêm:

• Cơ thể người gồm mấy phần? Hệ thống cấu tạo cơ thể người
• Phế quản: Tìm hiểu về cấu tạo, chức năng và cách bảo vệ