Bệnh gan sung huyết là gì? Nguyên nhân, chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa bệnh gan sung huyết

Bệnh gan sung huyết là gì?

Bệnh gan sung huyết là một tình trạng bệnh lý liên quan đến rối loạn chức năng gan do tắc nghẽn hoặc suy giảm lưu lượng máu trong gan. Nó xảy ra do nhiều tình trạng bệnh lý tiềm ẩn khác nhau, chẳng hạn như suy tim, xơ gan hoặc tắc nghẽn tĩnh mạch gan. 

Khi tim không thể bơm máu đi khắp cơ thể một cách hiệu quả, nó có thể dẫn đến sự tích tụ dịch ở lại gan. Dịch dư thừa này gây áp lực lên các tế bào gan và làm suy yếu chức năng bình thường của chúng. Kết quả là gan có thể trở nên to ra và xuất hiện các dấu hiệu rối loạn chức năng. 

Bệnh gan sung huyết thường được đặc trưng bởi các triệu chứng như đau bụng, vàng da, vàng mắt, cổ trướng (báng bụng) và kết quả xét nghiệm chức năng gan bất thường. Điều quan trọng là phải chẩn đoán bệnh gan sung huyết kịp thời để xác định nguyên nhân cơ bản và bắt đầu điều trị thích hợp.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh gan sung huyết

Một trong những triệu chứng phổ biến nhất của bệnh gan sung huyết là báng bụng (cổ trướng). Báng bụng xảy ra do sự tích tụ dịch trong bụng do chức năng gan bị suy giảm. Người bệnh cũng có thể bị vàng da và vàng mắt.

Các triệu chứng khác có thể bao gồm mệt mỏi, suy nhược và chán ăn. Khi bệnh gan sung huyết tiến triển, người bệnh có thể sụt cân, buồn nôn và nôn. Ngoài ra, có thể xuất hiện các vết bầm tím trên da hoặc chảy máu do các yếu tố đông máu mà gan sản xuất bị suy giảm.

Điều quan trọng cần lưu ý là những triệu chứng này có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân cơ bản gây ra bệnh gan sung huyết. Vì vậy, điều cần thiết là phải tham khảo ý kiến ​​​​của bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và kế hoạch điều trị thích hợp. 

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng hay dấu hiệu nào nêu trên, bạn nên đến gặp bác sĩ để được kiểm tra, thăm khám và tư vấn. Việc nhận biết sớm những triệu chứng này có thể dẫn đến các chiến lược quản lý và can thiệp y tế kịp thời, giúp giảm bớt sự khó chịu và cải thiện chức năng gan tổng thể.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh gan sung huyết

Một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh gan sung huyết là suy tim mạn. Khi tim bơm máu không hiệu quả, nó có thể dẫn đến sự tích tụ dịch ở các cơ quan khác nhau, bao gồm cả gan. Lượng dịch dư thừa này làm tăng áp lực trong các mạch máu của gan, làm suy giảm khả năng hoạt động bình thường của gan.

Một nguyên nhân phổ biến khác của bệnh gan sung huyết là xơ gan. Khi xơ gan tiến triển, nó làm gián đoạn việc máu lưu thông bình thường qua gan, dẫn đến tắc nghẽn và suy giảm chức năng gan. 

Ngoài ra, một số tình trạng nhất định như tắc nghẽn tĩnh mạch cửa hoặc hội chứng Budd-Chiari, liên quan đến tắc nghẽn hoặc thu hẹp các mạch máu cung cấp hoặc dẫn lưu máu từ gan. 

Những ai có nguy cơ mắc phải bệnh gan sung huyết?

Bất kỳ ai mắc bệnh suy tim phải đều có nguy cơ mắc bệnh gan sung huyết, một số bệnh lý khác bao gồm viêm màng ngoài tim co thắt, hẹp van hai lá, hở van ba lá, bệnh tâm phế và bệnh cơ tim.

Những người mắc bệnh tim bẩm sinh và phẫu thuật tim cũng có nguy cơ mắc phải bệnh gan sung huyết.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải bệnh gan sung huyết

Hiểu được các yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh gan sung huyết là rất quan trọng để phát hiện sớm và ngăn ngừa tình trạng này. Một trong những yếu tố nguy cơ chính của bệnh gan sung huyết là suy tim. Khi tim bơm máu không hiệu quả, nó có thể dẫn đến sự tích tụ dịch ở các cơ quan khác nhau, bao gồm cả gan. Sự tích tụ dịch dư thừa này gây áp lực lên gan và làm suy giảm khả năng hoạt động bình thường của gan.

Một yếu tố nguy cơ đáng kể khác là tắc nghẽn tĩnh mạch mạn tính. Các tình trạng như tăng áp tĩnh mạch cửa hoặc tắc nghẽn tĩnh mạch gan có thể khiến máu ứ lại trong gan.

Những người có tiền căn lạm dụng rượu hoặc bệnh gan mạn tính cũng có nguy cơ mắc bệnh gan sung huyết cao hơn. Những tình trạng tồn tại từ trước này có thể làm suy yếu khả năng xử lý lưu lượng máu và áp lực tăng lên của gan, khiến gan dễ bị tổn thương do tắc nghẽn hơn. 

Ngoài ra, một số loại thuốc như thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) và một số thuốc hóa trị có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan sung huyết.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán bệnh gan sung huyết

Một trong những phương pháp chính được sử dụng để chẩn đoán bệnh gan sung huyết là thông qua khám sức khỏe toàn diện.

Vàng da, báng bụng hoặc đau bụng là dấu hiệu phổ biến liên quan đến bệnh gan sung huyết. Ngoài ra, các bác sĩ sẽ đánh giá tiền sử bệnh của người bệnh và hỏi về bất kỳ tình trạng tiềm ẩn nào có thể góp phần gây sung huyết ở gan.

Các xét nghiệm máu đóng một vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán tình trạng này. Xét nghiệm máu thường được thực hiện để đánh giá chức năng gan bằng cách đo men gan, nồng độ bilirubin và nồng độ albumin. Những xét nghiệm này có thể cung cấp thông tin về tình trạng tổng thể của gan và giúp phát hiện bất thường liên quan đến bệnh gan sung huyết.

Các kỹ thuật hình ảnh như siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) cũng có thể hỗ trợ chẩn đoán bệnh gan sung huyết. Những phương pháp không xâm lấn này cho phép các bác sĩ hình dung được cấu trúc của gan và xác định bất kỳ dấu hiệu tắc nghẽn hoặc tổn thương nào. Trong một số trường hợp, sinh thiết gan có thể được đề nghị để xác định chẩn đoán.

Phương pháp điều trị bệnh gan sung huyết hiệu quả

Điều trị bệnh gan sung huyết bao gồm kiểm soát bệnh tim tiềm ẩn bằng cách tối ưu hóa cung lượng tim. Thuốc lợi tiểu có thể cải thiện tình trạng sung huyết nhưng cần thận trọng để tránh gây thiếu máu cục bộ ở gan. Tối ưu hóa huyết động có thể đảo ngược những thay đổi ban đầu của bệnh gan sung huyết. 

Trong những trường hợp nặng không đáp ứng với điều trị nội khoa, sự cải thiện tổn thương gan đã được ghi nhận sau khi cấy thiết bị hỗ trợ tâm thất trái (LVAD) hoặc ghép tim.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh gan sung huyết

Khi nói đến việc kiểm soát bệnh gan sung huyết, có một số thói quen sinh hoạt nên và không nên làm có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tổng thể của những người bệnh, bao gồm:

Chế độ sinh hoạt:

• Thực hiện theo kế hoạch điều trị của bác sĩ;
• Theo dõi cân nặng, lượng nước uống và lượng nước tiểu hàng ngày;
• Tập thể dục thường xuyên, cách thực hiện bài tập nên theo lời khuyên của bác sĩ;
• Tái khám thường xuyên;
• Điều trị các bệnh lý đi kèm khác.

Chế độ dinh dưỡng:

• Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ các nhóm chất;
• Tránh uống quá nhiều rượu bia;
• Tránh thực phẩm nhiều muối và chất béo.

Phương pháp phòng ngừa bệnh gan sung huyết hiệu quả

Một trong những biện pháp phòng ngừa quan trọng đối với bệnh gan sung huyết là duy trì lối sống lành mạnh. Điều này bao gồm tập thể dục thường xuyên, chế độ ăn uống cân bằng và tránh uống quá nhiều rượu. Tham gia vào hoạt động thể chất giúp cải thiện lưu thông máu và giảm căng thẳng cho gan, do đó làm giảm khả năng xuất hiện tắc nghẽn ở gan.

Ngoài ra, điều cần thiết là phải kiểm soát các bệnh lý tiềm ẩn có thể góp phần gây ra bệnh gan sung huyết. Các tình trạng như suy tim hoặc xơ gan cần được các chuyên gia chăm sóc sức khỏe điều trị và theo dõi hiệu quả. Bằng cách giải quyết những nguyên nhân cơ bản này, các cá nhân có thể ngăn ngừa các biến chứng có thể dẫn đến bệnh gan sung huyết.

Bạn cũng nên lưu ý đến các loại thuốc có thể có tác dụng phụ đối với chức năng gan. Điều quan trọng là phải tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ về những rủi ro tiềm ẩn liên quan đến một số loại thuốc và tìm kiếm các lựa chọn thay thế nếu cần thiết.

Kiểm tra và sàng lọc thường xuyên cũng rất quan trọng để phát hiện sớm và ngăn ngừa bệnh gan sung huyết. Xét nghiệm chức năng gan định kỳ có thể giúp xác định bất kỳ sự bất thường nào về men gan hoặc chức năng gan trước khi chúng tiến triển thành tình trạng nghiêm trọng hơn.

Các câu hỏi thường gặp về bệnh gan sung huyết

Nguyên nhân phổ biến của bệnh gan sung huyết là gì?

Bệnh gan sung huyết chủ yếu do các bệnh tim tiềm ẩn như suy tim sung huyết, suy tim phải hoặc các tình trạng làm tăng áp lực trong mạch máu gan. Bao gồm xơ gan, tăng áp tĩnh mạch cửa hoặc một số loại bệnh tim.

Các triệu chứng của bệnh gan sung huyết là gì?

Các triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân cơ bản nhưng có thể bao gồm mệt mỏi, vàng da, vàng mắt, đau bụng hoặc báng bụng, chán ăn, buồn nôn, nôn và thay đổi màu nước tiểu.

Bệnh gan sung huyết được chẩn đoán như thế nào?

Chẩn đoán thường bao gồm xem xét kỹ lưỡng bệnh sử, khám thực thể, xét nghiệm máu để đánh giá chức năng gan và xác định các nguyên nhân tiềm ẩn như nhiễm virus hoặc lạm dụng rượu. Các xét nghiệm chẩn đoán bổ sung như hình ảnh học (siêu âm hoặc chụp CT scan, MRI) và đôi khi sinh thiết gan có thể cần thiết để chẩn đoán xác định.

Bệnh gan sung huyết có thể điều trị được không?

Để điều trị bệnh gan sung huyết điều quan trọng là kiểm soát nguyên nhân cơ bản và chăm sóc hỗ trợ cho gan. Điều này có thể liên quan đến việc dùng thuốc để cải thiện chức năng tim và giảm tình trạng giữ nước cùng với việc điều chỉnh chế độ ăn uống để giảm lượng natri. 

Trong những trường hợp nghiêm trọng khi xuất hiện các biến chứng như báng bụng, có thể cần phải thực hiện các biện pháp can thiệp như chọc dịch màng bụng hoặc đặt dẫn lưu.

Bệnh gan sung huyết có hồi phục được không?

Trong một số trường hợp được can thiệp kịp thời và quản lý hiệu quả cả tình trạng tim và gan diễn ra kịp thời, chức năng gan có thể được cải thiện theo thời gian. Tuy nhiên, trong những trường hợp tiến triển hoặc khi bệnh tim tiềm ẩn không thể được kiểm soát đầy đủ, bệnh gan sung huyết có thể tiến triển và dẫn đến tổn thương gan không hồi phục.