Bỏng hô hấp: Triệu chứng, nguyên nhân và cách sơ cứu

Bỏng hô hấp là tình trạng tổn thương đường hô hấp do nhiệt độ, hít phải khói hoặc các chất kích thích hóa học. Bỏng hô hấp không chỉ gây ảnh hưởng đường thở mà còn có thể gây nhiễm độc toàn thân. Vị trí và mức độ nghiêm trọng của thương tích phụ thuộc vào nhiều yếu tố: Nguyên nhân gây bỏng, kích thước và đường kính của các phần tử khói, thời gian tiếp xúc và độ hòa tan của khí độc.

Dựa trên vị trí của vết thương chính, bỏng hô hấp được phân loại thành:

• Tổn thương đường hô hấp trên: Đây là tổn thương thường gặp nhất, nguyên nhân thường do bỏng và hít phải. Bỏng vùng mặt và cổ có thể gây biến dạng các bộ phận ở đây hoặc chèn ép phía bên ngoài đường hô hấp trên. Ngoài ra, chấn thương này còn gây viêm cấp tính, ban đỏ, loét, phù nề, tăng nguy cơ nhiễm khuẩn. Hơn nữa, việc tăng sản xuất dịch tiết có thể gây tắc nghẽn đường hô hấp ở xa hơn, gây xẹp phổi và suy giảm khả năng hô hấp.
• Tổn thương hệ thống khí quản: Do hít phải khí độc, hóa chất trong khói, chất lỏng (acid…), bỏng đường hô hấp trực tiếp gây ra. Các triệu chứng lâm sàng bao gồm ho dai dẳng và thở khò khè, dịch tiết đường thở có bồ hóng, nhịp thở tăng, giảm thông khí, ban đỏ, tăng ure huyết, xẹp phổi.
• Tổn thương nhu mô phổi: Tổn thương này được đặc trưng bởi tình trạng xẹp phổi và xẹp phế nang.

Hai loại khí có liên quan nhất liên quan đến việc gia tăng tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do bỏng hô hấp là carbon monoxide (CO) và hydrogen cyanide (HCN):

• Carbon monoxide: Đây là một trong những nguyên nhân tử vong tức thì thường gặp nhất sau chấn thương do hít phải, gây suy giảm quá trình giải phóng oxy tại các mô và sử dụng oxy trong ty thể, dẫn đến tình trạng thiếu oxy mô.
• Hydrogen cyanide: Đây là chất khả năng cao được tìm thấy ở bệnh nhân bị chấn thương do hít phải ở đám cháy. Các triệu chứng có thể gặp như suy giảm ý thức, ngừng tim hoặc mất bù tim.

Mức độ tổn thương đường hô hấp sau nội soi phế quản có thể được đánh giá theo thang điểm Abbreviated Injury Score (AIS):

• Mức 0 (không bị thương): Không có cặn carbon, ban đỏ, phù nề, đa tiết phế quản, tắc nghẽn phế quản.
• Mức 1 (chấn thương nhẹ): Các vùng ban đỏ nhỏ hoặc loang lổ, cặn carbon ở gần hoặc xa phế quản.
• Mức 2 (chấn thương vừa): Ban đỏ ở mức độ trung bình kèm cặn cacbon, đa tiết phế quản, tắc nghẽn phế quản.
• Mức 3 (chấn thương nặng): Viêm nặng kèm theo nhiều vụn và cặn carbon, đa tiết phế quản, tắc nghẽn phế quản.
• Mức 4 (chấn thương diện rộng): Bong tróc niêm mạc, hoại tử, tắc nghẽn nội mạc.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bỏng hô hấp

Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng do bỏng hô hấp tùy thuộc tình trạng chấn thương và thời gian hít phải chất độc:

• Tổn thương ngay lập tức đường hô hấp trên dẫn đến ban đỏ, loét và phù nề;
• Bỏng ở vùng mặt;
• Có bồ hóng ở vùng mũi, hầu họng;
• Cay mắt, nhìn mờ;
• Khó thở, thở nhanh, khò khè, ran rít, ran nổ, sổ mũi;
• Ho có đờm, nước bọt có màu đen hoặc xám;
• Chóng mặt;
• Buồn nôn, nôn;
• Ngứa cổ họng;
• Đau, tức ngực;
• Giãn phế quản;
• Bất tỉnh.

Tác động của bỏng hô hấp đối với sức khỏe

Bỏng hô hấp gây độc đến toàn thân qua việc hít phải khí nóng và các khí độc (carbon monoxide và hydrogen cyanide). Bỏng hô hấp gây nên các triệu chứng chủ yếu là trên đường hô hấp. Nếu bệnh nhân có vấn đề về tim hoặc phổi mạn tính, chấn thương do hít phải có thể làm cho các bệnh này trầm trọng hơn.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bỏng hô hấp

Tùy theo thể trạng bệnh nhân và mức độ nghiêm trọng của bỏng hô hấp mà bệnh nhân có bị biến chứng sau đó hay không. Các biến chứng có thể gặp là: Suy giảm chức năng phổi, giảm khả năng khuếch tán, hẹp khí quản, giãn phế quản, viêm phổi, bệnh phổi mô kẽ, xơ phổi, hội chứng rối loạn chức năng đường hô hấp phản ứng (RADS) và viêm tiểu phế quản tắc nghẽn. Khả năng bị các biến chứng này là cao hơn ở trẻ em và người cao tuổi.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Do tiếp xúc với nhiệt độ cao, bị bỏng vùng mặt.

Do hít phải khói, khí độc và hóa chất.