Gàu là gì? Nguyên nhân gây bệnh và nguyên tắc phòng ngừa

Gàu là gì?

Gàu là một vấn đề bệnh lý trên da đầu của người, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, kể cả trẻ em với sự bong tróc da trên da đầu. Bình thường các tế bào da chết bị bong ra khỏi da đầu với số lượng nhỏ với các vảy lấm chấm ít thấy. Tuy nhiên, khi bị gàu các tế bào da chết này bong tróc ra nhiều hơn và kết dính với nhau, tạo thành các mảnh vụn lớn hơn (vảy) bám vào tóc và rớt xuống quần áo.

Gàu là một dạng nhẹ của bệnh viêm da tiết bã nhờn không rõ nguyên nhân. Đây là một vấn đề phiền toái và liên quan đến thẩm mỹ hơn là một vấn đề y tế.

Những dấu hiệu và triệu chứng của gàu

Vảy da trên da đầu, tóc, lông mày, râu hoặc ria mép và quần áo người bị gàu.

Ngứa da đầu.

Các dấu hiệu và triệu chứng có thể nghiêm trọng hơn nếu bạn căng thẳng và chúng có xu hướng bùng phát vào mùa lạnh, khô.

Tác động của gàu đối với sức khỏe

Gàu không để lại hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh gàu

Không có biến chứng.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Hầu hết những người bị gàu không cần đến sự chăm sóc của bác sĩ. Hãy đến gặp bác sĩ nếu tình trạng của bạn không cải thiện khi sử dụng thường xuyên dầu gội trị gàu.

Nguyên nhân dẫn đến gàu

Da nhờn, bị kích thích quá mức bởi cách tác nhân như chải đầu, gội đầu quá mạnh, thường xuyên tác động đến tóc như uốn, sấy, nhuộm… thường xuyên.

Da khô, đặc biệt trong trường hợp thời tiết khô, lạnh.

Ít gội đầu, các vảy gàu li ti không được làm sạch khi gội đầu sẽ tích tụ lại trên đầu cộng với dầu trên da tạo thành vảy lớn hơn đó là gàu.

Da đầu bị kích ứng, nhạy cảm với các sản phẩm chăm sóc tóc (viêm da tiếp xúc).

Nấm men (malassezia) ký sinh trên trên da đầu của hầu hết người lớn.

Các tình trạng da khác, chẳng hạn như bệnh vẩy nến và bệnh chàm.

Những ai có nguy cơ mắc phải gàu?

Người trưởng thành, trung niên: Đây là nhóm có nguy cơ dễ bị gàu hơn đối tượng khác. Tuy nhiên, gàu cũng có thể xuất hiện ở người lớn tuổi. Ở một số người, gàu có thể kéo dài trong suốt đời sống của họ.

Nam giới: Nam giới dễ bị gàu hơn nữ giới, có thể là do nam giới có tuyến sản xuất dầu trên đầu phát triển hơn nữ giới.

Người có da dầu và tóc quá nhờn sẽ dễ sinh gàu hơn.

Người mắc bệnh Parkinson và các bệnh khác ảnh hưởng đến hệ thần kinh, nhiễm HIV hoặc hệ thống miễn dịch suy yếu: Đây là các bệnh có khả năng làm tăng nguy cơ bị gàu.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải gàu

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc gàu, bao gồm:

Chế độ ăn uống: Một chế độ ăn nghèo nàn, thiếu các thực phẩm giàu kẽm, thiếu các vitamin B và một số chất béo sẽ làm tăng nguy cơ sinh gàu.

Khí hậu: Lạnh và khô thường dễ mắc gàu hơn hoặc làm trầm trọng hơn tình trạng gàu có sẵn.

Căng thẳng cảm xúc hoặc thể chất.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán gàu

Bác sĩ thường có thể chẩn đoán gàu đơn giản bằng cách nhìn vào tóc và da đầu của người bị gàu sẽ các vảy trắng xuất hiện.

Phương pháp điều trị gàu hiệu quả

Tình trạng ngứa và bong vảy của gàu hầu như luôn có thể được kiểm soát.

Đối với tình trạng gàu ở mức độ nhẹ, có thể gội đầu hằng ngày bằng dầu gội để giảm lượng dầu và sự tích tụ tế bào chết trên da đầu. Nếu việc điều trị không hiệu quả, tình trạng bệnh tiến triển nặng hơn, có thể dùng các loại dầu gội trị gàu chuyên biệt với các hoạt chất đặc trị gàu từ 2 đến 3 lần/tuần hoặc thường xuyên hơn nếu cần. Đối với người tóc khô, có thể có lần gội đầu ít hơn và dùng dầu xả dưỡng ẩm cho tóc đỡ khô hơn.

Các dầu gội đầu kể cả chứa hoạt chất điều trị chuyên biệt gàu hoặc sản phẩm điều trị gàu thông thường đều có sẵn dưới dạng dung dịch, bọt, gel, thuốc xịt, thuốc mỡ… Người bệnh nên lựa chọn sản phẩm phù hợp với tình trạng bệnh và đặc tính của tóc, và có thể phải sử dụng trong thời gian dài.

Khi sử dụng các sản phẩm trị gàu, nếu xảy ra tình trạng ngứa hoặc kích ứng, hãy ngừng sử dụng ngay lập tức. Nếu xuất hiện phản ứng dị ứng ví dụ phát ban, nổi mề đay hoặc khó thở, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.

Một số sản phẩm trị gàu được sử dụng:

Dầu gội đầu chứa kẽm pyrithione (DermaZinc, Head and Shoulders…): Đây là sản phẩm chứa chất kẽm pyrithione kháng khuẩn và kháng nấm trên da đầu người bị gàu.

Dầu gội có nguồn gốc từ hắc ín – nhựa than đá (Neutrogena T/Gel, Scalp 18 Coal Tar Shampoo…). Cơ chế trị gàu của sản phẩm này là do khả năng làm chậm chu trình chết của các tế bào trên da đầu, hạn chế sự bong tróc của chúng. Tuy nhiên, loại này có thể làm cho tóc thay đổi màu tóc và làm cho da đầu nhạy cảm hơn với ánh nắng.

Dầu gội có chứa acid salicylic (Dầu gội trị gàu Jason, Baker P&S…). Các sản phẩm trị gàu này giúp loại bỏ hiện tượng đóng cặn, kết dính vào nhau các vảy gàu nhỏ li ti.

Dầu gội chứa selenium sulfide (Head & Shoulders, Selsun Blue…). Đây là các sản phẩm chứa các chất chống nấm. Sử dụng các sản phẩm này theo hướng dẫn sử dụng và làm sạch lại da đầu và tóc sau khi gội đầu vì có thể làm đổi màu tóc và da đầu.

Dầu gội chứa ketoconazole (Nizoral chống gàu): Dầu gội này nhằm mục đích tiêu diệt nấm gây gàu sống trên da đầu.

Dầu gội chứa fluocinolone (Capex, Derma-Smoothe/FS…). Các sản phẩm này có chứa corticosteroid để giúp kiểm soát ngứa, bong tróc các mảng da chết và giảm kích ứng.

Nếu một loại dầu gội có hiệu quả trong một khoảng thời gian và sau đó dường như không hiệu quả nữa, có thể xem xét sử dụng xen kẽ giữa hai loại dầu gội trị gàu khác nhau. Khi tình trạng gàu được kiểm soát, giảm số lần sử dụng dầu gội trị gàu để duy trì và ngăn ngừa tái phát gàu.

Đọc và làm theo hướng dẫn trên mỗi chai dầu gội, một số loại dầu gội cần để trong vài phút, trong khi những sản phẩm khác cần được rửa sạch nhanh chóng.

Nếu bạn đã sử dụng dầu gội thuốc thường xuyên trong vài tuần mà vẫn bị gàu, hãy liên hệ với bác sĩ điều trị. Bạn có thể cần một loại dầu gội có tác dụng trị gàu mạnh hơn hoặc lotion chứa steroid ví dụ, dung dịch 0,01% fluocinolone acetonide, 0,025% dung dịch acetonide triamcinolone) có thể được chà xát vào da đầu hai lần mỗi ngày cho đến khi kiểm soát được việc làm sẹo và đỏ.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của gàu

Chế độ sinh hoạt:

Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng. Căng thẳng ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, dễ mắc một số tình trạng và bệnh tật. Đồng thời stress căng thẳng có thể kích hoạt sự xuất hiện của gàu hoặc làm trầm trọng hơn tình trạng hiện tại.

Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

Chế độ dinh dưỡng:

Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh. Chế độ cung cấp đủ kẽm, vitamin B và một số loại chất béo có thể giúp ngăn ngừa gàu.

Phương pháp phòng ngừa gàu hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

Xây dựng thói quen chăm sóc tóc và da đầu phù hợp. Nếu bạn thuộc loại da đầu nhờn, gội đầu hàng ngày có thể giúp ngăn ngừa gàu. Nhẹ nhàng xoa bóp da đầu để làm bong vảy, sau đó dùng nước làm sạch lại. Nếu tóc khô và da đầu nhạy cảm, không cần gội đầu quá thường xuyên nhưng phải dưỡng da đầu giữa các lần gội.

Ánh nắng mặt trời có thể tốt cho việc kiểm soát gàu. Nhưng tiếp xúc với tia cực tím làm tổn thương da và tăng nguy cơ ung thư da, do đó không nên tắm nắng. Thay vào đó, chỉ cần dành một khoảng thời gian ngắn ở ngoài trời và thoa kem chống nắng cho mặt và toàn thân.

Hạn chế các sản phẩm tạo kiểu tóc. Các sản phẩm tạo kiểu tóc có thể tích tụ trên tóc và da đầu, khiến da đầu trở nên nhờn hơn dễ tích tụ gàu hơn.