Liệt tứ chi là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và cách phòng ngừa

Liệt tứ chi là gì?

Liệt tứ chi là một dạng liệt mà khi mắc phải bạn không thể kiểm soát hoặc cử động tay chân của mình. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra liệt mà nó có thể ảnh hưởng đến khả năng vận động của các bộ phận trên cơ thể.

Liệt tứ chi thường là triệu chứng đi kèm của các vấn đề bệnh lý, nhưng có một số trường hợp đây là tình trạng độc lập. Nhìn chung, liệt tứ chi là triệu chứng thường gặp nhất của chấn thương tủy sống, xảy ra trong khoảng 60% trường hợp.

Ngoài ra, liệt tứ chi còn có hai phân loại:

• Liệt tứ chi không hoàn toàn: Có nghĩa là liệt tứ chi gây gián đoạn một số tín hiệu dẫn truyền vận động, nhưng không phải tất cả. Điều đó có nghĩa là người bệnh vẫn có thể có một số khả năng vận động, cảm giác hoặc kiểm soát các quá trình tự động của cơ thể (chẳng hạn như chức năng ruột và bàng quang). Loại này xảy ra với khoảng 1/3 số ca chấn thương tủy sống.
• Liệt tứ chi hoàn toàn: Có nghĩa là nguyên nhân gây ra liệt tứ chi sẽ làm gián đoạn tất cả các tín hiệu dẫn truyền đi qua. Điều đó có nghĩa là người bệnh sẽ mất khả năng kiểm soát cơ bắp, khả năng cảm giác và não của họ không thể quản lý bất kỳ quá trình tự động nào của phần bên dưới tổn thương. Điều này xảy ra với khoảng 20% trường hợp chấn thương tủy sống.

Ngoài ra còn có hai cách phân loại nhằm biểu hiện tính chất các cơ bị liệt:

• Liệt tứ chi mềm: Có nghĩa là cơ bắp không hoạt động chút nào và vẫn ở trạng thái mềm nhão.
• Liệt tứ chi co cứng: Loại liệt tứ chi này các cơ không hoạt động tự chủ và co cứng không kiểm soát được.

Những dấu hiệu và triệu chứng của liệt tứ chi

Dấu hiệu đặc trưng của liệt tứ chi là yếu hoặc liệt hoàn toàn ở cả tay và chân. Điều này có thể biểu hiện dưới dạng co cứng, khiến trương lực cơ tăng và co cứng cơ không chủ ý. Bệnh cũng có thể khiến tay và chân mềm nhão và teo đi.

Tùy thuộc vào nguyên nhân cơ bản của liệt tứ chi, một số triệu chứng khác có thể xuất hiện kèm theo. Trẻ bị bại não thường gặp khó khăn khi nói và nuốt và có thể không thể ngồi, đứng hoặc đi nếu không có sự trợ giúp. Họ cũng có thể gặp khó khăn trong việc tiêu hóa hoặc kiểm soát chức năng ruột hoặc bàng quang và thường được chẩn đoán là bị khiếm khuyết về khả năng học tập.

Ngoài triệu chứng liệt tứ chi, những người bị chấn thương tủy sống thường xuyên bị rối loạn chức năng ruột hoặc bàng quang và có nguy cơ mắc các biến chứng về tim và phổi cao hơn. Một số người bệnh thậm chí cần đến các thiết bị hỗ trợ chức năng khi thở.

Tương tự, những người bị đột quỵ tủy sống thường gặp khó khăn trong việc kiểm soát chức năng ruột hoặc bàng quang. Có thể đi kèm với triệu chứng tê hoặc ngứa ran ở tứ chi, đau nhiều ở cổ hoặc lưng, rối loạn chức năng tình dục hoặc không thể cảm nhận được nhiệt độ nóng hoặc lạnh.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương, bạn phải đến gặp bác sĩ nếu có bất kỳ vấn đề nào trở nên nặng hơn, bao gồm tê, yếu hoặc thay đổi khả năng kiểm soát ruột hoặc bàng quang hoặc những thay đổi khác về cảm giác.

Những người bệnh bị liệt tứ chi nặng, lâu dài có thể xuất hiện các biến chứng khác và cần phải đi khám bác sĩ nếu có:

• Khó thở;
• Sốt, ho, các dấu hiệu nhiễm trùng khác;
• Loét da hoặc nhiễm trùng;
• Co thắt cơ hoặc chuột rút nhiều;
• Đau ngày càng tăng;
• Đau đầu dữ dội;
• Không đi tiểu được.

Nguyên nhân dẫn đến liệt tứ chi

Có nhiều nguyên nhân có thể gây ra liệt tứ chi. Lý do thường gặp nhất là chấn thương tủy sống. Các nguyên nhân gây chấn thương phổ biến nhất bao gồm:

• Tai nạn giao thông;
• Té ngã (đặc biệt là té ngã ở người lớn tuổi có các bệnh lý liên quan đến mật độ xương như loãng xương);
• Các thương tích liên quan đến bạo lực (vết thương do đạn bắn, vết đâm, va chạm mạnh,...);
• Chấn thương liên quan đến thể thao.

Các vấn đề khác có thể gây ra liệt tứ chi bao gồm:

• Khối u cột sống, bao gồm ung thư;
• U nang hoặc bệnh rỗng tuỷ (syringomyelia);
• Viêm tuỷ;
• Thiếu máu cục bộ tuỷ sống;
• Các bệnh lý bẩm sinh về cấu trúc cột sống hoặc tủy sống, chẳng hạn như myelomeningocele hoặc tật nứt đốt sống;
• Chấn thương xảy ra trong khi sinh hoặc khi còn rất nhỏ, gây ra các tình trạng như bại não;
• Các bệnh tự miễn hoặc viêm như hội chứng Guillain-Barré, bệnh đa xơ cứng hoặc viêm tủy cắt ngang.