Hội chứng Raynaud có nguy hiểm không? Làm thế nào để biết đang gặp phải hội chứng này?

Hội chứng Raynaud là gì? 

Hội chứng Raynaud là hiện tượng co thắt của các động mạch làm giảm dòng máu nuôi mô cơ quan. Thường biểu hiện ở các ngón tay, và ít xảy ra ở các ngón chân. Hiếm khi xảy ra ở mũi, tai, hoặc môi. Hiện tượng này khiến vùng bị ảnh hưởng chuyển sang màu trắng và sau đó là màu xanh, thường kèm theo cảm giác tê hay đau. Khi được tưới máu trở lại, các vùng này chuyển sang màu đỏ và nóng rát. Hội chứng Raynaud thường kéo dài vài phút, nhưng đôi khi có thể kéo dài đến vài giờ, được kích hoạt bởi lạnh hay cảm xúc căng thẳng.

Hiện tượng Raynaud có thể tự xảy ra (hiện tượng Raynaud sơ cấp), hoặc có thể liên quan đến một tình trạng bệnh lý khác (hiện tượng Raynaud thứ phát).

Những dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng Raynaud

Hội chứng có các biểu hiện đặc trưng sau đây:

• Thay đổi màu sắc da từ hồng hào sang trắng hoặc tím xanh, da bị tê rần.

• Rối loạn cảm giác, thay đổi cảm giác ở những khu vực bị ảnh hưởng sẽ có cảm giác tê, dị cảm hay đau nhức.

• Biến chứng hoại tử nếu tình trạng co thắt mạch diễn ra trong thời gian dài.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến hội chứng Raynaud

Nguyên nhân chính gây ra bệnh hiện nay vẫn chưa được biết rõ cơ chế bệnh sinh.

Nguyên nhân thứ phát gây ra hội chứng Raynaud có thể là triệu chứng của một bệnh lý khác:

Lupus ban đỏ, xơ cứng bì, viêm khớp dạng thấp hoặc xơ vữa động mạch… 

Bệnh lý tuyến giáp.

Hành động lặp đi lặp lại làm tổn thương động mạch ở tay và chân như đánh máy, chơi piano.

Từng gặp chấn thương ở tay, chân.

Hút thuốc lá làm cho các mạch máu bị co thắt.

Thuốc: Các thuốc giảm đau đầu hay nhóm thuốc điều trị ung thư, dị ứng, ăn kiêng, thuốc tránh thai và thuốc chẹn beta có thể gây ra hội chứng Raynaud

Những ai có nguy cơ mắc phải hội chứng Raynaud?

• Tiền sử gia đình mắc phải hội chứng Raynaud, nhất là bố mẹ và anh chị em ruột.

• Sống ở khu vực có khí hậu lạnh.

• Nữ giới, trong độ tuổi từ 15 đến 30.

• Mắc các bệnh như xơ cứng bì, lupus, bệnh lý tuyến giáp.

• Yếu tố nghề nghiệp: Làm các công việc phải thực hiện các động tác lặp lại thường xuyên gây ra các chấn thương như công nhân phải dùng máy khoan, công nhân đóng gói thịt cá đông lạnh, đánh máy, đàn piano…

• Hút thuốc lá.

• Dùng thuốc chẹn beta, ergotamine, thuốc điều trị ung thư, hỗ trợ ăn kiêng,…

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán A

• Kiểm tra kích thích bằng tác nhân lạnh tới sự đổi màu da: Người bệnh được yêu cầu đặt tay vào nước lạnh để kích thích sự khởi phát của hội chứng Raynaud. Nếu thời gian cần để khôi phục lại trạng thái bình thường của tay kéo dài hơn 20 phút có thể kết luận người bệnh đã mắc hội chứng Raynaud.

• Soi mạch: Bác sĩ sẽ quan sát và phát hiện các mạch máu bất thường ở vị trí nếp gấp móng dưới kính hiển vi.

Phương pháp điều trị Hội chứng Raynaud hiệu quả

Phương pháp điều trị hội chứng Raynaud hiệu quả nhất là có sự phối hợp giữa các biện pháp điều trị và phòng ngừa.

Điều trị không dùng thuốc

• Giảm tối thiểu tiếp xúc với lạnh, hạn chế ra ngoài trời vào mùa đông.

• Giữ ấm cơ thể, nhất là các chi bằng cách mặc ấm.

• Tư vấn cho người bệnh cách nhận biết được cơn phát bệnh khi tiếp xúc với lạnh để kịp thời trở về môi trường ấm và có thể sưởi ấm tay, chân bằng máy sấy tóc hoặc ngâm nước ấm.

• Bỏ thuốc lá vì nicotin cảm ứng gây co mạch.

• Tránh các stress để làm giảm hoạt động của hệ thần kinh giao cảm sẽ làm giảm co thắt mạch.

Điều trị dùng thuốc 

• Các thuốc chẹn kênh calci: Nifedipin thường được sử dụng nhất do nó có dạng phóng thích chậm, hạn chế tác dụng phụ gây giãn mạch.

• Thuốc ức chế phosphodiesterase - 5 ngày càng được sử dụng nhiều trong RP liên quan đến xơ cứng bì hệ thống. Các thuốc như sildenafil, tadalafil ức chế CGMP (cyclic guanosine monophosphate) – enzyme trong quá trình giáng hóa NO, từ đó tăng quá trình giãn mạch.

• Prostaglandin: Prostaglandin (PGs) có đặc tính giãn mạch và kháng tiểu cầu mạnh có nhiều nghiên cứu chỉ ra có lợi ích trong trường hợp hội chứng Raynaud nặng, Iloprost đường truyền tĩnh mạch và PGE1 như Bosentan là chất thường được sử dụng nhất.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của hội chứng raynaud

Chế độ sinh hoạt:

• Giữ ấm cơ thể, nhất là các khu vực ngoại vi phải tiếp xúc nhiều với môi trường ngoài như tay, chân, vùng mặt. Vào mùa lạnh cần mang găng tay, tất ấm và đội mũ khi đi ra ngoài, không để cơ thể bị lạnh vì không khí lạnh là yếu tố khởi phát các đợt co thắt mạch máu gây ra các biểu hiện lâm sàng. Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

• Hạn chế cảm xúc: Tránh các cảm xúc mạnh kể cả vui hay buồn. Bệnh nhân XCBHT thường rất lo lắng về bệnh và tình trạng da căng cứng gây ngứa, khó chịu, mất ngủ. Nếu cần thiết có thể kê thêm kem dưỡng ẩm, thuốc an thần cho bệnh nhân.

• Tránh chấn thương, nhiễm khuẩn: Khuyên bệnh nhân có môi trường sống an toàn, không lao động nặng, tránh các công việc có thể gây chấn thương ngoài da.

• Bỏ thuốc lá.