Bệnh lỵ amip là gì? Triệu chứng, điều trị và biện pháp phòng ngừa

Lỵ amip là gì?

Bệnh lỵ amip là một bệnh xảy ra ở đường ruột do nhiễm ký sinh trùng nhóm Entamoeba như Entamoeba histolytica, Entamoeba dispar, Entamoeba moshkovskii.

Entamoeba histolytica có thể sống trong ruột già mà không gây tổn thương ruột. Trong một số trường hợp, nó sẽ xâm nhập vào thành ruột gây viêm đại tràng, lỵ cấp tính hoặc tiêu chảy mạn tính. Bệnh lây qua đường phân - miệng và gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nặng như tiêu chảy, đau bụng, tiêu ra máu.

Khi chẩn đoán, cần phân biệt tác nhân gây bệnh, vì Entamoeba dispar và Entamoeba moshkovskii không gây bệnh nhưng chúng lại giống nhau về mặt hình thái khiến việc chẩn đoán có thể bị nhầm lẫn.

Bệnh kiết lỵ khác với bệnh lỵ amip, mặc dù cùng gây ra tình trạng tiêu chảy nhưng do nhiễm vi khuẩn như shigella, E. coli, salmonella,...

Những dấu hiệu và triệu chứng của lỵ amip

Theo thống kê của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) thì chỉ có khoảng 10% đến 20% những người nhiễm ký sinh trùng sẽ biểu hiện triệu chứng.

Hầu hết những người nhiễm ký sinh trùng không có triệu chứng, bệnh có thể gây tiêu ra máu, viêm đại tràng và phá hủy mô ruột. Sau đó người mắc bệnh sẽ lây truyền bệnh thông qua việc đi cầu ra phân chứa các kén amip ra môi trường.

Nếu người bệnh xuất hiện triệu chứng, thường là 2 đến 4 tuần sau khi ăn phải kén amip. Các triệu chứng lúc này thường nhẹ, bao gồm tiêu chảy và đau co thắt bụng.

Bệnh lỵ amip xảy ra khi ký sinh trùng xâm nhập niêm mạc ruột. Lúc này, các triệu chứng của bạn sẽ nguy hiểm và rầm rộ hơn:

• Sốt;
• Tiêu chảy (những ngày đầu có thể là phân sệt, sau đó là tiêu phân lỏng nước);
• Tiêu ra máu kèm chất nhầy;
• Đau bụng dữ dội, co thắt hoặc đau âm ỉ dọc khung đại tràng;
• Buồn nôn;
• Sụt cân.

Các triệu chứng ở người trẻ thường nặng nề hơn người lớn tuổi. Nếu bệnh diễn tiến, bạn có thể xuất hiện các triệu chứng của biến chứng bệnh như áp xe gan, thủng đại tràng,... Và tùy vào mức độ nặng của bệnh mà biểu hiện sẽ khác nhau.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh lỵ amip

Biến chứng hiếm gặp của bệnh là dạng hoạt động của Entamoeba histolytica có thể đi xuyên qua thành ruột già, từ đó xâm nhập vào máu và di chuyển đến các cơ quan khác trong cơ thể. Cơ quan thường bị xâm nhập là gan, tuy nhiên chúng có thể xâm nhập đến tim, phổi, não…

Khi thể hoạt động này xâm nhập đến cơ quan nội tạng của bạn, chúng sẽ gây ra các tình trạng như áp xe, nhiễm trùng, tổn thương cơ quan.

Một biến chứng hiếm gặp của bệnh là viêm đại tràng do amip gây hoại tử. Bệnh có thể gây tổn thương niêm mạc ruột dẫn đến thủng ruột và viêm phúc mạc.

Gan là cơ quan thường bị ký sinh trùng xâm nhập, gây bệnh áp xe gan do amip. Triệu chứng của bệnh gồm sốt, đau ở phần trên bên trái của bụng, gan to, chán ăn, sụt cân. Áp xe gan do amip có thể vỡ khối áp xe vào khoang màng phổi hoặc màng ngoài tim, biểu hiện bằng tràn dịch màng phổi hoặc tràn dịch màng ngoài tim.

Các biến chứng khác:

• Phình đại tràng nhiễm độc;
• Nhiễm trùng thứ phát;
• Xuất huyết dạ dày;
• Mủ màng phổi;
• Hẹp đại tràng;
• Tổn thương não;
• Rò trực tràng âm đạo.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn có các triệu chứng tiêu chảy, đặc biệt là tiêu chảy ra máu sau khi đi du lịch hoặc đến nơi vệ sinh kém, hãy liên hệ với bác sĩ để được xét nghiệm và chẩn đoán sớm. Bệnh thường khỏi hoàn toàn nếu được điều trị sớm.

Nguyên nhân dẫn đến lỵ amip

Entamoeba histolytica là động vật nguyên sinh đơn bào thường xâm nhập cơ thể con người thông qua việc chúng ta ăn phải kén amip từ thức ăn hoặc nước uống. Chúng cũng có thể xâm nhập qua việc chúng ta tiếp xúc trực tiếp với phân của người mắc bệnh.

Các kén amip là ký sinh trùng Entamoeba histolytica ở dạng không hoạt động. Kén này có thể tồn tại vài tháng trong đất hoặc trong phân mà không bị tiêu diệt. Các kén amip thường xuất hiện trong đất, phân bón hoặc nước có chứa phân của người nhiễm bệnh.

Những người nấu ăn hay sơ chế và chế biến thức ăn cũng có thể làm thức ăn bị nhiễm kén amip thông qua khâu xử lý và chuẩn bị thực phẩm. Lây truyền cũng có thể xảy ra khi quan hệ tình dục qua đường hậu môn, quan hệ tình dục bằng đường miệng - hậu môn và rửa ruột.

Khi kén amip xâm nhập vào cơ thể, chúng sẽ di chuyển đến đường tiêu hóa. Sau đó kén này sẽ biến đổi thành dạng ký sinh trùng Entamoeba histolytica hoạt động. Các ký sinh trùng ở dạng hoạt động này sẽ bắt đầu sinh sản trong đường tiêu hóa và di chuyển đến ruột già. Tại đây, Entamoeba histolytica sẽ chui vào thành ruột hoặc kết tràng.

Do đó, nguyên nhân mắc bệnh và lây lan gồm:

• Không rửa tay sau khi đi vệ sinh và trước khi chế biến thức ăn.
• Uống nước bị nhiễm ký sinh trùng.
• Ăn rau sống hoặc trái cây bị nhiễm ký sinh trùng.
• Quan hệ tình dục bằng miệng - hậu môn mà không vệ sinh trước khi quan hệ và sử dụng đồ bảo hộ.