Phình động mạch gan là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị phình động mạch gan

Phình động mạch gan là gì?

Phình động mạch xảy ra khi thành động mạch yếu đi, khiến nó phình to cục bộ và quá mức. Phình động mạch gan rất hiếm, chiếm ít hơn 1% số ca phình động mạch, với tỷ lệ mắc 0,002% (trong một nghiên cứu trên 2 triệu người bệnh). Hầu hết phình động mạch gan đều ở ngoài gan, nghĩa là chúng xảy ra trên động mạch bên ngoài gan. Phình động mạch gan thường gặp ở nam giới hơn.

Những dấu hiệu và triệu chứng của phình động mạch gan

Hầu hết các phình động mạch gan đều không có triệu chứng và được phát hiện tình cờ trên hình ảnh học.

Đối với phình động mạch gan có triệu chứng, người bệnh có thể gặp tình trạng đau hạ sườn phải hoặc đau thượng vị, đau có thể lan ra sau lưng, kèm buồn nôn, đây là những triệu chứng điển hình. Ngoài ra, phình động mạch gan còn có thể được xác định nếu chúng chèn vào đường mật hoặc tĩnh mạch cửa dẫn đến tăng áp tĩnh mạch cửa hoặc vỡ.

Nếu phình động mạch bị vỡ, nó có thể biểu hiện dưới dạng sốc mất máu. Nếu trường hợp có xuất huyết đường mật xảy ra, điều này thường xuất hiện với tam chứng Quincke: Vàng da, đau bụng kiểu mật và xuất huyết tiêu hóa. 

Nếu phình động mạch gan đủ lớn, nó cũng có thể xuất hiện dưới dạng mạch đập khi khám thực thể vùng bụng. Thậm chí hiếm hơn, một số phình động mạch gan có thể biểu hiện các bệnh nhiễm trùng như chứng phình động mạch do nấm, mặc dù bệnh này ngày càng hiếm gặp.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào giống như nêu trên, bạn nên liên hệ với bác sĩ để được kiểm tra, thăm khám và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm phình động mạch gan sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến phình động mạch gan

Nguyên nhân phổ biến nhất của phình động mạch gan được cho là do xơ vữa động mạch (lên tới 50%), tiếp theo là hoại tử lớp áo trong dạng nang (cystic medial necrosis) và chấn thương (mỗi nguyên nhân khoảng 20 - 25%).

Những ai có nguy cơ mắc phải phình động mạch gan?

Phình động mạch gan hiếm khi xảy ra, chỉ chiếm ~1% (khoảng 0,01 - 2%) trong số tất cả các loại phình động mạch, nhưng được coi là chứng phình động mạch phổ biến thứ hai của hệ thống nội tạng sau phình động mạch lách. Phình động mạch gan có thể chiếm 20% tổng số ca phình động mạch nội tạng.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải phình động mạch gan

Các yếu tố nguy cơ của phình động mạch gan, bao gồm:

• Viêm tụy;
• Hút thuốc lá;
• Bệnh đái tháo đường;
• Bệnh tự miễn;
• Tăng huyết áp;
• Bệnh mạch máu.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán phình động mạch gan

Chẩn đoán phình động mạch gan được thực hiện thông qua một hoặc nhiều phương pháp xét nghiệm hình ảnh học. Do các triệu chứng của phình động mạch gan có thể không bộc lộ, việc chẩn đoán lâm sàng mà không có hình ảnh học có thể gặp khó khăn:

• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Một loạt hình ảnh được chụp bằng tia X từ các lát cắt khác nhau của cơ thể, tạo ra hình ảnh chi tiết về các cơ quan, mô hoặc xương. Quá trình chụp CT mất khoảng 10 - 20 phút để hoàn thành.
• Chụp mạch máu xóa nền (DSA): Sử dụng tia X để chụp kiểm tra các mạch máu. Trong đó, dùng một loại thuốc cản quang tiêm vào cơ thể để hiển thị mạch máu của bạn trên hình ảnh học.
• Siêu âm: Siêu âm gan có thể cho thấy lưu lượng máu trong gan, cũng như sự hiện diện của gan nhiễm mỡ, xơ gan (sẹo) và các tình trạng khác.
• Chụp X-quang bụng: X-quang là một phương pháp chụp ảnh rất linh hoạt, tạo ra hình ảnh của các cơ quan nội tạng phục vụ cho mục đích chẩn đoán.
• MRI: Chụp ảnh cộng hưởng từ cung cấp hình ảnh 3D chi tiết về giải phẫu cơ thể, bao gồm cả phình động mạch gan.

Phương pháp điều trị phình động mạch gan hiệu quả

Đối với phình động mạch chưa vỡ, phẫu thuật có thể cần thiết đối với hầu hết các trường hợp, đặc biệt nếu phình động mạch lớn hơn 0,78 inch. Việc lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp nhất tùy thuộc vào kích thước và vị trí của phình động mạch.

Tuy nhiên, can thiệp nội mạch được ưu tiên hơn vì phẫu thuật mở điều trị vỡ phình động mạch gan mang lại gánh nặng tử vong và bệnh tật cao. Đối với phình động mạch trong gan, nút mạch (Percutaneous embolization) qua da thường là phương pháp điều trị đầu tay. Lưu ý rằng phình động mạch không phải lúc nào cũng cần được điều trị.

Một số lựa chọn điều trị bao gồm:

• Can thiệp nội mạch: Một lựa chọn xâm lấn tối thiểu bằng cách sử dụng một vết mổ nhỏ để đưa ống thông dài và mỏng đến mạch máu.
• Nút mạch qua da: Ngăn chặn máu đến một mạch máu cụ thể. Phương pháp này ít xâm lấn hơn phẫu thuật.
• Phẫu thuật: Các lựa chọn phẫu thuật bao gồm thắt động mạch, cắt bỏ một phần gan hoặc thậm chí cắt bỏ gan.

Sau khi điều trị, bạn có thể phải tái khám một số lần để đánh giá tiến triển và xem quá trình hồi phục của bạn diễn ra như thế nào. Thời gian phục hồi cũng như loại phẫu thuật khác nhau tùy theo từng người, tuy nhiên bạn nên nghỉ ngơi vài tuần để cơ thể có cơ hội nghỉ ngơi và hồi phục.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của phình động mạch gan

Chế độ sinh hoạt:

Chế độ sinh hoạt cho người bệnh phình động mạch thường được đề xuất nhằm giảm nguy cơ vỡ mạch. Dưới đây là một số lời khuyên về chế độ sinh hoạt cho người bệnh phình động mạch gan:

• Hạn chế hoạt động vật lý căng thẳng: Tránh các hoạt động có tác động mạnh lên bụng, như nâng đồ nặng, chạy nhảy, hoặc các bài tập cường độ cao. Điều này giúp giảm áp lực lên mạch gan và giảm nguy cơ vỡ phình động mạch.
• Tránh các hoạt động va chạm: Để tránh gây tổn thương hoặc gây rối loạn cho phình động mạch gan, cần tránh các hoạt động có nguy cơ va chạm như thể thao tiếp xúc, đá bóng, võ thuật, hay các hoạt động mạo hiểm.
• Kiểm soát áp lực máu: Điều quan trọng là duy trì áp lực máu ổn định, vì áp lực máu cao có thể tăng nguy cơ vỡ phình động mạch. Hãy tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ và thường xuyên kiểm tra áp lực máu.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Bạn nên thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ và theo dõi phình động mạch gan theo sự hướng dẫn của bác sĩ. Điều này giúp phát hiện sớm các vấn đề và can thiệp kịp thời.
• Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ: Hãy tuân thủ theo hướng dẫn và lời khuyên của bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo chế độ sinh hoạt phù hợp với tình trạng của bạn.

Chế độ dinh dưỡng:

Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh phình động mạch gan nhằm hỗ trợ sức khỏe gan và giảm nguy cơ vỡ phình động mạch. Dưới đây là một số lời khuyên về chế độ dinh dưỡng:

• Ăn một chế độ ăn uống cân đối: Bạn nên ăn một chế độ dinh dưỡng giàu chất xơ, chất đạm và chất béo lành mạnh. Bao gồm các loại thực phẩm tươi, trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, hạt và các nguồn protein lành mạnh như cá, gia cầm, đậu, hạt và sản phẩm sữa ít chất béo.
• Hạn chế đồ ăn có cholesterol cao: Tránh các loại thực phẩm giàu cholesterol như thịt đỏ, gan, lòng đỏ trứng và sản phẩm từ sữa chứa nhiều chất béo.
• Giảm tiêu thụ natri: Hạn chế sử dụng muối và các thực phẩm chứa natri cao như thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh và gia vị có natri cao. Điều này giúp kiểm soát áp lực máu và giảm nguy cơ vỡ phình động mạch.
• Uống đủ nước: Đảm bảo bạn uống đủ lượng nước hàng ngày để duy trì sự cân bằng nước trong cơ thể. Nước giúp hỗ trợ chức năng gan.
• Hạn chế đồ uống có cồn: Cồn có thể gây tổn thương gan và tăng nguy cơ vỡ phình động mạch gan. Hạn chế hoặc tránh hoàn toàn việc uống đồ uống có cồn.
• Thảo luận với bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng: Mỗi trường hợp cụ thể có thể yêu cầu chế độ dinh dưỡng riêng biệt. Hãy thảo luận với bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để tìm hiểu cách tốt nhất để điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp với tình trạng của bạn.

Phương pháp phòng ngừa phình động mạch gan hiệu quả

Phòng ngừa bệnh phình động mạch gan bao gồm các biện pháp sau đây:

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ.
• Tránh các yếu tố có thể tăng nguy cơ phình động mạch gan, bao gồm hạn chế tiếp xúc với chất độc hại như thuốc lá, kiểm soát các bệnh lý liên quan như bệnh mạch vành, viêm gan, tăng huyết áp, đái tháo đường và các rối loạn liên quan đến mạch máu.
• Tuân thủ một chế độ ăn uống lành mạnh và cân đối.
• Vận động thể lực đều đặn. Tuy nhiên, tránh các hoạt động vận động quá mức có nguy cơ gây chấn thương.

Lưu ý rằng các biện pháp phòng ngừa chỉ mang tính chất thông thường và nên được áp dụng dựa trên tình trạng sức khỏe và chỉ định cụ thể của từng người. Hãy thảo luận với bác sĩ để có được lời khuyên và hướng dẫn phòng ngừa phù hợp với trường hợp của bạn.

Các câu hỏi thường gặp về phình động mạch gan

Chứng phình động mạch và động mạch gan là gì?

Hai chứng phình động mạch phổ biến nhất là ở động mạch chủ bụng và phình mạch hình túi trong não. Chứng phình động mạch cũng có thể xảy ra ở nội tạng như lách, ruột và thận, cùng nhiều vị trí khác. Động mạch gan là mạch máu ngắn chủ yếu cung cấp máu cho gan cũng như cho dạ dày, tuyến tụy và phần đầu của ruột non.

Chứng phình động mạch gan nghiêm trọng đến mức nào?

Chứng phình động mạch ở gan rất hiếm gặp, nhưng trong những trường hợp xảy ra, nó có thể khá nghiêm trọng. Mối quan tâm hàng đầu là nếu phình động mạch bị vỡ, trong trường hợp đó bạn sẽ cần được chăm sóc y tế khẩn cấp.

Phình động mạch gan có thường gặp không?

Phình động mạch gan là một bệnh hiếm gặp, tỷ lệ mắc bệnh chiếm 0,002% - 0,4%).

Tôi bị đau thượng vị, có phải tôi đã mắc bệnh phình động mạch gan không?

Chứng phình động mạch gan nghe có vẻ giống như một tình trạng đáng sợ và phức tạp. Tin tốt là tình trạng này rất hiếm gặp nên trong hầu hết các trường hợp, cơn đau thượng vị của bạn không có gì phải lo lắng. Tuy nhiên, bạn nên chủ động về sức khỏe của mình, vì vậy hãy trò chuyện với bác sĩ về bất kỳ triệu chứng nào bạn đang gặp phải và các chiến lược quản lý sức khỏe tiềm năng.

Phình động mạch gan có tiên lượng như thế nào?

Vỡ phình động mạch gan có thể gặp ở hơn 80% người bệnh với tỷ lệ tử vong lên đến 40% khi điều trị bằng phẫu thuật. Điều trị sớm là phương pháp được ưu tiên hơn là theo dõi.