Viêm khớp phản ứng: Nguyên nhân gây bệnh và phương pháp điều trị

Bệnh viêm khớp phản ứng là gì? 

Viêm khớp phản ứng là một loại bệnh viêm khớp. Không giống như các loại viêm khớp khác, đối với nhiều người, viêm khớp phản ứng kéo dài trong một khoảng thời gian tương đối ngắn - thường là khoảng ba tháng đến một năm.

Tuy nhiên, một số người thấy nó tồn tại lâu hơn và có thể bùng phát ngẫu nhiên nhiều năm sau lần đầu tiên mắc bệnh.

Đau, sưng và cực kỳ mệt mỏi do viêm khớp phản ứng xuất hiện sau lần nhiễm trùng ban đầu. Bản thân nhiễm trùng có thể nhẹ đến mức bạn hầu như không nhận thấy nó. Người ta vẫn chưa biết chính xác lý do tại sao nhiễm trùng lại kích hoạt viêm khớp phản ứng. Một giả thuyết cho rằng một khi hệ thống miễn dịch của bạn đã đối phó với nhiễm trùng, các mảnh vi khuẩn sẽ di chuyển trong máu và tích tụ trong niêm mạc khớp của bạn. Hệ thống miễn dịch của bạn sau đó phản ứng bằng cách gây ra viêm khớp.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh viêm khớp phản ứng

Các dấu hiệu đầu tiên của viêm khớp phản ứng thường là:

Các khớp đau và sưng, thường ở mắt cá chân hoặc đầu gối. Đau cũng có thể xảy ra ở gót chân, lưng thấp hoặc mông;

Ngón chân hoặc ngón tay bị sưng. Trong một số trường hợp, ngón chân hoặc ngón tay có thể sưng tấy đến mức trông giống như xúc xích;

Sưng húp, đau, mắt đỏ, thường có dịch nhầy - được gọi là viêm kết mạc;

Mệt mỏi, sốt nhẹ, khó chịu, chán ăn, gầy sút.

Bạn có thể nhận thấy đầu gối, mắt cá chân hoặc ngón chân đột nhiên sưng tấy, cứng và đau khi cử động. Hoặc vết sưng có thể xuất hiện dần dần trong vài ngày.

Viêm khớp phản ứng cũng có thể ảnh hưởng đến các khớp khác, chẳng hạn như ngón tay, cổ tay, khuỷu tay và các khớp ở đáy cột sống, được gọi là khớp sacroiliac. Nó cũng có thể gây viêm ở các gân xung quanh khớp của bạn, chẳng hạn như gân Achilles chạy xuống mặt sau của mắt cá chân của bạn.

Có khoảng 10% các trường hợp viêm nhiễm thường nhẹ và làm cho bệnh nhân không chú ý đến, nhất là ở nữ. 

Đau và sưng khớp là các triệu chứng chính của viêm khớp phản ứng. Tuy nhiên, nó có thể gây ra các vấn đề khác, chẳng hạn như:

Các vấn đề về tiết niệu. Tần suất gia tăng và cảm giác khó chịu khi đi tiểu có thể xảy ra, cũng như viêm tuyến tiền liệt hoặc cổ tử cung.

Viêm gân và dây chằng nơi chúng gắn vào xương. Điều này xảy ra thường xuyên nhất ở gót chân và lòng bàn chân.

Các vấn đề về da. Viêm khớp phản ứng có thể ảnh hưởng đến da theo nhiều cách khác nhau, bao gồm lở miệng và phát ban ở lòng bàn chân và lòng bàn tay.

Đau lưng dưới. Cơn đau có xu hướng tồi tệ hơn vào ban đêm hoặc buổi sáng.

Tác động của bệnh viêm khớp phản ứng đối với sức khỏe

Tiên lượng của bệnh viêm khớp phản ứng nói chung là tốt, đa số bệnh nhân hồi phục hoàn toàn sau vài ngày đến vài tuần, có khi kéo dài vài tháng. Tuy nhiên bệnh cũng có thể tái phát thành nhiều đợt, viêm tiết niệu - sinh dục, viêm đường tiêu hóa cũng có thể tái diễn. Ở bệnh nhân có HLA-B27 (+) thì tỉ lệ tái phát và tiến triển thành mạn tính thường cao hơn. Có khoảng 15 – 30% tiến triển mạn tính thành viêm cột sống dính khớp.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm khớp phản ứng

Vai trò của kháng nguyên HLA –B27

Có đến 30% - 60% bệnh nhân viêm khớp phản ứng có kháng nguyên HLA-B27 và biểu hiện bệnh thường nặng hơn và có xu hướng chuyển thành mạn tính cao hơn ở những người có HLA–B27 (+).

Vai trò của nhiễm trùng

Nhiều loại vi khuẩn có thể gây ra viêm khớp phản ứng. Một số lây truyền qua đường tình dục và một số khác là qua đường ăn uống. Những cái phổ biến nhất bao gồm:

• Campylobacter;

• Chlamydia;

• Clostridioides difficile;

• Escherichia coli;

• Salmonella;

• Shigella;

• Yersinia.

Viêm khớp phản ứng không lây. Tuy nhiên, vi khuẩn gây ra nó có thể lây truyền qua đường tình dục hoặc trong thực phẩm bị ô nhiễm. Chỉ một số người tiếp xúc với những vi khuẩn này bị viêm khớp phản ứng.

Những ai có nguy cơ mắc phải (bị) bệnh viêm khớp phản ứng?

Bạn không thể truyền bệnh viêm khớp phản ứng cho con mình. Tuy nhiên, họ có thể thừa hưởng gen HLA-B27, có thể làm tăng nhẹ khả năng mắc bệnh. Điều này không có nghĩa là nếu có gen này, họ chắc chắn sẽ bị viêm khớp phản ứng. Tuy nhiên, tình trạng này có xu hướng phổ biến hơn ở những người có HLA-B27.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc (bị) bệnh viêm khớp phản ứng

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm khớp phản ứng:

• Viêm khớp phản ứng xảy ra thường xuyên nhất ở người lớn trong độ tuổi từ 20 đến 40 tuổi.

• Phụ nữ và nam giới có khả năng bị viêm khớp phản ứng như nhau do nhiễm trùng do thực phẩm. Tuy nhiên, nam giới có nhiều khả năng bị viêm khớp phản ứng do vi khuẩn lây truyền qua đường tình dục hơn phụ nữ.

• Các yếu tố di truyền. Một dấu hiệu di truyền cụ thể có liên quan đến viêm khớp phản ứng. Nhưng hầu hết những người có dấu hiệu này không bao giờ phát triển tình trạng bệnh.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán bệnh viêm khớp phản ứng

Bác sĩ chẩn đoán bệnh viêm khớp phản ứng dựa vào các triệu chứng, khám lâm sàng bệnh nhân và thực hiện một số xét nghiệm:

Các xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán bệnh viêm khớp phản ứng:

Tốc độ lắng máu, CRP, yếu tố bổ thể huyết thanh C3, C4 tăng cao vào giai đoạn đầu của bệnh.

Bạch cầu tăng nhẹ, có thể có thiếu máu nhẹ.

Yếu tố dạng thấp RF (-).

Phân tích nước tiểu có thể có bạch cầu, hồng cầu niệu, protein niệu.

Xét nghiệm dịch khớp: Thường biểu hiện viêm cấp không đặc hiệu. Nhuộm Gram và cấy dịch khớp (-). Xét nghiệm này giúp chẩn đoán phân biệt với viêm khớp nhiễm trùng.

Có thể tìm tác nhân gây bệnh từ phân, dịch tiết ở họng và đường tiết niệu.

Test huyết thanh chẩn đoán có thể dương tính với Salmonella, Campylobacter, Chlamydia....

X quang khớp.

Xác định kháng nguyên HLA-B27 có thể (+) 30 - 60% các trường hợp.

Phương pháp điều trị bệnh viêm khớp phản ứng hiệu quả

Điều trị nhiễm trùng

Nếu bạn vẫn có dấu hiệu nhiễm trùng, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng sinh. Điều này sẽ không điều trị được chứng viêm ở khớp, nhưng sẽ loại bỏ vi khuẩn gây ra nhiễm trùng ngay từ đầu.

Nếu bạn bị đau dạ dày, nhiễm trùng ruột hoặc đường sinh dục, bạn có thể sẽ được dùng thuốc kháng sinh đường uống. Viêm kết mạc thường được điều trị bằng thuốc nhỏ mắt hoặc thuốc mỡ. Các tình trạng mắt bị viêm nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như viêm mống mắt hoặc viêm màng bồ đào, có thể cần thuốc nhỏ mắt steroid.

Điều trị kháng sinh không nên kéo dài hơn bốn tuần.

Điều trị viêm

Nếu bạn bị đau và viêm nhẹ đến trung bình, bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống viêm không steroid (NSAID). Chúng bao gồm ibuprofen hoặc naproxen.

Thông thường, bạn sẽ được sử dụng liều NSAID có hiệu quả thấp nhất trong thời gian ngắn nhất có thể.

Điều trị viêm khớp

Nếu các triệu chứng của bạn thực sự tồi tệ và các phương pháp điều trị khác không có tác dụng, bác sĩ có thể khuyên bạn nên tiêm thuốc để loại bỏ chất lỏng gây sưng khớp của bạn.

Khi tình trạng viêm đã giảm, bạn có thể được tiêm steroid vào khớp. Điều này thường được sử dụng để giúp giảm đau đầu gối.

Nếu tình trạng viêm khớp phản ứng của bạn tồi tệ, bạn có thể cần tiêm steroid vào cơ. Điều này sẽ giúp steroid lây lan qua cơ thể của bạn. Ngoài ra, bạn có thể được cho uống thuốc viên steroid liều thấp, thường có tác dụng rất tốt trong thời gian ngắn hạn.

Nếu các phương pháp điều trị này không đỡ sau vài tuần và các triệu chứng của bạn vẫn tồi tệ, bạn có thể được kê đơn thuốc chống thấp khớp điều chỉnh bệnh (DMARD), chẳng hạn như:

Sulfasalazine;

Methotrexate; 

Azathioprine.

DMARDs hoạt động trên tình trạng cơ bản, thay vì điều trị các triệu chứng. Chúng không phải là thuốc giảm đau, nhưng chúng sẽ giảm đau, sưng và cứng khớp trong nhiều tuần hoặc vài tháng bằng cách làm chậm tình trạng bệnh và ảnh hưởng của nó đối với các khớp.

Lưu ý: Các loại thuốc khi dùng phải tuân thủ theo sự hướng dẫn của bác sĩ.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh viêm khớp phản ứng

Chế độ sinh hoạt:

Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị. 

Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.

Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

Tập vật lý trị liệu sớm để ngăn ngừa các biến chứng teo cơ, cứng khớp.

Phương pháp phòng ngừa bệnh viêm khớp phản ứng hiệu quả

Việc vệ sinh phòng ngừa sự lây nhiễm các tác nhân vi khuẩn gây bệnh viêm khớp phản ứng là cần thiết, nhất là các cá nhân và gia đình có kháng nguyên HLA-B27 (+). Mặc dù bạn không thể thay đổi cấu trúc gen của mình, nhưng bạn có thể giảm tiếp xúc với vi khuẩn có thể dẫn đến viêm khớp phản ứng.

Bảo quản thực phẩm của bạn ở nhiệt độ thích hợp và nấu chín đúng cách. Làm những điều này giúp bạn tránh được nhiều vi khuẩn trong thực phẩm có thể gây ra viêm khớp phản ứng, bao gồm salmonella, shigella, yersinia và campylobacter. Một số bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục có thể gây ra viêm khớp phản ứng. Sử dụng bao cao su để giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.