Ung thư hầu họng là gì? Những vấn đề cần biết về ung thư hầu họng dương tính với HPV

Ung thư hầu họng là gì?

Về mặt giải phẫu, họng (hầu họng, hầu) là cấu trúc nằm phía trước của cổ. Vùng hầu đi từ nền sọ đến sụn nhẫn, dài khoảng 12cm, chia thành 3 vùng là hầu mũi hầu miệng và hầu thanh quản.

Ung thư hầu họng hay ung thư vòm họng là sự tăng sinh bất thường tế bào vùng hầu họng hình thành khối u. Hơn 90% bệnh ung thư hầu họng là ung thư tế bào vảy - lớp tế bào lót của vòm họng. Có thể phân biệt hai loại ung thư hầu họng là ung thư hầu họng liên quan đến HPV và không liên quan đến HPV (chủ yếu là do hút thuốc lá và sử dụng rượu). Ngoài việc xâm lấn trực tiếp vào các mô mềm xung quanh, ung thư hầu họng còn có thể lây lan qua máu và bạch huyết đến các cơ quan khác trong cơ thể.

Hệ thống phân giai đoạn ung thư để xây dựng kế hoạch điều trị và xác định tiên lượng bệnh. Người ta phân ung thư hầu họng thành bốn giai đoạn (giai đoạn I đến giai đoạn IV). Các giai đoạn có thể khác nhau tùy thuộc vào kích thước khối u, sự lây lan đến các hạch bạch huyết gần đó hoặc các vùng xa trên cơ thể.

Những dấu hiệu và triệu chứng của ung thư hầu họng

Một số triệu chứng gợi ý ung thư vùng hầu họng gồm:

• Nuốt khó;
• Nuốt đau;
• Ngưng thở khi ngủ;
• Thay đổi giọng nói;
• Đau tai;
• Khạc ra máu;
• Mùi hôi miệng;
• Khối u vùng hầu họng;
• Khối u vùng hầu họng chảy máu bất thường;

Ngoài ra, người mắc bệnh có thể có một số triệu chứng khác như:

• Mệt mỏi kéo dài;
• Sụt cân không chủ ý;
• Xanh xao.

Tác động của ung thư hầu họng với sức khỏe

Ung thư hầu họng không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của người mắc mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của những người thân người mắc bệnh.

Biến chứng có thể mắc phải khi bị ung thư hầu họng

Ung thư hầu họng phát hiện muộn có thể di căn sang nhiều cơ quan khác ảnh hưởng đến sức khỏe nhiều hơn thậm chí là tử vong. Một số biến chứng sau xạ trị như khô miệng, sâu răng, thay đổi vị giác,... biến chứng sau phẫu thuật như nhiễm trùng vết mổ, tụ máu,...

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi có bất kỳ khó chịu hay thắc mắc gì về bệnh lý này, bạn có thể đến khám bác sĩ ngay để được tư vấn và tầm soát bệnh.

Nguyên nhân dẫn đến ung thư hầu họng

Có nhiều nguyên nhân gây ra ung thư hầu họng, trong đó HPV là nguyên nhân phổ biến nhất.

HPV: Ung thư hầu họng xảy ra khi các gen quy định sự phân bào và phát triển tế bào không quản lý sự phát triển của tế bào đúng chu kỳ tự nhiên của nó và các tế bào phát triển không kiểm soát và hình thành khối u. HPV tạo ra các protein ảnh hưởng đến tốc độ phân bào và tốc độ phát triển của các tế bào lót vùng hầu họng. Trong các chủng HPV thì HPV16 là nguyên nhân gây ra gần 90% bệnh ung thư hầu họng dương tính với HPV và tỷ lệ mắc bệnh ở nam cao hơn nữ.

Thuốc lá: Việc sử dụng thuốc lá (bao gồm hút thuốc lá điếu, xì gà và nhai thuốc lá) sẽ làm tổn thương các tế bào lót ở họng làm chúng phân chia nhiều hơn bình thường, quá trình phân chia của các tế bào tổn thương tạo ra nhiều bản sao. Càng có nhiều tế bào phải phân chia để bù đắp cho những tế bào bị tổn thương thì càng có nhiều khả năng tế bào mắc lỗi trong việc sao chép DNA hơn, điều này làm tăng nguy cơ tế bào trở thành tế bào bất thường - tế bào ung thư.

Rượu: Uống đồ uống có chứa cồn có thể làm hỏng các tế bào trong cổ họng ảnh hưởng đến khả năng sửa chữa DNA của chúng.

Những ai có nguy cơ mắc phải ung thư hầu họng?

Nam giới tuổi trung niên là đối tượng dễ mắc bệnh này do họ có thói quen hút thuốc và uống rượu thường xuyên hơn nữ giới.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải ung thư hầu họng

Các yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến ung thư hầu họng là hút thuốc lá, uống nhiều rượu và nhiễm HPV đặc biệt là HPV-16, tiền sử ung thư đầu và cổ, tiền sử xạ trị ở đầu và cổ. Các yếu tố nguy cơ ít phổ biến hơn bao gồm chế độ ăn ít rau và trái cây, nhai trầu, dinh dưỡng kém, hút cần sa, phơi nhiễm amiăng và một số đột biến gen nhất định như đột biến P53 và đột biến CDKN2A.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán ung thư hầu họng

Chẩn đoán ung thư vùng hầu họng thường bắt đầu bằng việc khám vùng hầu họng. Nếu phát hiện bất thường, các bác sĩ sẽ đề nghị thực hiện các cận lâm sàng hình ảnh như chụp X-quang, MRI, CT và PET và có thể là sinh thiết mô để xác nhận sự hiện diện của ung thư.

Chụp cắt lớp vi tính (CT): Các bác sĩ có thể chỉ định chụp CT để đo kích thước khối u và xác định xem khối u có lan rộng hay không. Họ có thể kết hợp quá trình này với chụp cắt lớp phát xạ positron (PET).

Chụp cộng hưởng từ (MRI): Hình ảnh MRI cho thấy đặc điểm chi tiết của tổn thương mô mềm chẳng hạn như amidan và đáy lưỡi. MRI cũng giúp các nhà cung cấp xác định kích thước khối u.

Nội soi: Nội soi hầu họng giúp nhìn thấy trực tiếp khối u, đồng thời có thể lấy mẫu sinh thiết để đánh giá bản chất mô học của u.

Điều trị ung thư hầu họng

Các phương pháp điều trị ung thư hầu họng gồm phẫu thuật cắt bỏ khối u, xạ trị, đốt điện cực, áp lạnh, cắt bỏ tia laze, hóa trị,... cũng có thể sử dụng đồng thời các phương pháp này. Phương pháp điều trị riêng biệt phụ thuộc vào vị trí giải phẫu, kích thước và mức độ của tổn thương nguyên phát, sự di căn của khối u, tuổi và sức khỏe tổng thể của bệnh nhân cũng như các bệnh lý liên quan và mong muốn của bệnh nhân. Mục tiêu của điều trị là loại bỏ các tế bào ung thư mà không hạn chế khả năng nói và nuốt của người mắc bệnh.

Nội khoa

Xạ trị: Xạ trị được sử dụng cho tất cả các giai đoạn của ung thư hầu họng. Phương pháp này sử dụng tia năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư và ngăn chặn tế bào ung thư mới phát triển.

Hóa trị: Hóa trị sử dụng thuốc chống ung thư dùng dưới dạng thuốc viên hoặc tiêm tĩnh mạch để tiêu diệt các tế bào ung thư trong cơ thể. Hóa trị có thể được khuyến nghị là phương pháp điều trị duy nhất hoặc kết hợp với xạ trị. Hóa trị có thể thực hiện trước khi phẫu thuật để thu nhỏ khối u hoặc sau phẫu thuật để tiêu diệt bất kỳ tế bào ung thư nào còn sót lại trong cơ thể sau phẫu thuật.

Liệu pháp nhắm trúng đích: Các liệu pháp nhắm trúng đích là các kháng thể đơn dòng (một protein trong hệ thống miễn dịch) được tạo ra trong phòng thí nghiệm nhắm trúng mục tiêu bằng cách ngăn chặn một loại protein cụ thể mà tế bào ung thư dựa vào để phân chia, phát triển và lây lan. Liệu pháp nhắm trúng đích có thể tiêu diệt nhanh chóng các tế bào ung thư đang sản sinh mà không gây tổn hại cho các tế bào bình thường.

Liệu pháp miễn dịch: Liệu pháp miễn dịch kích hoạt hệ thống miễn dịch để tìm và tiêu diệt các tế bào ung thư một cách đặc biệt. Liệu pháp miễn dịch là lựa chọn điều trị đầu tay cho bệnh ung thư hầu họng tái phát hoặc di căn. Liệu pháp miễn dịch điều trị ung thư hầu họng bao gồm pembrolizumab và nivolumab.

Ngoại khoa

Phẫu thuật cắt bỏ khối u là phương pháp điều trị cho tất cả những người mắc bệnh ung thư hầu họng kích thước nhỏ và chưa lan rộng. Phương pháp này thường dùng với những người ung thư hầu họng liên quan đến HPV bởi vì nhóm bệnh này thường trẻ hơn và khỏe tổng thể tốt hơn.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp hạn chế diễn tiến ung thư hầu họng

Những thói quen tích cực trong chăm sóc sức khỏe có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến bệnh nặng thêm. Người mắc bệnh cần tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ, tái khám theo hẹn, kiểm tra định kỳ sau điều trị để theo dõi tái phát sau điều trị giúp theo dõi kết quả điều trị cũng như biến chứng của các phương pháp điều trị. Cập nhật thông tin về bệnh giúp người mắc an tâm điều trị bệnh cũng như có thể tự phát hiện những biểu hiện lạ và đến bác sĩ kiểm tra ngay.

Phòng ngừa ung thư hầu họng

Bạn có thể không ngăn ngừa được ung thư hầu họng, nhưng bạn có thể thực hiện những việc sau để giảm nguy cơ mắc bệnh:

Tránh nhiễm virus HPV: Có nhiều bạn tình và/hoặc quan hệ tình dục bằng miệng làm tăng nguy cơ phát triển virus HPV mà HPV là nguyên nhân gây bệnh phổ biến. Tiêm phòng HPV trước 27 tuổi cả nam và nữ cũng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh này.

Ngừng hút thuốc: Nếu bạn hút thuốc lá hoặc sử dụng các sản phẩm thuốc lá, hãy bỏ thuốc lá. Tiếp tục hút thuốc làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển bệnh ung thư di căn ở miệng, cổ họng, thanh quản hoặc phổi.

Hạn chế uống rượu bia: Không uống đồ uống có chứa cồn thường xuyên hoặc với số lượng lớn.

Lối sống lành mạnh: Một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng các nhóm chất và tập thể dục thường xuyên giúp bạn có một cơ thể khỏe mạnh.

Các câu hỏi thường gặp về ung thư hầu họng

Các biến chứng/tác dụng phụ của liệu pháp nhắm trúng đích là gì?

Tác dụng phụ của liệu pháp nhắm trúng đích biểu hiện rất khác nhau. Các tác dụng phụ thường gặp của cetuximab có thể là nhiễm trùng gây sốt và ớn lạnh, phát ban da, ngứa, hoa mắt chóng mặt, khô miệng, khó tiêu, những thay đổi trên da và móng tay,…

Các biến chứng/tác dụng phụ của liệu pháp miễn dịch là gì?

Hầu hết các tác dụng phụ của liệu pháp miễn dịch đều ảnh hưởng nhẹ đến sức khỏe. Các tác dụng phụ phổ biến nhất là mệt mỏi, phát ban ngứa, bệnh tiêu chảy, buồn nôn và ói mửa,…

Vắc xin HPV có thể ngăn ngừa ung thư hầu họng?

Vắc xin HPV giúp ngăn ngừa ung thư cổ tử cung và các bệnh ung thư khác xuất hiện ở hệ thống sinh sản. Vắc xin có thể chống lại các loại virus HPV gây ung thư hầu họng, do đó nó cũng có thể ngăn ngừa ung thư hầu họng. Tiêm phòng HPV ngăn ngừa nhiễm HPV mới, nhưng không điều trị được bệnh hiện mắc, vì thế vắc xin HPV hoạt động tốt nhất khi được tiêm trước khi tiếp xúc với virus - trước 27 tuổi. Tuy nhiên đối tượng từ 27- 45 tuổi vẫn nên tiêm phòng nếu chưa tiêm.

Ung thư hầu họng có phổ biến không?

Ung thư hầu họng là bệnh ung thư phổ biến thứ sáu trên toàn thế giới. Ở Việt Nam, tỷ lệ người mắc ung thư hầu họng là 12%.

Ung thư hầu họng có tiên lượng thế nào?

Tỷ lệ sống sót chung sau 5 năm ở bệnh nhân ung thư biểu mô hầu họng là khoảng 60%. Tuy nhiên, tiên lượng khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. So với ung thư biểu mô tế bào vảy hầu họng âm tính với HPV, ung thư biểu mô tế bào vảy hầu họng dương tính với HPV cho thấy tiên lượng tốt hơn và tăng khả năng đáp ứng với điều trị.