Cẩn trọng nguy cơ tử vong từ hội chứng Stevens-Johnson (SJS)

Với tỷ lệ mắc là 2/1.000.000 người, hội chứng Stevens-Johnson (SJS) là một loại bệnh hiếm gặp nhưng lại có nguy cơ tử vong cao. Hội chứng Stevens-Johnson (Stevens-Johnson Syndrome, viết tắt là SJS) được mô tả lần đầu tiên vào năm 1922 bởi hai bác sĩ người Mỹ Albert Mason Stevens và Frank Chambliss Johnson.

Nguyên nhân dẫn gây ra hội chứng Stevens-Johnson (SJS)

Hội chứng Stevens-Johnson (SJS) là một dạng phản ứng dị ứng, thường là dị ứng với thuốc. Biểu hiện đặc trưng của bệnh là xuất hiện tình trạng lở loét ở các lỗ hở tự nhiên của cơ thể như mắt, mũi, miệng, họng, đường tiểu,… Bệnh thường thấy ở trẻ em, nam thanh niên có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn nữ. Bệnh xuất hiện nhiều hơn vào mùa hè và mùa xuân.

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới hội chứng Stevens-Johnson, phổ biến nhất là là do phản ứng dị ứng với thuốc. Cả những loại thuốc đang sử dụng hoặc thậm chí là các thuốc sử dụng trong một tháng trước đó đều có thể là nguyên nhân gây bệnh. Phần lớn các loại thuốc đều có nguy cơ gây hội chứng Stevens-Johnson. Trong đó, một số loại thuốc gây nguy cơ mắc bệnh cao hơn, gồm:

• Một số loại kháng sinh như Cotrimoxazol, Penicillin, kháng sinh thuộc nhóm Sulfamid (như Sulfasalazin hay Sulfonamid). Xác suất gây bệnh thấp hơn với kháng sinh Amoxicillin, nhóm Cephalosporin hay nhóm Quinolon.
• Các loại thuốc chống động kinh và co giật như: Carbamazepin, Phenobarbital, Phenytoin.
• Thuốc điều trị bệnh gout: Allopurinol.
• Thuốc giảm đau Paracetamol, các loại thuốc giảm đau và kháng viêm nonsteroid (NSAIDS) như Ibuprofen, Meloxicam, Naproxen,...

Người bệnh có thể mắc hội chứng SJS khi nhiễm các virus như: Virus Herpes (có thể là Herpes Simple hoặc Herpes zoster), virus gây HIV, viêm gan A,… Rối loạn nội tiết trong thời kỳ mang thai hay rối loạn kinh nguyệt cũng là một trong số những nguyên nhân gây bệnh.

Ngoài ra, các bệnh nhiễm khuẩn như viêm não, viêm màng não, viêm phổi, nhiễm khuẩn răng miệng cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh. Người mắc các bệnh sốt rét, ký sinh trùng, nhiễm nấm, trùng roi hay các bệnh về miễn dịch,… có tỷ lệ mắc SJS cao hơn người bình thường.

Mắc hội chứng Stevens-Johnson có triệu chứng gì?

Bệnh nhân mắc hội chứng Stevens-Johnson (SJS) thường xuất hiện những triệu chứng sau đây:

• Bệnh thường bắt đầu với cơn sốt cao đột ngột 39 - 40 độ C. Tiếp đến, bệnh nhân bị đau đầu, mệt mỏi, viêm họng và viêm miệng. Các triệu chứng ngày càng nặng dần.
• Khi bị viêm miệng, bệnh nhân xuất hiện mụn nước ở lưỡi, môi, niêm mạc miệng hay xung quanh miệng. Các mụn nước này vỡ ra, gây viêm miệng nặng kèm theo giả màng xuất huyết, tăng tiết nước bọt và lở loét miệng.
• Người bệnh cũng có nhiều mụn, bọng nước, trợt da hay xuất huyết ở mặt, tay và chân. Tiếp theo, các tổn thương ban đỏ xuất hiện khắp toàn thân, kèm theo tình trạng viêm ở một hoặc tất cả các hốc, các khoang hở tự nhiên của cơ thể như kết mạc, miệng, mũi, niệu đạo, âm đạo hay hậu môn.
• Mắt người bệnh xuất hiện viêm kết mạc ở cả hai bên hoặc loét giác mạc. Các triệu chứng viêm mũi, xung huyết mũi, chảy máu mũi cũng xảy ra với họ.
• Nhiều cơ quan có thể bị ảnh hưởng, bệnh nhân bị hoại tử ở cả khí quản, phế quản, ruột, thận,...
• Một số triệu chứng khác cũng có thể xuất hiện như: Viêm phế quản, khí phế thũng dưới da, rối loạn tiêu hóa, suy hô hấp, lo âu, nhạy cảm với ánh sáng, bị đỏ mắt hoặc khô mắt, giảm thị lực,...

Khi bệnh tiến triển ngày càng nặng hơn, bệnh nhân trở nên mệt mỏi, đau đớn, viêm màng cơ tim, loạn nhịp tim, khó thở, hôn mê, nhiễm trùng máu và có thể dẫn đến tử vong.

Người nào có nguy cơ mắc hội chứng Stevens-Johnson (SJS)?

Hội chứng Stevens-Johnson có thể xảy ra với bất kỳ ai. Những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao gồm:

• Người có virus HIV;
• Những người có hệ miễn dịch suy yếu khi cấy ghép nội tạng, mắc các bệnh tự miễn;
• Người bị các bệnh nhiễm trùng do virus: Herpes, viêm phổi, viêm gan,...
• Trường hợp có tiền sử mắc hội chứng Stevens-Johnson hoặc gia đình có người từng mắc hội chứng này. Người từng dị ứng với một loại thuốc nhất định, nếu dùng lại loại thuốc đó sẽ có nguy cơ tái phát bệnh.
• Người mang gen HLA-B 1502, đặc biệt nếu đang sử dụng thường xuyên thuốc điều trị bệnh thần kinh, co giật.

Điều trị hội chứng Stevens-Johnson (SJS)

Nếu phát hiện nguyên nhân gây hội chứng Stevens-Johnson (SJS) là do dị ứng thuốc thì người bệnh cần ngưng sử dụng loại thuốc đó ngay lập tức. Bạn hãy rà soát kỹ cả những loại thuốc đã được sử dụng trong vòng 1 tháng trước khi khởi phát bệnh vì nó vẫn có thể là nguyên nhân gây dị ứng. Bệnh nhân không nên sử dụng lại các thuốc đó.

Hiện khoa học chưa tìm ra xét nghiệm nào đặc hiệu để xác định chính xác loại thuốc gây dị ứng. Một số xét nghiệm có thể áp dụng tạm thời là: Test áp da, chuyển dạng tế bào lympho, đo nồng độ của các cytokin, interferon được sinh ra bởi tế bào lympho dưới tác dụng của thuốc.

Những bệnh nhân bị bong da trên 10% diện tích nên được chuyển vào điều trị ở khoa Bỏng hoặc Hồi sức tích cực của các bệnh viện với sự hỗ trợ của các bác sĩ.

Điều trị tại chỗ

Với phương pháp chăm sóc da tại chỗ, chúng ta hãy tránh cầm nắm, lôi kéo người bị bệnh nặng và sử dụng bảo hộ khi tiếp xúc với họ. Bác sĩ có thể sẽ chỉ định cho dùng kháng sinh nếu bệnh nhân có bằng chứng nhiễm khuẩn. Bệnh nhân có thể dùng thuốc giảm đau nếu đau nhiều và bị thương tổn da. Nếu bệnh nhân không di chuyển được hoặc bị tiêu chảy, gia đình hãy tránh để phân và chất bẩn tiếp xúc với vùng da bị tổn thương.

Vùng da và niêm mạc bị tổn thương cần được làm sạch hàng ngày bằng nước muối sinh lý, nước ấm vô trùng hoặc các dung dịch sát trùng. Bệnh nhân có thể bôi kem dưỡng ẩm lên da và bôi thuốc kháng sinh lên vùng da có vảy tiết, bị trợt.

Vùng da đã bị mất thượng bì cần được băng lại bằng gạc không dính. Các mảnh thượng bì đã bong ra nên được giữ lại để bảo vệ da. Với các trường hợp tổn thương niêm mạc miệng lâu lành, bạn có thể sử dụng các thuốc điều trị Herpes, Candida. Niêm mạc âm hộ, âm đạo có thể được bôi corticosteroid tại chỗ để giảm viêm.

Điều trị toàn thân

Đối với việc điều trị toàn thân, bệnh nhân cần được bổ sung nước và điện giải, nên dùng đường uống nếu được. Bác sĩ có thể sẽ đặt đường truyền ở những vùng da không bị tổn thương, theo dõi cân bằng dịch và lượng dịch vào - ra để tính lượng dịch cần bù.

Bệnh nhân hội chứng Stevens-Johnson cần có chế độ dinh dưỡng cao hơn so với bình thường. Nếu vùng miệng bị tổn thương và không ăn được, bác sĩ sẽ đặt sonde dạ dày cho bệnh nhân. Trong trường hợp bệnh nhân bị nhiễm trùng máu, bác sĩ sẽ chỉ định lọc máu.

Cách phòng ngừa hội chứng Stevens-Johnson (SJS)

Để hạn chế nguy cơ mắc hội chứng Stevens-Johnson (SJS), mỗi người cần tuân thủ các biện pháp phòng bệnh. Khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, bệnh nhân hãy dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ. Mọi người không sử dụng thuốc không kê đơn, không dùng theo đơn thuốc của người khác, không tự ý bỏ liều hay ngưng sử dụng thuốc. Bạn hãy thông báo cho bác sĩ nếu bị dị ứng thuốc hay thức ăn. Trong quá trình sử dụng thuốc, nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào, đặc biệt là sốt cao hay viêm miệng, bạn hãy tới ngay cơ sở y tế.

Việc khám sức khỏe định kỳ có ý nghĩa quan trọng trong việc kiểm soát tình hình, giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm nếu có. Ngoài ra, mọi người cần duy trì chế độ dinh dưỡng cân bằng, uống đủ nước. Rửa tay trước bữa ăn hay khi chăm sóc vùng da bị thương tổn cũng giúp hạn chế nguy cơ mắc SJS.

Hội chứng Stevens-Johnson (SJS) là một căn bệnh cực kỳ nghiêm trọng và đòi hỏi sự chăm sóc y tế kịp thời. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị có thể giúp nâng cao nhận thức và giảm nguy cơ mắc bệnh. Chủ động chăm sóc sức khỏe cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa hội chứng này.

Xem thêm:

• Hội chứng suy đa tuyến là gì? Có nguy hiểm không?
• Hội chứng Tennis Elbow là gì? Cách điều trị hiệu quả nhất