Có những biện pháp kiểm soát mỡ máu nào? Lưu ý trong kiểm soát mỡ máu

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng đi sâu vào các yếu tố ảnh hưởng đến mỡ máu, tác động đối với sức khoẻ và những biện pháp hiệu quả giúp kiểm soát mỡ máu và duy trì nó ở mức ổn định.

Tổng quan về mỡ máu

Mỡ máu có vai trò như thế nào đối với cơ thể?

Mỡ máu (lipid máu) bao gồm nhiều thành phần như cholesterol, triglyceride... Trong đó, cholesterol là thành phần quan trọng giữ vai trò thiết yếu trong nhiều chức năng sống của cơ thể. Nó là nguyên liệu để tổng hợp các hormone steroid như testosterone, estrogen và progesterone, ảnh hưởng đến sự phát triển và đời sống sinh lý. 

Đồng thời, cholesterol tham gia tạo ra các hormone quan trọng khác như cortisol (điều hòa đường huyết, tăng cường miễn dịch) và aldosterone (duy trì cân bằng muối nước).

Trong hệ tiêu hóa, cholesterol được gan sử dụng để sản xuất mật giúp phân giải, hấp thu chất béo và các vitamin tan trong dầu như A, D, E, K. Mật cũng giúp cơ thể hấp thu chính cholesterol từ thực phẩm.

Ở cấp độ tế bào, cholesterol là thành phần cấu trúc quan trọng của màng tế bào, ảnh hưởng đến trao đổi chất và sản sinh năng lượng. Sự thay đổi nồng độ cholesterol có thể làm rối loạn hoạt động của tế bào và các chức năng liên quan.

Tại sao phải kiểm soát mỡ máu?

Kiểm soát mỡ máu là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe tim mạch và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm. Khi cholesterol xấu (LDL) tăng cao và cholesterol tốt (HDL) giảm, các mảng xơ vữa dễ hình thành, gây tắc nghẽn mạch máu. Tình trạng này có thể dẫn đến các bệnh lý nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não và đột quỵ.

Điều đáng lo ngại là hầu hết các trường hợp rối loạn mỡ máu không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Nhiều người vẫn sinh hoạt bình thường mà không hề biết rằng mình đang tiềm ẩn nguy cơ mắc bệnh tim mạch nghiêm trọng. Vì vậy, xét nghiệm máu định kỳ là phương pháp duy nhất để phát hiện sớm tình trạng mỡ máu cao từ đó áp dụng các biện pháp kiểm soát mỡ máu phù hợp.

Có những biện pháp kiểm soát mỡ máu nào?

Thay đổi lối sống

Để kiểm soát mỡ máu và bảo vệ sức khỏe tim mạch, việc thay đổi lối sống là cần thiết. Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì mỡ máu ở mức ổn định. Việc giảm chất béo bão hòa (thường có trong thịt đỏ và các sản phẩm sữa đầy đủ chất béo) sẽ giúp giảm cholesterol xấu (LDL). Ngoài ra, loại bỏ chất béo chuyển hóa, có trong nhiều thực phẩm chế biến sẵn như bánh quy và bơ thực vật, sẽ giúp giảm tổng lượng cholesterol trong máu. Đồng thời, bổ sung thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, quả óc chó, hạt hạnh nhân giúp ổn định cholesterol và có lợi cho sức khỏe tim mạch.

Việc duy trì thói quen tập thể dục đều đặn cũng là một biện pháp hiệu quả để kiểm soát mỡ máu. Các chuyên gia khuyến khích tập ít nhất 30 phút mỗi ngày, như đi bộ nhanh, đạp xe hoặc chơi thể thao. Hoạt động thể chất không chỉ giúp giảm mỡ thừa mà còn giúp tăng cholesterol tốt (HDL), bảo vệ trái tim và giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Bỏ thuốc lá góp phần kiểm soát mỡ máu hiệu quả. Sau khi ngưng hút thuốc, huyết áp và nhịp tim bắt đầu cải thiện trong vòng vài ngày đến vài tuần, đồng thời chức năng tim phổi được phục hồi dần. Bỏ thuốc giúp nâng cao cholesterol tốt (HDL) và giảm nguy cơ các bệnh tim mạch trong tương lai.

Ngoài ra, việc giảm cân là một yếu tố không thể thiếu. Ngay cả việc giảm cân nhẹ cũng có thể cải thiện mức cholesterol và huyết áp. Những thay đổi nhỏ như uống nước lọc thay vì nước có đường và đi bộ nhiều hơn mỗi ngày có thể tạo ra hiệu quả đáng kể.

Uống quá nhiều rượu có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như cao huyết áp và suy tim, bệnh gan. Do đó, chỉ nên uống rượu vừa phải và không vượt quá mức khuyến nghị của các chuyên gia.

Sử dụng thuốc điều trị

Kiểm soát mỡ máu bằng thuốc là một phần quan trọng trong việc điều trị rối loạn lipid máu. Mặc dù thay đổi lối sống như ăn uống lành mạnh và tập thể dục rất cần thiết nhưng khi các biện pháp này không đủ để đạt được mục tiêu điều trị thì việc phối hợp với thuốc giúp giảm mỡ máu hiệu quả.

Các nhóm thuốc trị mỡ máu như statin, fibrate, axit nicotinic, và ezetimibe đều giúp giảm cholesterol xấu (LDL) và triglyceride, đồng thời tăng cholesterol tốt (HDL). Statin là thuốc chủ yếu giúp giảm sản xuất cholesterol trong gan, trong khi fibrate có tác dụng giảm triglyceride, giúp kiểm soát lượng mỡ trong máu. Axit nicotinic và ezetimibe hỗ trợ kiểm soát các chỉ số mỡ máu khác và bảo vệ sức khỏe tim mạch.

Việc sử dụng thuốc kết hợp với các biện pháp thay đổi lối sống không chỉ giúp kiểm soát mỡ máu hiệu quả mà còn ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như bệnh tim mạch và đột quỵ.

Những điều cần lưu ý trong kiểm soát mỡ máu

Mức mỡ máu bao nhiêu thì cần kiểm soát?

Khi cholesterol toàn phần trong máu vượt quá 200 mg/dL, cholesterol LDL cao hơn 100 mg/dL, hoặc triglyceride trên 150 mg/dL, chỉ số mỡ máu cần được kiểm soát. Bên cạnh đó, nếu cholesterol HDL thấp hơn 40 mg/dL ở nam giới hoặc dưới 50 mg/dL ở nữ giới, điều này cũng cho thấy cần cải thiện mức độ mỡ trong máu. 

Tuy nhiên, các ngưỡng này có thể khác nhau tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và các yếu tố nguy cơ tim mạch của mỗi người. Do đó, việc tham khảo ý kiến bác sĩ là rất quan trọng để có được đánh giá chính xác và phương pháp điều trị phù hợp.

Thời gian kiểm soát rối loạn lipid máu

Thời gian đạt được mục tiêu điều trị rối loạn lipid máu có thể dao động từ 6 tuần đến 6 tháng, tùy thuộc vào mức độ rối loạn ban đầu, loại thuốc sử dụng, sự đáp ứng cá thể và mức độ tuân thủ điều trị của người bệnh. Trong suốt quá trình điều trị, bệnh nhân cần duy trì chế độ ăn uống hợp lý, hoạt động thể chất thường xuyên, đồng thời tuân thủ phác đồ điều trị theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Việc theo dõi chỉ số lipid máu định kỳ, thường mỗi 3–6 tháng, là cần thiết để đánh giá hiệu quả điều trị, phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra, và điều chỉnh liệu pháp khi cần thiết.

Mỡ máu duy trì ở mức an toàn có cần thiết tiếp tục kiểm soát không?

Khi các chỉ số lipid máu đã đạt mục tiêu điều trị, người bệnh không nên tự ý ngưng thuốc. Việc tiếp tục hay điều chỉnh liều lượng thuốc cần được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa, nhằm duy trì hiệu quả điều trị lâu dài và phòng ngừa tái phát rối loạn lipid máu. Đồng thời, hãy xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục đều đặn và kiểm tra mỡ máu định kỳ theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Kiểm soát mỡ máu là một phần quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tim mạch và phòng ngừa các bệnh lý nguy hiểm. Hy vọng thông qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn rõ ràng về các phương pháp kiểm soát mỡ máu, từ thay đổi lối sống đến việc sử dụng thuốc một cách hợp lý. Việc duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn và kiểm tra mỡ máu định kỳ sẽ giúp bạn giữ cho cơ thể luôn khỏe mạnh và phòng ngừa được các rủi ro sức khỏe. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ để có kế hoạch điều trị phù hợp và hiệu quả nhất cho tình trạng của mình.