Khi nào cần dùng đèn chiếu vàng da tại nhà cho trẻ? Cách dùng sao cho đúng?

Vàng da ở trẻ sơ sinh thường được điều trị bằng cách chiếu đèn vàng da. Đây là phương pháp không quá tốn kém mà vẫn mang lại hiệu quả cao và mang đến những lợi ích tích cực cho bệnh nhi. Vậy khi nào trẻ cần được chiếu đèn vàng da? Phương pháp này có tác dụng và tác dụng phụ gì? Quy trình dùng đèn chiếu vàng da tại nhà thế nào và cần lưu ý gì?

Tìm hiểu về bệnh vàng da do tăng Bilirubin ở trẻ nhỏ

Bilirubin là sắc tố mật được hình thành do quá trình vỡ Hemoglobin hồng cầu trong máu và bài tiết trong dịch mật, có màu vàng cam. Khi nồng độ Bilirubin trong máu tăng quá mức, da của trẻ sẽ có màu vàng hơn bình thường. Thông thường, trẻ sơ sinh trong 1 tuần đầu tiên thường bị vàng da. Trẻ sinh non, trẻ không bú sữa mẹ hay không có nhóm máu tương thích với mẹ cũng có nguy cơ vàng da cao hơn những trẻ khác. 

Tuy nhiên, đây là hiện tượng vàng da sinh lý khá thường gặp và không đáng ngại. Vàng da sinh lý thường ở mức độ nhẹ và sẽ tự khỏi khi trẻ lớn dần lên mà không cần can thiệp điều trị. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp trẻ nhỏ vàng da do mắc một số bệnh lý nguy hiểm như bại não, nhiễm độc thần kinh… lại rất cần phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Cách chữa bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh gồm 3 phương pháp phổ biến nhất gồm:

• Cho trẻ sơ sinh bú mẹ, truyền truyền Albumin hay dùng các thuốc phù hợp với mục đích kích thích tăng tốc độ chuyển hóa Bilirubin.
• Chiếu đèn vàng da tại viện hoặc dùng đèn chiếu vàng da tại nhà để khắc phục chứng vàng da.
• Trẻ có thể cần được thay máu trong trường hợp trẻ xuất hiện các biến chứng nguy hiểm như nhiễm độc thần kinh và áp dụng các biện pháp trên không hiệu quả.
• Cũng có những trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện kết hợp tất cả các phương pháp trên để có hiệu quả điều trị cao nhất.

Khi nào trẻ cần dùng đèn chiếu vàng da tại nhà

Đèn chiếu vàng da hay đèn điều trị vàng da là loại đèn có ánh sáng xanh hoặc trắng. Lợi ích của máy chiếu đèn vàng da là truyền ánh sáng xuyên qua da để chuyển Bilirubin ở các mô mỡ dưới da thành Photobilirubin tan trong nước. Sau đó, Photobilirubin sẽ được bài tiết ra ngoài cơ thể trẻ qua đường nước tiểu và cải thiện dần tình trạng vàng da.

Không phải trường hợp nào trẻ sơ sinh vàng da cũng được chỉ định chiếu đèn. Các trường hợp vàng da kéo dài có chỉ định chiếu đèn vàng da phải đảm bảo điều kiện:

• Tình trạng vàng da ở trẻ xuất hiện trong 24 giờ sau sinh.
• Trẻ vàng da do bị tăng Bilirubin gián tiếp quá mức nhưng chưa xuất hiện dấu hiệu của tiền nhiễm độc hoặc nhiễm độc thần kinh.
• Trẻ sơ sinh được chiếu đèn vàng da để dự phòng vàng da khi trẻ sinh non, trẻ khi sinh ra bị sang chấn trên da, trẻ bị xuất huyết mức độ nặng hay có bướu máu.

Ngoài những trường hợp trên, trường hợp không được chiếu đèn vàng da dù là tại viện hay tại nhà là trẻ bị vàng da tăng Bilirubin trực tiếp hoặc trẻ sơ sinh bị bệnh niệu bẩm sinh.

Tác dụng phụ của đèn chiếu vàng da tại nhà

Phương pháp chiếu đèn vàng da có thể cải thiện hiệu quả chứng vàng da ở trẻ sơ sinh trong nhiều trường hợp. Tuy nhiên, phương pháp này cũng tiềm ẩn những tác dụng phụ nhất định như:

• Ánh sáng của đèn khi chiếu vào cơ thể có thể khiến trẻ bị tăng thân nhiệt.
• Thân nhiệt tăng trong khi trẻ không được cho bú thường xuyên hơn có thể dẫn đến tình trạng mất nước.
• Dùng đèn chiếu vàng da tại nhà cũng có thể khiến trẻ gặp triệu chứng đi ngoài phân xanh, da bị kích thích, mẩn đỏ ngoài da, rối loạn thân nhiệt.
• Một số trẻ gặp hiện tượng da đồng, thậm chí có trẻ bị bỏng do nhiệt.
• Một số trẻ bị tổn thương nhãn cầu khi ánh sáng chiếu vào mắt mà không có sự che chắn cẩn thận.

Quy trình đèn chiếu vàng da tại nhà

Vì việc chiếu đèn vàng da tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ nếu không được thực hiện đúng cách, nên tìm hiểu quy trình chiếu đèn vàng da chuẩn vô cùng quan trọng và cần thiết. Phương pháp chiếu đèn vàng da cần được thực hiện theo quy trình nghiêm ngặt. Các bác sĩ cần kiểm tra chỉ số Bilirubin của trẻ, thăm khám và đánh giá tất cả các cơ quan khác rồi mới chỉ định chiếu đèn.

Quy trình dùng đèn chiếu vàng da tại nhà cho trẻ sơ sinh bao gồm các bước sau:

• Trước khi tiến hành chiếu đèn, không gian chiếu đèn cần đảm bảo các yếu tố: Vệ sinh, ấm, thoáng.
• Trẻ sẽ được che mắt trẻ lại bằng mảnh vải kín, thường là vải tối màu.
• Trẻ sơ sinh được đóng bỉm để che lại bộ phận sinh dục, hạn chế tác dụng phụ teo tinh hoàn hay chức năng sinh sản sau này của trẻ bị ảnh hưởng.
• Cởi toàn bộ quần áo, khố tã để bộc lộ toàn bộ cơ thể, nhằm giúp ánh sáng từ đèn được chiếu vào cơ thể nhiều nhất.
• Cần cung cấp nước cho trẻ trước khi chiếu đèn và cách tốt nhất là cho trẻ bú sữa mẹ.
• Đặt trẻ bị vàng da vào lồng ấp ở vị trí trung tâm chiếu sáng của đèn.
• Bật công tắc đèn và điều chỉnh nhiệt độ đèn chiếu vàng da sao cho phù hợp với nhiệt độ của cơ thể trẻ.
• Cứ sau 2 - 4 giờ chiếu đèn lại thay đổi tư thế cho trẻ một lần để đảm bảo các vị trí khác nhau trên cơ thể trẻ được tiếp xúc đều với ánh đèn.

Sau khi dùng đèn chiếu vàng da tại nhà, trẻ cần được xét nghiệm Bilirubin máu sau 12 - 24h để đánh giá lại. Nếu nồng độ Bilirubin trở về chỉ số bình thường, tình trạng vàng da thuyên giảm thì trẻ không cần chiếu đèn thêm. Còn nếu tình trạng vàng da không giảm, bác sĩ có thể tư vấn kéo dài thời gian chiếu đèn hoặc chiếu 2 - 3 đèn cùng một lúc.

Thời gian chiếu đèn vàng da sẽ được các bác sĩ tính toán dựa vào nồng độ Bilirubin trong máu, ngày tuổi, thời điểm sinh, các bệnh lý đi kèm… Trong thời gian chiếu đèn, trẻ cần được theo dõi tinh thần, phản xạ bú. Khi chiếu đèn, nhu cầu về dinh dưỡng và nước của trẻ tăng cao nên lượng sữa cho trẻ ăn cần tăng thêm 10% - 20%. Nếu trẻ không chịu bú, bác sĩ có thể truyền dịch qua đường tiêm.

Dùng đèn chiếu vàng da tại nhà tiềm ẩn các những tác dụng phụ bên cạnh lợi ích. Vì vậy, cha mẹ không nên thấy con bị vàng da mà tự ý mua đèn về chiếu. Trẻ cần được thăm khám tại viện để biết chắc chắn có bị vàng da hay không? Nếu bị vàng da thì nguyên nhân và gì và có được chiếu đèn hay không? Việc chiếu đèn vàng da cần tuân thủ chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ để giảm nguy cơ gặp tác dụng phụ và phòng ngừa rủi ro.