Vàng da sinh lí và vàng da bệnh lý khác nhau như thế nào?

Biến chứng tệ nhất của vàng da bệnh lý có thể khiến trẻ tử vong từ khi rất bé, trường hợp khác vàng da bệnh lý để lại biến chứng thần kinh, làm trẻ chậm phát triển. Nhưng khá nhiều phụ huynh không phân biệt được giữa vàng da sinh lí và vàng da bệnh lý, điều này đưa đến những hệ quả không mong muốn ở trẻ.

Vàng da sinh lí là như thế nào?

Vàng da sinh lí là tình trạng trẻ sơ sinh có vàng da và thường là do sự tích tụ của bilirubin trong máu. Đây là một hiện tượng phổ biến và thường vô hại, xuất hiện ở nhiều trẻ sơ sinh trong vài ngày đầu sau khi sinh. Nguyên nhân của vàng da sinh lí thường là do gan của trẻ chưa phát triển đủ để loại bỏ bilirubin khỏi máu. Một số đặc điểm của vàng da sinh lí bao gồm:

• Xuất hiện sau 24 giờ đầu: Vàng da sinh lí thường bắt đầu từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 4 sau sinh.
• Không kéo dài quá lâu: Vàng da sinh lí thường tự biến mất sau khoảng 1 đến 2 tuần.
• Không gây triệu chứng khác: Trẻ bị vàng da sinh lí thường không có các triệu chứng khác như sốt, khóc quấy hay bú kém.

Vàng da sinh lí không cần điều trị đặc biệt, chỉ cần theo dõi mức độ vàng da và sự phát triển của trẻ. Trong trường hợp mức độ bilirubin lên quá cao, bác sĩ sẽ đề nghị phương pháp điều trị như chiếu đèn để giúp giảm mức bilirubin trong máu. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường hoặc lo lắng về tình trạng vàng da của trẻ, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và theo dõi kịp thời.

Vàng da bệnh lý là như thế nào?

Vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh là tình trạng vàng da nghiêm trọng hơn so với vàng da sinh lí. Vàng da bệnh lý thường xuất hiện trong vòng 24 giờ đầu sau sinh hoặc kéo dài hơn 2 tuần. Mức độ vàng da nặng là khi vàng da toàn thân kể cả lòng bàn tay và lòng bàn chân. Mức bilirubin trong máu tăng nhanh chóng và cao hơn ngưỡng an toàn, thường trên 12 mg/dL ở trẻ đủ tháng và cao hơn ở trẻ sinh non. 

Các nguyên nhân tiềm ẩn có thể bao gồm bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con, nhiễm trùng, bệnh lý gan hoặc đường mật, thiếu enzym G6PD, các bệnh lý di truyền như bệnh hồng cầu hình liềm hoặc thalassemia, hoặc vết bầm lớn do sinh nở hoặc chảy máu nội tạng. Các triệu chứng kèm theo có thể là trẻ bú kém, lờ đờ, khóc nhiều, khó thức dậy, sốt, nôn mửa, hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng khác. Nước tiểu sẫm màu hoặc phân nhạt màu cũng có thể là biểu hiện của vàng da bệnh lý. Nếu thấy bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay lập tức để được kiểm tra và điều trị kịp thời. Điều quan trọng là phải theo dõi tình trạng vàng da của trẻ và tham khảo ý kiến của bác sĩ để có thể phát hiện và điều trị kịp thời.

Vàng da sinh lí khác thế nào với vàng da bệnh lý?

Vàng da sinh lí và vàng da bệnh lý khác nhau về nhiều mặt, bao gồm nguyên nhân, thời gian xuất hiện, mức độ nghiêm trọng và các triệu chứng kèm theo.

Thời gian xuất hiện là điểm khác biệt quan trọng giữa vàng da sinh lí và vàng da bệnh lý. Vàng da sinh lí thường xuất hiện sau 24 giờ đầu tiên sau sinh, từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 4. Ngược lại, vàng da bệnh lý thường xuất hiện trong vòng 24 giờ đầu sau sinh hoặc kéo dài hơn 2 tuần, biểu hiện sự bất thường cần được chú ý.

Nguyên nhân của hai loại vàng da này cũng khác nhau rõ rệt. Vàng da sinh lí chủ yếu do gan của trẻ chưa phát triển đủ để loại bỏ bilirubin khỏi máu, đây là hiện tượng phổ biến và thường vô hại. Trong khi đó, vàng da bệnh lý có thể do các vấn đề y tế nghiêm trọng hơn như bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con, nhiễm trùng, bệnh lý gan hoặc đường mật, thiếu enzym G6PD, các bệnh lý di truyền, hoặc vết bầm lớn do sinh nở hoặc chảy máu nội tạng.

Mức độ nghiêm trọng giữa vàng da sinh lí và vàng da bệnh lý có sự khác biệt lớn. Vàng da sinh lí thường có mức bilirubin dưới ngưỡng cần điều trị, không lan rộng toàn thân và thường biến mất sau 1 - 2 tuần. Trái lại, vàng da bệnh lý có mức bilirubin trong máu tăng nhanh và cao hơn ngưỡng an toàn, vàng da có thể lan rộng toàn thân, bao gồm cả lòng bàn tay và lòng bàn chân.

Triệu chứng kèm theo là một yếu tố quan trọng để phân biệt hai loại vàng da. Trẻ bị vàng da sinh lí thường không có các triệu chứng bất thường khác như bú kém, quấy khóc nhiều, lờ đờ hay sốt. Ngược lại, trẻ bị vàng da bệnh lý có thể có các triệu chứng kèm theo như bú kém, lờ đờ, khóc nhiều, khó thức dậy, sốt, nôn mửa, hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng khác. Nước tiểu của trẻ có thể sẫm màu hoặc phân nhạt màu.

Điều trị vàng da sinh lí và vàng da bệnh lý cũng khác nhau. Vàng da sinh lí thường không cần điều trị đặc biệt, chỉ cần theo dõi. Trong khi đó, vàng da bệnh lý cần được khám và điều trị kịp thời bởi bác sĩ. Các biện pháp điều trị có thể bao gồm chiếu đèn vàng da ở trẻ sơ sinh hoặc các biện pháp điều trị khác tùy theo nguyên nhân cụ thể.

Việc nhận biết sự khác biệt giữa vàng da sinh lí và vàng da bệnh lý là rất quan trọng để đảm bảo trẻ được chăm sóc và điều trị kịp thời, giúp phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng ở trẻ. Vậy nên các bậc phụ huynh hãy quan sát và đưa bé đến cơ sở y tế nếu có tình trạng vàng da để được chữa trị đúng cách.