Góc giải đáp: Nguyên nhân gây nhiễm trùng thần kinh trung ương là gì?

Nguyên nhân gây nhiễm trùng thần kinh trung ương khá đa dạng. Mặc dù bệnh có thể được phát hiện sớm và điều trị hiệu quả, tuy nhiên bệnh dễ chuyển biến nặng và để lại di chứng về sau cho người bệnh. Vậy triệu chứng của nhiễm trùng thần kinh trung ương là gì? Phương pháp điều trị căn bệnh này như thế nào?

Triệu chứng của bệnh nhiễm trùng thần kinh trung ương là gì?

Nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương là một tình trạng sức khỏe nguy hiểm và cần được cấp cứu kịp thời. Do đó, bác sĩ cần tiến hành các bước chẩn đoán dựa trên các triệu chứng lâm sàng cũng như cận lâm sàng để nhanh chóng xác định được nguyên nhân gây bệnh.

Một số dấu hiệu và triệu chứng mà người bệnh thường gặp khi bị nhiễm trùng thần kinh trung ương là:

• Người bệnh cảm thấy đau đầu thường xuyên, sốt, cứng gáy kèm theo rối loạn cảm giác.
• Xuất hiện dấu hiệu Brudzinski và Kernig (+) cùng với sự bất thường trong dịch não tủy.

Bên cạnh đó, việc chẩn đoán nhiễm trùng thần kinh trung ương còn dựa trên một số xét nghiệm khác như thăm khám lâm sàng, chụp X-quang lồng ngực, thực hiện các xét nghiệm cần thiết…

Hầu hết những biến chứng của tình trạng nhiễm trùng thần kinh trung ương có nguy cơ gây tử vong cao và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe của người bệnh. Do đó, việc đưa ra chẩn đoán chính xác và tìm ra nguyên nhân gây bệnh để điều trị kịp thời là điều rất cần thiết. Vậy nguyên nhân gây nhiễm trùng thần kinh trung ương là gì?

Nguyên nhân gây nhiễm trùng thần kinh trung ương là gì?

Có nhiều nguyên nhân gây nhiễm trùng thần kinh trung ương. Các tác nhân đó bao gồm virus, vi khuẩn, xoắn khuẩn, nấm, ký sinh trùng… gây ra một số bệnh lý như:

• Viêm màng não mủ: Bệnh lý này thường biểu hiện cấp tính trong vài giờ hoặc từ 1 - 2 ngày sau khi các triệu chứng bệnh bắt đầu khởi phát. Nguyên nhân do nhiễm vi khuẩn, chúng tấn công và gây viêm ở màng não. Dựa vào kết quả nhuộm soi và nuôi cấy vi khuẩn để đưa ra chẩn đoán.
• Viêm màng não mạn tính: Các triệu chứng bệnh trong trường hợp này thường kéo dài. Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu và hay gặp nhất là do nhiễm vi khuẩn lao, xoắn khuẩn hoặc nấm a. Chẩn đoán bệnh dựa vào chẩn đoán huyết thanh hoặc kết quả nuôi cấy.
• Viêm màng não vô khuẩn: Đây được xem là một thể bệnh lành tính nhất vì nó có thể tự khỏi. Nguyên nhân gây bệnh thường gặp là do virus, nhiễm Leptospira hoặc tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng.
• Viêm não: Các dấu hiệu rối loạn cảm giác, co giật là những triệu chứng thường gặp của viêm não. Kết quả xét nghiệm dịch não tủy có thể là bình thường hoặc xuất hiện vài bạch cầu lympho.
• Viêm màng não mủ do sử dụng kháng sinh: Trong một vài trường hợp, việc sử dụng kháng sinh sớm trong điều trị sẽ làm thay đổi các chỉ số trong dịch não tủy, làm gia tăng tế bào đa nhân trung tính bằng cách tăng tế bào lympho tương tự như trong trường hợp bị viêm màng não vô khuẩn.
• Phản ứng cận kề: Đây chính là quá trình nhiễm trùng mủ xảy ra rất gần với hệ thần kinh trung ương. Điều này dẫn đến tình trạng viêm bạch cầu hoặc protein trong dịch não tủy. Nhiễm trùng này có thể là áp xe ngoài màng cứng, áp xe não, viêm tai xương chũm, tụ mủ dưới màng cứng…
• Kích thích màng não không bị nhiễm trùng: Gây kích thích màng não nhưng dịch não tủy vẫn bình thường thì nguyên nhân có thể là do một số bệnh lý nhiễm trùng như lỵ, viêm phổi, lupus ban đỏ hệ thống, bệnh sarcoid, viêm màng não do thuốc, hóa chất hoặc carcinoma… Ngoài ra, cũng có thể xuất hiện các triệu chứng gây kích thích màng não có kèm theo tăng bạch cầu, protein và lượng đường ở mức bình thường hoặc thấp.
• Áp xe não: Người bệnh sẽ có những triệu chứng như nôn mửa, sốt cao gây co giật, rối loạn thần kinh hoặc dấu hiệu thần kinh khu trú khi bị áp xe não. Nguyên nhân gây áp xe não là do vi khuẩn và thường gặp là trực khuẩn gram (-), tụ cầu vàng, liên cầu…
• Viêm não - màng não do amip: Tình trạng này thường do thể amip tự do gây ra với hai hội chứng. Không có thuốc điều trị đặc hiệu với nguyên nhân gây bệnh này. Ở dạng này có hai thể là viêm màng não dạng hạt do amip bởi loài Acanthamoeba và viêm màng não do amip tiên phát gây ra bởi Naegleria fowleri.

Chẩn đoán nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương như thế nào?

Khi có bằng chứng nghi ngờ nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương, bác sĩ sẽ tiến hành các bước chẩn đoán nhằm xác định nguyên nhân đặc hiệu. Các bước chẩn đoán thường bao gồm:

• Hỏi về bệnh sử cũng như thăm khám lâm sàng.
• Chỉ định người bệnh làm xét nghiệm công thức máu và cấy máu.
• Chụp MRI não được chỉ định trước khi tiến hành chọc dịch não tủy nếu có nghi ngờ tổn thương choán chỗ dựa vào co giật, hôn mê hoặc có dấu hiệu thần kinh khu trú.
• Tiến hành cấy dịch não tủy.
• Chụp X-quang lồng ngực.
• Thực hiện các test miễn dịch ngưng kết hạt và huỳnh quang.

Điều trị nhiễm trùng thần kinh trung ương như thế nào?

Chắc hẳn bạn đọc đã nắm được các nguyên nhân gây nhiễm trùng thần kinh trung ương. Đây là một bệnh lý nguy hiểm gặp ở cả người lớn và trẻ em. Phương pháp điều trị nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương chủ yếu là điều trị triệu chứng và chăm sóc hỗ trợ, cụ thể như sau:

Điều trị tăng áp lực nội sọ nguyên nhân do phù não

Lúc này, bác sĩ sẽ áp dụng các biện pháp giúp tăng thông khí, truyền tĩnh mạch thật nhanh Manitol với liều lượng từ 25 - 50g.

Ngoài ra, người bệnh cần được dẫn lưu dịch não tủy thông qua Catheter vào não thất với mục đích kiểm soát các dấu hiệu phù não cũng như tăng áp lực nội sọ.

Trong một vài trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định dùng Dexamethason với liều 4mg/lần/4 - 6 giờ nhằm làm giảm phù não.

Điều trị viêm màng não mủ

Đối với trường hợp viêm màng não mủ gây ra nhiễm trùng thần kinh trung ương thì người bệnh cần phải điều trị kháng sinh ngay tức thì.

Việc sử dụng kháng sinh điều trị cần đảm bảo phù hợp với từng loại vi khuẩn, áp dụng theo phác đồ và theo từng độ tuổi cho đến khi xác định được loại vi khuẩn gây bệnh.

Thời gian điều trị kháng sinh sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Nếu tác nhân gây bệnh là do H.influenzae hoặc não mô cầu thì cần điều trị kháng sinh trong 7 ngày, do phế cầu thì cần điều trị từ 10 - 14 ngày, do L.monocytogenes cần điều trị từ 14 - 21 ngày và 21 ngày là thời gian điều trị kháng sinh nếu do trực khuẩn gram (-).

Điều trị áp xe não

Trong điều trị áp xe não sẽ bao gồm dẫn lưu (có thể hút hoặc mở ổ áp xe) kết hợp với sử dụng kháng sinh phù hợp cho từng loại vi khuẩn phân lập trong khoảng thời gian từ 3 - 4 tuần.

Phác đồ điều trị thường bao gồm thuốc Metronidazol với liều 500mg, tiêm theo đường tĩnh mạch 8 giờ/lần và kết hợp cùng với thuốc Ceftriaxone 2g/lần/12 giờ hoặc tiêm tĩnh mạch Ceftizoxim 2g/lần/8 giờ.

Tuy nhiên, với ổ áp xe có kích thước dưới 2cm và không thể dẫn lưu được hoặc việc dẫn lưu sẽ gây ảnh hưởng đến chức năng thần kinh thì nên điều trị bằng kháng sinh trong vòng 6 - 8 tuần, không kèm theo dẫn lưu.

Tóm lại, nhiễm trùng thần kinh trung ương là tình trạng sức khỏe nguy hiểm, có nguy cơ gây tử vong cao và làm tăng gánh nặng cho gia đình cũng như xã hội. Theo số liệu nghiên cứu cho thấy nguyên nhân gây nhiễm trùng thần kinh trung ương ở Việt Nam chủ yếu là do virus như virus Dengue, virus viêm não Nhật Bản, virus Herpes simplex... Do đó, việc dự phòng bệnh bằng cách tiêm phòng vacxin đầy đủ, điều trị thích hợp là biện pháp tốt nhất nhằm bảo vệ sức khỏe của bản thân cũng như cả cộng đồng. 

Xem thêm:

• Hội chứng nhiễm trùng và những vấn đề liên quan
• Nhiễm trùng thần kinh có nguy hiểm không?
• Triệu chứng và điều trị viêm dây thần kinh cấp tính nguyên phát