Nhiễm trùng thần kinh là bệnh lý gì? Dấu hiệu, nguyên nhân và cách phòng ngừa

Nhiễm trùng thần kinh là gì?

Nhiễm trùng hệ thần kinh, còn được gọi là nhiễm trùng thần kinh, là một loại nhiễm trùng tác động đến não, tủy sống hoặc các dây thần kinh ngoại vi. Những nhiễm trùng này có thể do các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng. Loại nhiễm trùng cụ thể, mức độ nghiêm trọng và triệu chứng kết quả có thể thay đổi tùy thuộc vào tác nhân gây bệnh và vùng hệ thần kinh bị ảnh hưởng.

Những dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm trùng thần kinh

Triệu chứng của nhiễm trùng thần kinh có thể khác nhau tùy thuộc vào loại nhiễm trùng, vùng hệ thần kinh bị ảnh hưởng và mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến mà người bệnh có thể trải qua:

• Đau đầu: Đau đầu có thể xuất hiện và thường có tính chất nặng nhức, lan ra khắp đầu hoặc tập trung ở một vùng cụ thể.
• Sốt: Nhiễm trùng thần kinh có thể gây sốt, trong đó cơ thể tăng nhiệt độ để chiến đấu chống lại nhiễm trùng.
• Buồn nôn và nôn mửa: Nếu nhiễm trùng ảnh hưởng đến vùng não điều chỉnh nôn mửa, người bệnh có thể trải qua buồn nôn và nôn mửa.
• Các triệu chứng thần kinh: Nhiễm trùng thần kinh có thể gây ra các triệu chứng thần kinh như co giật, tê liệt, cảm giác và chức năng cơ bị suy giảm, khó điều khiển các cử động, mất cân bằng, mất khả năng phát âm hoặc nói chuyện, và thay đổi cảm giác (như cảm giác đau, nhức nhối, hoặc mất cảm giác).
• Thay đổi nhận thức: Nhiễm trùng thần kinh nghiêm trọng có thể gây ra thay đổi trong nhận thức, từ mất trí nhớ, khó tập trung, mất khả năng tư duy cho đến hôn mê và tình trạng ý thức suy yếu.
• Triệu chứng khác: Tùy thuộc vào loại nhiễm trùng cụ thể, người bệnh cũng có thể gặp các triệu chứng khác như viêm màng não (cứng cổ), ban đỏ da, tổn thương mắt, mất cân bằng nội tiết, hoặc triệu chứng hô hấp.

Biến chứng có thể gặp khi nhiễm trùng thần kinh

Khi nhiễm trùng thần kinh xảy ra, có thể xảy ra một số biến chứng và biểu hiện khác nhau, phụ thuộc vào loại vi khuẩn hoặc virus gây nhiễm trùng, vị trí và phạm vi nhiễm trùng, cũng như tình trạng sức khỏe tổng quát của người bệnh. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến có thể xảy ra:

• Viêm màng não (meningitis): Đây là một biến chứng nghiêm trọng của nhiễm trùng thần kinh. Nó gây viêm nhiễm và sưng tấy màng não bao quanh não và tuỷ sống. Triệu chứng bao gồm đau đầu nghiêm trọng, cứng cổ, sốt cao, buồn nôn và mệt mỏi.
• Viêm não (encephalitis): Nhiễm trùng thần kinh có thể gây viêm nhiễm não, gây tổn thương cho các cấu trúc não. Triệu chứng bao gồm sốt, nhức đầu, mất trí nhớ, chuột rút cơ, và thậm chí có thể gây ra tình trạng mất ý thức.
• Polyradiculoneuritis: Đây là một biến chứng hiếm gặp của nhiễm trùng thần kinh, trong đó hệ thống thần kinh ngoại vi bị tổn thương. Nó có thể gây ra bất lực, tê liệt và giảm cường độ cơ.
• Phân liệt (seizures): Nhiễm trùng thần kinh nặng có thể gây ra cơn phân liệt do sự tổn thương của não.
• Tình trạng thần kinh dài hạn: Một số người có thể phát triển các biến chứng thần kinh dài hạn sau khi nhiễm trùng thần kinh, bao gồm tổn thương thần kinh vĩnh viễn, giảm chức năng thần kinh, mất trí nhớ và khó khăn trong việc tập trung.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Những triệu chứng của nhiễm trùng thần kinh có thể bao gồm đau, sưng, đỏ hoặc nóng ở vùng thần kinh bị ảnh hưởng, tê hoặc mất cảm giác, giảm sức mạnh cơ, khó khăn trong việc di chuyển hoặc điều chỉnh cơ thể, sốt, hoặc triệu chứng tổn thương thần kinh khác. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào như vậy, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức hoặc đến bệnh viện gần nhất để được khám và chẩn đoán chính xác.

Nguyên nhân dẫn đến nhiễm trùng thần kinh

Nhiễm trùng hệ thần kinh có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Vi khuẩn: Một số vi khuẩn có thể xâm nhập vào hệ thần kinh và gây nhiễm trùng. Ví dụ, vi khuẩn Neisseria meningitidis và Streptococcus pneumoniae gây viêm màng não, trong khi vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây viêm não lao.
• Virus: Các virus có thể tấn công hệ thần kinh và gây nhiễm trùng. Ví dụ, virus Herpes simplex gây viêm não do herpes, virus viêm gan B và C có thể gây viêm gan mãn tính và viêm tủy sống, và virus West Nile gây viêm não.
• Nấm: Một số loại nấm có thể xâm nhập vào hệ thần kinh và gây nhiễm trùng. Ví dụ, nấm Cryptococcus neoformans gây nhiễm trùng não và màng não, trong khi nấm Aspergillus có thể gây viêm não.
• Ký sinh trùng: Một số kí sinh trùng, như Toxoplasma gondii và Naegleria fowleri, có thể xâm nhập vào hệ thần kinh và gây nhiễm trùng. Ví dụ, Toxoplasma gondii có thể gây viêm não trong trường hợp nhiễm trùng nghiêm trọng.
• Các loại khác: Ngoài ra, còn có một số nguyên nhân khác có thể gây nhiễm trùng hệ thần kinh, bao gồm vi khuẩn lao, rickettsia (gây sốt rét) và các loại ký sinh trùng khác như giun móc.

Những ai có nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng thần kinh?

Nguy cơ nhiễm trùng thần kinh có thể xuất hiện trong nhiều tình huống khác nhau. Dưới đây là một số nguy cơ chung liên quan đến nhiễm trùng thần kinh:

• Nhiễm trùng huyết: Là một trong những nguy cơ chính dẫn đến nhiễm trùng thần kinh, khi vi khuẩn hoặc virus xâm nhập vào hệ tuần hoàn, chúng có thể lan rộng đến hệ thống thần kinh, gây ra viêm nhiễm và tổn thương.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Chẳng hạn như nhiễm trùng niệu quản hoặc nhiễm trùng bàng quang, cũng có thể lan rộng và gây nhiễm trùng thần kinh, vi khuẩn từ đường tiết niệu có thể leo lên thông qua hệ thống thần kinh và gây ra biến chứng.
• Nhiễm trùng mô mềm và xương: Nếu một vết thương, vết cắt hoặc vết thủng ngoài da không được điều trị và chăm sóc đúng cách, nó có thể dẫn đến nhiễm trùng mô mềm và xương. Nếu nhiễm trùng lan rộng đến các cấu trúc thần kinh gần khu vực bị tổn thương, nó có thể gây nhiễm trùng thần kinh.
• Nhiễm trùng hô hấp: Một số bệnh nhiễm trùng hô hấp, chẳng hạn như viêm phổi, cũng có thể lan rộng và gây tổn thương cho hệ thống thần kinh. Vi khuẩn hoặc virus có thể lan truyền qua hệ thống mạch máu và xâm nhập vào hệ thống thần kinh.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng thần kinh

Như đã đề cập ở phần trên, một trong những yếu tố chính làm tăng nguy cơ nhiễm trùng thần kinh ở người bệnh là tình trạng bị nhiễm trùng. Từ nhiễm trùng huyết, các nhiễm trùng đường tiết niệu, mô mềm và xương, đường hô hấp,... Khi cơ thể người bệnh có các dấu hiệu nhiễm trùng và tùy theo diễn tiến, mức độ và con đường nhiễm trùng có thể gây ra biến chứng nhiễm trùng hệ thần kinh khác nhau.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán nhiễm trùng thần kinh

Chẩn đoán nhiễm trùng thần kinh thường đòi hỏi một quá trình phức tạp và sự kết hợp của nhiều yếu tố, bao gồm triệu chứng lâm sàng, tiền sử bệnh, kết quả xét nghiệm và hình ảnh y học. Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán thông thường được sử dụng:

Khai thác tiền sử và khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ thu thập thông tin về triệu chứng và tiền sử bệnh của bệnh nhân. Điều này bao gồm các triệu chứng như đau đầu, sốt, cứng cổ, cảm giác bị mất, thay đổi tâm thần, và các triệu chứng khác liên quan đến hệ thống thần kinh.

Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể được thực hiện để đánh giá các chỉ số viêm nhiễm như CBC, CRP và mức độ tăng bạch cầu. Ngoài ra, xét nghiệm máu cũng có thể phát hiện các dấu hiệu của nhiễm trùng như tăng CRP và bạch cầu.

Xét nghiệm dịch tủy sống: Xét nghiệm dịch tủy sống là một phương pháp quan trọng để chẩn đoán nhiễm trùng thần kinh. Quá trình này bao gồm việc lấy một mẫu dịch tủy sống thông qua quá trình giải phẫu nhỏ dưới sự hướng dẫn của hình ảnh chẩn đoán. Mẫu này sau đó được kiểm tra để phát hiện sự hiện diện của vi khuẩn, virus hoặc các tế bào bất thường.

Hình ảnh học: Các phương pháp hình ảnh học như cắt lớp máy tính (CT scan), cộng hưởng từ (MRI), và siêu âm đầu (ultrasound) có thể được sử dụng để đánh giá sự tổn thương và viêm nhiễm trong hệ thống thần kinh. Chúng có thể giúp xác định vị trí và phạm vi nhiễm trùng.

Xét nghiệm khác: Ngoài các phương pháp trên, bác sĩ cũng có thể yêu cầu các xét nghiệm khác như xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm nước mắt, xét nghiệm huyết thanh và xét nghiệm tế bào để phát hiện các dấu hiệu của nhiễm trùng và đánh giá hệ thống thần kinh.

Phương pháp điều trị nhiễm trùng thần kinh hiệu quả

Phương pháp điều trị nhiễm trùng thần kinh thường phụ thuộc vào nguyên nhân gây nhiễm trùng, loại nhiễm trùng, mức độ nghiêm trọng và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.

• Kháng sinh: Nếu nhiễm trùng thần kinh do vi khuẩn gây ra, kháng sinh sẽ được sử dụng để tiêu diệt vi khuẩn. Loại kháng sinh được chọn cụ thể phụ thuộc vào vi khuẩn gây nhiễm trùng và đặc điểm kháng sinh của bệnh nhân. Việc sử dụng kháng sinh cần tuân thủ đúng liều lượng và thời gian điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Thuốc chống virus: Trong trường hợp nhiễm trùng thần kinh do virus gây ra, điều trị có thể bao gồm sử dụng thuốc chống virus đặc hiệu nhằm kiểm soát và ức chế sự phát triển của virus.
• Điều trị giảm triệu chứng: Đối với các triệu chứng như đau, viêm, sốt và cứng cổ, thuốc giảm đau, thuốc chống viêm và thuốc hạ nhiệt có thể được sử dụng để giảm triệu chứng và cải thiện sự thoải mái của bệnh nhân.
• Chăm sóc hỗ trợ: Bệnh nhân nhiễm trùng thần kinh có thể cần chăm sóc hỗ trợ để giảm đau và cung cấp sự hỗ trợ tâm lý. Điều này có thể bao gồm liệu pháp vật lý, viện trợ thần kinh, liệu pháp tâm lý và hỗ trợ tâm lý.
• Phẫu thuật: Trong một số trường hợp nghiêm trọng, khi có một vết thương, áp lực hoặc tổn thương cục bộ đặc biệt trong hệ thống thần kinh, phẫu thuật có thể cần thiết. Phẫu thuật nhằm loại bỏ mô mục tiêu, giảm áp lực và khử trùng khu vực bị tổn thương.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến nhiễm trùng thần kinh

Chế độ sinh hoạt:

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ với bác sĩ để phát hiện sớm bất kỳ vấn đề nào liên quan đến nhiễm trùng.
• Hạn chế tiếp xúc với các chất gây ô nhiễm, hút thuốc, uống rượu mạnh và sử dụng ma túy.
• Tuân thủ các biện pháp vệ sinh tay, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi tiếp xúc với môi trường bẩn.
• Tiêm phòng là một phương pháp hiệu quả để ngăn ngừa một số loại nhiễm trùng thần kinh.
• Bảo vệ tránh sự tiếp xúc với các chất gây tổn thương da và phòng ngừa chấn thương.
• Thăm khám và kiểm tra sức khỏe định kỳ.
• Tập thể dục thường xuyên giúp giảm căng thẳng, áp lực công việc và lo lắng quá mức, như yoga, ngồi thiền.
• Ngủ đủ giấc 7 - 8 tiếng/ngày giúp duy trì tăng cường hệ miễn dịch khỏe mạnh.

Chế độ dinh dưỡng:

• Bổ sung thực phẩm trong chế độ ăn hàng ngày, bao gồm rau xanh, trái cây, ngũ cốc, thực phẩm giàu protein, chất béo lành mạnh và đạm.
• Thực phẩm giàu vitamin C có khả năng tăng cường hệ thống miễn dịch và giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng.
• Thực phẩm giàu omega-3 có tác dụng chống viêm và hỗ trợ chức năng miễn dịch.
• Tránh và hạn chế sử dụng rượu bia.
• Hạn chế ăn chất béo, dầu mỡ và các thức ăn nhanh như thịt xông khói, xúc xích.

Phương pháp phòng ngừa nhiễm trùng thần kinh hiệu quả

Để phòng ngừa nhiễm trùng thần kinh, có thể thực hiện các biện pháp sau:

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ với bác sĩ để phát hiện sớm bất kỳ vấn đề nào liên quan đến nhiễm trùng.
• Bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng bao gồm rau củ, trái cây, thực phẩm giàu protein và các nguồn dầu béo lành mạnh
• Hạn chế tiếp xúc với các chất gây ô nhiễm, hút thuốc, uống rượu mạnh và sử dụng ma túy.
• Tuân thủ các biện pháp vệ sinh tay, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi tiếp xúc với môi trường bẩn.
• Tiêm phòng là một phương pháp hiệu quả để ngăn ngừa một số loại nhiễm trùng thần kinh.
• Bảo vệ tránh sự tiếp xúc với các chất gây tổn thương da và phòng ngừa chấn thương.
• Tập thể dục thường xuyên giúp giảm căng thẳng, áp lực công việc quá mức.
• Ngủ đủ giấc 7 - 8 tiếng/ngày giúp duy trì tăng cường hệ miễn dịch khỏe mạnh.