Lão hóa và Alzheimer khác gì nhau? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách trị của từng bệnh

Lão hóa và Alzheimer là hai vấn đề sức khỏe phổ biến và thường gây nhầm lẫn cho những người không chuyên. Mặc dù cả hai đều liên quan đến quá trình lão hóa, nhưng chúng lại là hai hiện tượng khác nhau, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của con người theo những cách khác nhau. Lão hóa và Alzheimer khác gì nhau thế nào, cùng tìm hiểu ngay.

Tìm hiểu về lão hóa và bệnh Alzheimer

Lão hóa

Lão hóa là quá trình tự nhiên của cơ thể con người và các sinh vật khác, bao gồm cả sự suy giảm chức năng vật lý và sinh lý. Đây là quá trình diễn ra theo thời gian, khi các tế bào và các cơ quan trong cơ thể không còn hoạt động như trước, dẫn đến sự suy giảm khả năng tái tạo và sửa chữa tế bào, cũng như giảm đi khả năng chống lại các căn bệnh và tăng cường các yếu tố rủi ro lâm sàng khác. Lão hóa là một phần tự nhiên của sự sống và là tiền đề cho sự phát triển của nhiều bệnh liên quan đến tuổi tác.

Bệnh Alzheimer

Alzheimer là một bệnh tiến triển mà dần dần làm suy giảm trí nhớ và nhận thức. Tính chất bệnh lý của Alzheimer ở những người mắc bệnh thường bao gồm sự hình thành mảng lão hóa và sự lắng đọng của amyloid beta trong vỏ não và chất xám dưới vỏ. Mặc dù có trường hợp người trẻ tuổi cũng mắc bệnh Alzheimer, nhưng thường thì các triệu chứng bắt đầu phát hiện sau tuổi 60.

Ở những người trên 80 tuổi, thời gian từ khi chẩn đoán đến khi qua đời thường dưới 3 năm. Tuy nhiên, ở những người trẻ hơn, thời gian này có thể kéo dài lâu hơn.

Lão hóa và Alzheimer khác gì nhau về nguyên nhân?

Nguyên nhân của lão hóa

Nguyên nhân gây ra chứng lão hóa là một vấn đề phức tạp và đa dạng, bao gồm những yếu tố sau:

• Tuổi cao: Người cao tuổi có nguy cơ cao hơn mắc phải sa sút trí tuệ do quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể.
• Bệnh lý: Một số bệnh lý như Alzheimer, Parkinson và Huntington đều có thể góp phần vào sự phát triển của lão hóa. Đặc biệt, bệnh Alzheimer được biết đến là nguyên nhân chính gây ra khoảng 50 - 70% các trường hợp sa sút trí tuệ.
• Nhiễm trùng hệ thần kinh: Các bệnh nhiễm trùng như HIV hoặc bệnh mạch máu cũng có thể gây ảnh hưởng đến chức năng não và dẫn đến lão hóa.
• Tiền sử y tế: Những yếu tố như tiền sử đột quỵ, trầm cảm, các bệnh như bệnh Lyme, suy giáp, thiếu vitamin B12 cũng có thể góp phần vào sự suy giảm trí tuệ.
• Chấn thương sọ não và khối u não: Các sự kiện như chấn thương sọ não, khối u ở não cũng có thể làm giảm chức năng não và gây ra các triệu chứng.
• Rối loạn chuyển hoá: Các rối loạn chuyển hoá như bệnh tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh gan, thận cũng có thể gây ra các vấn đề sức khỏe liên quan đến não.

Do đó, lão hóa có thể do nhiều nguyên nhân gây ra và việc hiểu rõ về các yếu tố nguy cơ này có thể giúp trong việc phòng ngừa và quản lý tình trạng bệnh này hiệu quả hơn.

Nguyên nhân gây bệnh Alzheimer

Hiện nay, bệnh Alzheimer vẫn chưa được biết rõ nguyên nhân.

Các dấu hiệu của bệnh Alzheimer và lão hóa

Cả triệu chứng lão hóa và bệnh Alzheimer có thể giống nhau, điểm chung về triệu chứng của hai bệnh là:

• Sự suy giảm khả năng tập trung suy nghĩ.
• Sự suy giảm trí nhớ.
• Sự suy giảm khả năng giao tiếp.

Các triệu chứng của bệnh Alzheimer có thể được mô tả như sau:

• Người bệnh thường trải qua khó khăn trong việc ghi nhớ các sự kiện hoặc cuộc đối thoại diễn ra gần đây, mặc dù họ từng biết hoặc đã trải qua chúng trước đây. Điều này thường dẫn đến sự bất bình thường trong việc tương tác xã hội và giao tiếp.
• Các bệnh nhân thường có xu hướng trở nên lãnh cảm, thể hiện các dấu hiệu của trầm cảm hoặc sự mất phương hướng trong cuộc sống hàng ngày. Họ có thể thể hiện sự thiếu quan tâm đến các hoạt động mà họ từng yêu thích hoặc không còn có khả năng cảm nhận và thích nghi với thay đổi xảy ra xung quanh.
• Các bệnh nhân cũng thường gặp phải sự suy giảm về khả năng phán đoán và khả năng thay đổi hành vi. Điều này dẫn đến các quyết định không cân nhắc hoặc hành động không thích hợp trong các tình huống cụ thể.
• Trong giai đoạn nặng của bệnh, các bệnh nhân có thể gặp khó khăn nghiêm trọng hơn trong việc nói chuyện, nuốt thức ăn hoặc thậm chí là đi lại. Những thách thức này thường dẫn đến sự giảm chất lượng cuộc sống và sự phụ thuộc cao hơn vào sự chăm sóc từ người khác.

Đối với lão hóa, một số thể bệnh sẽ có những triệu chứng chung như đã đề cập, nhưng từng loại bệnh vẫn có những đặc điểm riêng biệt, ví dụ:

• Sự suy giảm chức năng cơ thể: Bao gồm sự giảm sức mạnh và sức bền của cơ bắp, giảm độ linh hoạt của các khớp và giảm đi khả năng vận động.
• Sự suy giảm chức năng sinh lý: Bao gồm giảm đi sức khỏe sinh sản, giảm sinh lực và giảm khả năng cảm nhận.
• Sự suy giảm trí nhớ và các chức năng não khác: Lão hóa có thể gây ra sự giảm đi của các chức năng như tập trung, khả năng học hỏi và khả năng giải quyết vấn đề.
• Sự suy giảm thị lực và thính lực: Thị lực và thính lực thường giảm đi do lão hóa.
• Sự suy giảm hệ tiêu hóa: Bao gồm sự suy giảm của chức năng của ruột, dẫn đến các vấn đề như táo bón hoặc tiêu chảy.
• Sự suy giảm hệ miễn dịch: Lão hóa có thể làm giảm khả năng của hệ miễn dịch trong việc chống lại các bệnh và nhiễm trùng.

Điều trị lão hóa và bệnh Alzheimer

Điều trị lão hóa

Việc điều trị lão hóa thường bao gồm các biện pháp nhằm giảm bớt các dấu hiệu của sự lão hóa và cải thiện chất lượng cuộc sống của người cao tuổi. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:

• Chế độ dinh dưỡng và lối sống: Bao gồm bữa ăn cân đối, giàu dinh dưỡng và việc thực hiện các hoạt động thể chất thường xuyên.
• Chăm sóc sức khỏe: Điều trị các bệnh lý khác như tiểu đường, huyết áp cao và các bệnh lý tim mạch để giảm nguy cơ lão hóa nhanh chóng.
• Bổ sung hormone: Trong một số trường hợp, hormone thay thế có thể được sử dụng để cân bằng các mức độ hormone giảm xuống do lão hóa.
• Thuốc chống oxy hóa: Các loại thuốc này có thể giúp bảo vệ tế bào khỏi sự tổn thương do các gốc tự do, giảm thiểu quá trình lão hóa.
• Hỗ trợ tâm lý: Các liệu pháp tâm lý như tập trung vào quản lý căng thẳng và hỗ trợ tinh thần có thể giúp cải thiện tâm trạng và tăng cường chất lượng cuộc sống của người cao tuổi.

Việc điều trị lão hóa thường là một quá trình kết hợp nhiều phương pháp khác nhau nhằm đạt được hiệu quả tối đa trong việc giảm thiểu các dấu hiệu và tác động của sự lão hóa đối với cơ thể và tâm trí.

Điều trị bệnh Alzheimer

Hiện tại, không có phương pháp điều trị dứt điểm bệnh Alzheimer, nhưng có nhiều lựa chọn giúp kiểm soát các triệu chứng của bệnh như sau:

• Thuốc điều trị rối loạn hành vi, ví dụ như thuốc chống loạn thần.
• Thuốc để hỗ trợ bệnh nhân giảm trí nhớ, bao gồm các thuốc ức chế Cholinesterase như Donepezil (Aricept), Rivastigmine (Exelon) và Memantine (Namenda).
• Các biện pháp thay thế nhằm cải thiện chức năng não và sức khỏe tổng thể, như bổ sung omega-3 (dầu cá).
• Thuốc điều trị các rối loạn giấc ngủ thay đổi: Có thể cần sử dụng thuốc an thần để giảm thiểu rối loạn giấc ngủ cho bệnh nhân.
• Thuốc điều trị trầm cảm: Nếu người bệnh có các triệu chứng phụ trầm cảm, cần sử dụng thuốc chống trầm cảm để cải thiện tình trạng.

Các phương pháp này nhằm giúp cải thiện chất lượng sống và giảm bớt các khó khăn mà bệnh nhân và người chăm sóc phải đối mặt khi đối phó với bệnh Alzheimer.

Lão hóa và Alzheimer là hai khía cạnh của quá trình lão hóa và sự mất mát chức năng não, nhưng chúng có những điểm khác biệt quan trọng. Lão hóa là một quá trình tự nhiên của sự lão hóa của cơ thể, trong khi Alzheimer là một căn bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến trí nhớ và các chức năng nhận thức. Dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn sự lão hóa, việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai khái niệm này có thể giúp chúng ta áp dụng các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc phù hợp để giảm thiểu tác động của Alzheimer và tối ưu hóa chất lượng cuộc sống khi lão hóa diễn ra.

Xem thêm:

• Nguồn gốc bệnh Alzheimer là gì và cách phòng ngừa
• Bệnh Alzheimer được chẩn đoán thế nào?