Lượng đường trong máu thấp là gì? Điều trị như thế nào?

Lượng đường trong máu thấp là một tình trạng sức khỏe khá phổ biến có thể gặp ở cả người bị đái tháo đường lẫn người bình thường. Tình trạng trên có thể gây ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, vậy lượng đường trong máu thấp được điều trị như thế nào?

Lượng đường trong máu thấp là gì?

Glucose (đường) là nguồn năng lượng chính của cơ thể, chủ yếu đến từ carbohydrate trong thức ăn, đồ uống mà con người tiêu thụ. Khi tiêu thụ thức ăn, đường sẽ chuyển hóa vào máu, sau đó máu sẽ mang glucose đến tất cả các tế bào trong cơ thể để sử dụng làm năng lượng. Khi cơ thể khỏe mạnh sẽ tiết ra Insulin - một loại hormone do tuyến tụy tạo ra, là yếu tố quan trọng giúp duy trì lượng đường trong máu ở mức khỏe mạnh

Lượng đường trong máu thấp hơn so với mức bình thường có nghĩa là bạn đang gặp phải tình trạng hạ đường huyết. Tình trạng trên thường gặp ở những người mắc bệnh tiểu đường, đặc biệt là tiểu đường tuýp 1 đang sử dụng insulin để kiểm soát tình trạng bệnh. Điều này xảy ra do lượng insulin dư thừa mà cơ thể tự sản xuất hay do sử dụng insulin tổng hợp để điều trị tiểu đường.

Một nghiên cứu cho thấy 4 trong số 5 người mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 và gần một nửa số người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 sử dụng insulin báo cáo bị hạ đường huyết ít nhất một lần trong khoảng thời gian bốn tuần. 

Những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 dùng thuốc uống điều trị tiểu đường meglitinide hoặc sulfonylurea cũng có nguy cơ hạ đường huyết cao hơn. Người khỏe mạnh cũng có thể bị hạ đường huyết nhưng tình trạng này rất hiếm gặp.

Hạ đường huyết đối với hầu hết những người mắc tiểu đường là khi lượng đường trong máu xuống dưới 70mg/dL hoặc 3,9mmol/L. Còn hạ đường huyết đối với những người không mắc bệnh tiểu đường là khi lượng đường trong máu xuống dưới 55mg/dL hoặc 3,1mmol/L.

Triệu chứng của tình trạng lượng đường trong máu thấp

Nếu lượng đường trong máu thấp dưới mức bình thường, nó sẽ gây ra một số triệu chứng triệu chứng đối với của thể. Các triệu chứng của hạ đường huyết (lượng đường trong máu thấp) có thể bắt đầu nhanh chóng và khác nhau ở mỗi người bao gồm:

• Run rẩy;
• Đổ mồ hôi, ớn lạnh;
• Đói;
• Nhịp tim nhanh hơn;
• Chóng mặt, choáng váng;
• Lú lẫn, khó tập trung;
• Lo lắng, cáu kỉnh;
• Da trở nên xanh xao.

Nếu lượng đường trong máu quá thấp, não của bạn có thể không hoạt động như bình thường, người bệnh lúc này có thể xuất hiện các dấu hiệu bao gồm:

• Mất tỉnh táo;
• Co giật, mất phương hướng.

Hạ đường huyết nghiêm trọng rất nguy hiểm thậm chí có thể đe dọa tính mạng do đó cần được điều trị y tế ngay lập tức. Hạ đường huyết nghiêm trọng không được điều trị có thể dẫn đến hôn mê thậm chí là tử vong.

Bạn cũng có thể bị hạ đường huyết khi ngủ (hạ đường huyết về đêm) với các triệu chứng có thể bao gồm: Ngủ không ngon, đổ mồ hôi, khóc khi ngủ, gặp ác mộng, cảm thấy mệt mỏi, mất phương hướng hoặc bối rối sau khi thức dậy.

Một số người bị tiểu đường có thể có triệu chứng hạ đường huyết ở mức glucose tương đối thấp. Điều này thường gặp ở người bệnh bị tăng đường huyết mãn tính, lúc này cơ thể đã quen với mức đường huyết thấp đó và coi nó như là mức "bình thường".

Nguyên nhân gây ra tình trạng lượng đường trong máu thấp

Hạ đường huyết xảy ra khi lượng đường trong máu (glucose) của bạn xuống quá thấp khiến các chức năng của cơ thể không thể tiếp tục. Một số lý do khiến lượng đường trong máu thấp bao gồm:

Người mắc bệnh tiểu đường

Những nguyên nhân phổ biến có thể dẫn đến lượng đường trong máu thấp ở người mắc bệnh tiểu đường bao gồm:

• Tiêm quá nhiều insulin, tiêm nhầm loại insulin hoặc tiêm vào cơ thay vì vào mô mỡ.
• Uống quá nhiều hoặc quá liều thuốc điều trị tiểu đường dạng uống.
• Không tính toán thời gian tiêm insulin hợp lý, ví dụ đợi quá lâu mới ăn sau khi tiêm insulin cho bữa ăn.
• Hoạt động nhiều hơn bình thường.
• Ăn muộn hơn bình thường hoặc bỏ bữa.
• Không cân bằng bữa ăn bằng cách bổ sung chất béo, protein và chất xơ.

Người không mắc tiểu đường

Hạ đường huyết ở những người không bị tiểu đường ít phổ biến, nguyên nhân có thể bao gồm:

Nhịn đói kéo dài

Đối với phần lớn những người không bị tiểu đường, việc nhịn ăn trong thời gian ngắn không dẫn đến hạ đường huyết. Điều này là do cơ thể sử dụng hormone và glucose dự trữ để kiểm soát lượng đường trong máu.

Tuy nhiên khi nhịn đói kéo dài, lượng glucose dự trữ mà cơ thể cần để tạo ra glucose bị sử dụng hết, lúc này sẽ dẫn đến tình trạng hạ đường huyết.

Tiêu thụ quá nhiều rượu

Rượu ngăn cơ thể hình thành các tế bào glucose mới (gluconeogenesis), nếu uống quá nhiều rượu trong nhiều ngày mà không ăn, cơ thể sẽ chuyển hóa hết glucose dự trữ trong gan (glycogen) và dẫn đến hạ đường huyết.

Suy thượng thận

Suy thượng thận gây ra mức cortisol thấp hơn bình thường khiến cho cơ thể bị hạ đường huyết. Điều này là do cortisol - một loại hormone giúp điều chỉnh lượng đường trong máu bằng cách tăng lượng đường, nên mức cortisol thấp có thể dẫn đến các cơn hạ đường huyết.

Sản xuất quá mức insulin

Hạ đường huyết do khối u không phải tế bào đảo tụy (NICHT) là một hội chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng do giải phóng quá nhiều yếu tố tăng trưởng giống insulin 2 (IGF - 2). Đây là một loại hormone có tác dụng tương tự như insulin, quá nhiều IGF - 2 có thể gây hạ đường huyết.

Thuốc

Trong một số trường hợp hiếm gặp, các loại thuốc không liên quan đến bệnh tiểu đường có thể dẫn đến hạ đường huyết, chẳng hạn như thuốc chẹn beta và một số loại kháng sinh .

Một số bệnh nghiêm trọng

Các bệnh về gan nghiêm trọng như viêm gan nặng hoặc xơ gan, nhiễm trùng nặng, bệnh thận và bệnh tim tiến triển có thể gây hạ đường huyết. Rối loạn thận cũng có thể khiến cơ thể bạn không bài tiết thuốc đúng cách. Điều này dẫn đến làm giảm lượng đường trong máu do tích tụ thuốc.

Lượng đường trong máu thấp được điều trị như thế nào?

Điều trị tình trạng hạ đường huyết nhẹ đến trung bình bằng cách ăn hoặc uống đường (carbohydrate). Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ khuyến cáo áp dụng “quy tắc 15 - 15” để điều trị tình trạng hạ đường huyết nhẹ đến trung bình. Quy tắc trên như sau:

• Ăn hoặc uống 15 đến 20 gram carbohydrate tác dụng nhanh để tăng lượng đường trong máu: Các thực phẩm hoặc đồ uống được bổ sung sẽ có đường cho tác dụng nhanh dễ chuyển hóa thành đường máu, không có protein và chất béo.
• Sau 15 phút, kiểm tra lại lượng đường trong máu: Nếu lượng đường trong máu vẫn dưới 70mg/dL (3,9mmol/L), hãy ăn hoặc uống thêm 15 đến 20g carbohydrate tác dụng nhanh và kiểm tra lại lượng đường trong máu sau 15 phút. Lặp lại các bước này cho đến khi lượng đường trong máu của bạn đạt ít nhất 70mg/dL.
• Ăn nhẹ hoặc ăn bữa chính: Khi lượng đường trong máu trở lại mức bình thường, người bệnh nên ăn nhẹ hoặc ăn bữa chính lành mạnh để có thể giúp ngăn ngừa lượng đường trong máu giảm thêm và bổ sung lượng glycogen dự trữ trong cơ thể.

Đối với trường hợp hạ đường huyết nghiêm trọng, đòi hỏi người bệnh phải sử dụng glucagon khẩn cấp. Glucagon kích hoạt gan giải phóng glucose dự trữ, từ đó làm tăng lượng đường trong máu.

Dạng glucagon dùng có thể dưới dạng tiêm hoặc bột xịt mũi (thuốc xịt mũi khô), nếu glucagon là thuốc tiêm, hãy tiêm vào mông, cánh tay hoặc đùi của người bệnh. Nếu glucagon là thuốc bột nhỏ mũi, hãy làm theo hướng dẫn trên bao bì để nhỏ vào lỗ mũi của họ.

Lượng đường trong máu thấp hay hạ đường huyết là một tình trạng nguy hiểm có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe thậm chí là tử vong. Do đó, khi có các triệu chứng của bệnh cần thực hiện các biện pháp điều trị nhanh chóng và kịp nhằm bảo vệ sức khỏe người bệnh.