Người lùn nguyên nhân là do đâu và cách khắc phục

Sự phát triển chiều cao luôn là vấn đề được các bạn thanh thiếu niên và phụ huynh quan tâm. Trong đó, một số người được coi là người lùn bởi họ có chiều cao thấp hơn đa số. Vậy nguyên nhân thấp lùn là do đâu, cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây của Nhà thuốc Long Châu.

Thế nào được gọi là người lùn?

Người mắc chứng thấp lùn là một tình trạng có thể được di truyền hoặc phát triển do bệnh lý. Được định nghĩa là khi chiều cao của người trưởng thành dưới 147cm, chứng thấp lùn thường xuất hiện ở mức chiều cao trung bình khoảng 122cm.

Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra chứng thấp lùn, chia thành hai nhóm chính:

• Lùn không cân xứng.
• Lùn cân xứng.

Sử dụng thuật ngữ "người lùn" có thể nhạy cảm với một số người, vì vậy cần cẩn trọng khi nói chuyện với những người có vấn đề này. Đồng thời, cần phân biệt chứng thấp lùn với tình trạng thấp do di truyền, khi mà một số người có chiều cao thấp hơn trung bình mà không có vấn đề về phát triển xương.

Biểu hiện của chứng thấp lùn

Các biểu hiện của chứng thấp lùn khá đa dạng tùy thuộc vào bệnh lý mắc phải.

Lùn không cân xứng

Phần lớn người lùn thường là lùn không cân xứng. Thường thì họ có phần thân người với kích thước bình thường, nhưng các chi lại ngắn hơn. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp mà phần thân người ngắn nhưng chi lại có độ dài tương đối (mặc dù vẫn ngắn hơn so với bình thường, nhưng do tỷ lệ, chi có thể cảm thấy dài hơn do thân người ngắn).

Hầu hết những người bị lùn không cân xứng thường có năng lực trí tuệ bình thường. Nguyên nhân phổ biến nhất của lùn không cân xứng là do loạn sản sụn. Đặc điểm của bệnh này bao gồm:

• Thân người có kích thước trung bình;
• Chiều dài tay chân ngắn, đặc biệt là phần cánh tay và đùi;
• Ngón tay ngắn, khoảng cách ngón giữa và áp út rộng hơn bình thường;
• Khớp khuỷu tay kém vận động linh hoạt;
• Đầu có kích thước lớn hơn so với chiều cao cơ thể;
• Trán rộng và mũi tẹt;
• Chân cong;
• Chiều cao trung bình khi trưởng thành dưới 125cm.

Một nguyên nhân khác gây ra chứng người lùn không cân xứng là loạn sản đầu xương và đốt sống di truyền. Đặc điểm của bệnh này bao gồm:

• Thân mình rất ngắn, cổ ngắn;
• Tay và chân ngắn hơn so với bình thường, bàn tay và bàn chân có kích cỡ bình thường;
• Ngực rộng;
• Hở hàm ếch;
• Bàn chân xoắn vặn, hông dị dạng;
• Thị lực, thính lực suy giảm nghiêm trọng;
• Khó khăn trong vận động các khớp xương.

Lùn cân xứng

Các tình trạng bệnh lý xuất hiện từ lúc sinh hoặc ở tuổi nhỏ có thể ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của người lùn. Những người này thường có đầu, tay, chân và thân người nhỏ, nhưng vẫn tỷ lệ và cân đối với nhau. Do gặp khó khăn trong quá trình phát triển, một số hệ cơ quan của họ có thể không phát triển hoàn thiện.

Nguyên nhân phổ biến của lùn cân xứng thường là do thiếu hụt hormone tăng trưởng (GH), một hormone được sản xuất bởi tuyến yên. Nếu trẻ mắc chứng thấp lùn do thiếu hormone này, cơ thể và xương sẽ không phát triển đầy đủ. Các dấu hiệu có thể bao gồm:

• Chiều cao của trẻ thấp hơn so với phân vị thứ 3 trong biểu đồ tăng trưởng của trẻ;
• Tốc độ phát triển chậm hơn so với trẻ cùng lứa;
• Trẻ có thể trải qua dậy thì muộn hoặc thậm chí không dậy thì ở độ tuổi vị thành niên.

Nguyên nhân gây ra tình trạng thấp lùn

Hầu hết các trường hợp chứng thấp lùn liên quan đến các rối loạn di truyền. Hiện nay, vẫn chưa hiểu hết mọi nguyên nhân gây ra bệnh. Các đột biến ngẫu nhiên trong tinh trùng của cha hoặc trứng của mẹ có thể là nguyên nhân của chứng thấp lùn.

Loạn sản sụn

Khoảng 80% người mắc loạn sản sụn được sinh ra từ cha mẹ có chiều cao trung bình. Tuy nhiên, một hoặc cả hai bố mẹ của họ có thể mang một gen bị đột biến gây ra bệnh. Người mắc bệnh có thể truyền gen đột biến này cho thế hệ sau.

Hội chứng Turner

Đây là một hội chứng chỉ xuất hiện ở phụ nữ. Những người mắc hội chứng Turner thiếu mất một nhiễm sắc thể giới tính X. Bên cạnh đó, tình trạng này cũng gây ra chứng thấp lùn ở phụ nữ.

Thiếu hormone tăng trưởng

Thiếu hụt hormone tăng trưởng có thể được gây ra bởi nhiều nguyên nhân, bao gồm di truyền hoặc chấn thương. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, nguyên nhân gây thiếu hormone này không được xác định.

Ngoài ra, cũng có một số nguyên nhân hiếm gặp khác như các rối loạn di truyền, suy dinh dưỡng, hoặc thiếu hụt các hormone khác. Đôi khi, nguyên nhân cụ thể không thể được xác định.

Các phương pháp điều trị chứng thấp lùn

Mục tiêu điều trị chứng thấp lùn là tăng khả năng vận động và tối ưu hóa hoạt động chức năng cơ thể. Hầu hết các biện pháp điều trị không làm cải thiện chiều cao, nhưng giúp giảm các triệu chứng mà người lùn gặp phải và phòng ngừa biến chứng.

Phẫu thuật

Các phương pháp phẫu thuật có thể giúp sửa lại một số bất thường như sau:

• Thay đổi lại hướng phát triển của xương;
• Thực hiện phẫu thuật để ổn định và điều chỉnh hình dạng của cột sống;
• Mở rộng khe đốt sống để giảm thiểu ảnh hưởng đến tủy sống, rễ thần kinh và dây thần kinh;
• Điều trị các bất thường liên quan đến não nếu có.

Liệu pháp hormone

Trong trường hợp nguyên nhân gây ra chứng thấp lùn là do thiếu hormone, việc bổ sung hormone có thể giúp thúc đẩy tăng chiều cao. Đây là một liệu pháp mà thường cần tiếp tục sử dụng cho đến khi đạt được chiều cao tối đa ở tuổi trưởng thành.

Việc điều trị bổ sung hormone cũng phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể của bệnh. Ví dụ, các bé gái mắc hội chứng Turner thường được điều trị bổ sung estrogen và các hormone cần thiết khác để phát triển đặc tính sinh dục. Quá trình điều trị này thường kéo dài đến thời kỳ mãn kinh.

Tuy nhiên, đối với bệnh loạn sản sụn, việc điều trị bổ sung hormone tăng trưởng không có tác dụng làm tăng thêm chiều cao. Phụ huynh cần lưu ý điều này.

Một số lưu ý đối với người mắc chứng thấp lùn

Nếu bạn hoặc người thân mắc chứng thấp lùn, hãy lưu ý những vấn đề sau để cải thiện tình trạng này:

• Giữ tư thế đúng. Hãy tập ngồi thẳng lưng để tránh làm tổn thương cột sống.
• Áp dụng chế độ ăn uống hợp lý, tránh ăn nhiều chất béo gây tăng cân.
• Thường xuyên vận động thể lực. Tham khảo ý kiến của các chuyên gia, bác sĩ, dược sĩ để xây dựng bài tập phù hợp với sức khỏe.
• Thường xuyên kiểm tra định kỳ, theo dõi sức khỏe tổng quát.

Người lùn là người mắc rối loạn về phát triển kích thước cơ thể. Nếu thấy con bạn có các biểu hiện bất thường về chiều cao, hãy đưa trẻ đi khám để được chẩn đoán và có phương án điều trị kịp thời.

Xem thêm:

• Một số bệnh di truyền ở người thường gặp
• Gen di truyền: Hiểu biết cơ bản và những rối loạn di truyền thường gặp