Phác đồ điều trị bệnh Whitmore như thế nào?

Whitmore là bệnh nhiễm trùng ở người và động vật được một nhà nghiên cứu bệnh học người Anh có tên là Alfred Whitmore mô tả lần đầu tiên vào năm 1911 khi nghiên cứu một trường hợp tại Myanmar. Bệnh gây ra nhiều tổn thương đến các cơ quan của cơ thể, tỷ lệ tử vong cao đặc biệt với những bệnh nhân có bệnh mạn tính. Vậy bệnh Whitmore có những đặc điểm gì? Phác đồ điều trị bệnh Whitmore như thế nào?

Bệnh Whitmore là gì?

Trước khi tìm hiểu phác đồ điều trị bệnh Whitmore thì hãy cùng nhà thuốc Long Châu tìm hiểu về đặc điểm của căn bệnh Whitmore nhé.

Nguyên nhân gây bệnh Whitmore đó chính là do vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây ra ở người và động vật. Vi khuẩn này sống trong môi trường đất, nước bị nhiễm khuẩn và xâm nhập vào cơ thể chủ yếu qua da. Bệnh Whitmore thường gặp ở phía Bắc Úc và các nước trong khu vực Đông Nam Á, tại Việt Nam ca bệnh đầu tiên được phát hiện vào năm 1925.

Triệu chứng của bệnh Whitmore

Bệnh Whitmore có biểu hiện lâm sàng rất đa dạng, khó chẩn đoán và những người có tiền sử bệnh như tiểu đường, bệnh gan, thận... có nguy cơ cao mắc bệnh.

Thời kì ủ bệnh từ 1 đến 21 ngày, tuy nhiên có thể kéo dài hơn và khó xác định.

Thể cấp tính

Các đặc điểm của thể cấp tính bệnh Whitmore như sau:

• Biểu hiện lâm sàng hay gặp: Thể bệnh hay gặp nhất là viêm phổi, biểu hiện lâm sàng giống viêm phổi mắc cộng đồng. Triệu chứng như sốt cao, sốt rét run, ho... Bên cạnh viêm phổi thì nhiễm khuẩn huyết cũng là thể bệnh hay gặp, dễ diễn biến thành sốc nhiễm khuẩn, suy đa phủ tạng và gây tử vong.
• Biểu hiện lâm sàng ít gặp hơn: Mỗi cơ quan sẽ có những biểu hiện khác nhau, như ổ áp xe trong ổ bụng (áp xe gan, áp xe thận...); xương khớp (viêm tủy xương, viêm khớp nhiễm trùng); tim mạch (viêm màng ngoài tim, phình mạch)...

Thể bán cấp và thể mạn tính

Thường biểu hiện triệu chứng lâm sàng ở phổi và da, cụ thể:

• Da: Tổn thương là các u hạt, loét da khó lành;
• Phổi: Tổn thương tạo hang. Các triệu chứng như sốt, ho đờm hoặc ho máu, ra mồ hôi trộm về đêm, gầy sút cân... bệnh cảnh tương tự lao phổi.

Thể bệnh ở trẻ em

Các biểu hiện ở trẻ em có thể khác với người lớn. Thể bệnh viêm phổi, nhiễm khuẩn huyết có thể xảy ra nhưng không thường xuyên, trẻ em thường gặp các tổn thương da hoặc viêm mủ, áp xe tuyến mang tai nhiều hơn.

Cận lâm sàng chẩn đoán bệnh

Các phương pháp cận lâm sàng như xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh giúp chẩn đoán chính xác bệnh cũng như giai đoạn của bệnh. Từ đó, các bác sĩ có thể có những phương pháp điều trị phù hợp với bệnh nhân.

• Vi sinh: Nuôi cấy tìm vi khuẩn B. pseudomallei nhiều lần, bệnh phẩm như máu, dịch não tủy, mủ áp xe, dịch màng phổi... tùy thuộc vào tổn thương của bệnh nhân. PCR có thể áp dụng với các bệnh phẩm đờm, mủ, nước tiểu.
• Các xét nghiệm khác: Xét nghiệm công thức máu thì thường tăng bạch cầu đa nhân trung tính. Ngoài ra sinh hóa máu giúp phát hiện rối loạn chức năng các cơ quan như suy gan, suy thận...
• Chẩn đoán hình ảnh: X-quang ngực sẽ phát hiện tổn thương viêm phổi như viêm phổi kẽ, viêm phổi thùy hoặc tổn thương giống lao... Siêu âm, cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ giúp phát hiện và chẩn đoán các vị trí ổ nhiễm trùng và ổ áp xe.

Chẩn đoán bệnh Whitmore dựa trên tình hình dịch tễ và đặc điểm lâm sàng của bệnh. Bệnh nhân có thể có yếu tố nguy cơ và/hoặc có tiền sử tiếp xúc với đất, nước đã bị nhiễm vi khuẩn. Bên cạnh đó, những đặc điểm lâm sàng như viêm phổi, nhiễm khuẩn huyết hoặc tổn thương áp xe các cơ quan...

Phác đồ điều trị bệnh Whitmore như thế nào?

Phác đồ điều trị bệnh là văn bản được bệnh viện biên soạn dựa theo hướng dẫn điều trị của Bộ Y tế. Phác đồ điều trị bệnh sẽ mang tính chất cụ thể hơn, do các cán bộ chuyên môn của bệnh viện biên soạn, được hội đồng khoa học của bệnh viện thông qua, được giám đốc bệnh viện phê duyệt và cho phép áp dụng tại bệnh viện đó.

Whitmore là căn bệnh có nhiều thể lâm sàng khác nhau, diễn biến bệnh cũng khác nhau nên không có phác đồ điều trị bệnh Whitmore cụ thể mà tùy theo tình trạng của người bệnh mà các bác sĩ sẽ có phương pháp điều trị phù hợp theo hướng dẫn của Bộ Y tế, cụ thể như sau:

Điều trị kháng sinh đặc hiệu

Theo hướng dẫn điều trị của Bộ Y tế, tất cả các trường hợp nhiễm Burkholderia pseudomallei từ nhẹ đến nặng đều cần được điều trị ban đầu bằng kháng sinh tĩnh mạch ít nhất 02 tuần, sau đó là điều trị duy trì kháng sinh đường uống trong tối thiểu 03 tháng.

Kháng sinh đường tĩnh mạch

Một số loại kháng sinh thường được chỉ định sử dụng như:

• Ceftazidim - ưu tiên lựa chọn: 2 gam tiêm tĩnh mạch chậm, mỗi 6 - 8 giờ. Liều ở trẻ em: 50 mg/kg, tiêm tĩnh mạch chậm mỗi 6 - 8 giờ. Tối đa 8 gam/ngày.
• Meropenem: 1 gam truyền tĩnh mạch, mỗi 8 giờ. Ở trẻ em: 25 mg/kg mỗi 8 giờ, gấp đôi liều nếu trẻ có tình trạng viêm màng não.
• Imipenem/cilastatin: 1 gam truyền tĩnh mạch, mỗi 8 giờ (trẻ em 25mg/kg mỗi 8 giờ).

Với những bệnh nhân nặng như nhiễm khuẩn huyết, áp xe... có thể phối hợp trimethoprim/sulfamethoxazole (TMP/SMX) dạng uống hoặc tiêm tĩnh mạch.

Thời gian kéo dài tối thiểu 2 tuần, với những trường hợp bệnh nặng có thể sử dụng từ 4 đến 8 tuần. Cần điều chỉnh liều thuốc ở những bệnh nhân suy giảm chức năng thận.

Kháng sinh đường uống

Đây là giai đoạn duy trì, thời gian sử dụng kháng sinh kéo dài từ 3 đến 6 tháng tùy theo vị trí ổ nhiễm trùng. Một số loại kháng sinh đường uống như sau:

• TMP-SMX: Liều sử dụng từ 6 - 8 mg/kg/(tính liều theo TMP), mỗi 12 giờ.
• Doxycillin 100mg/lần x 2 lần/ngày.
• Amoxicillin/Clavulanic: liều 60 mg/kg/ngày (tính theo liều amoxicillin), tối đa 1000 mg/lần x 3 lần/ngày.

Lưu ý với phụ nữ có thai thì ưu tiên sử dụng Amoxicillin/Clavulanic trong giai đoạn này.

Điều trị hỗ trợ

Một số trường hợp bệnh nặng như viêm phổi nặng, nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm trùng... cần được áp dụng phương pháp hồi sức và liệu pháp chăm sóc tích cực. Đường máu mao mạch phải được kiểm soát ở mức 7-11 mmol/l.

Một số trường hợp khác sẽ có những phương pháp điều trị hỗ trợ phù hợp như:

• Nếu bệnh nhân có áp xe một ổ lớn ở gan, cơ và tuyến tiền liệt thì phải tiến hành phẫu thuật.
• Dẫn lưu và rửa ổ khớp nhiều lần với bệnh nhân bị viêm khớp nhiễm khuẩn.
• Viêm xương tủy thì cần phẫu thuật để cắt bỏ xương hoại tử ở người có tổn thương viêm tủy xương hoại tử rộng và có ổ áp xe tủy xương.
• Dự phòng trường hợp loét do stress và/hoặc xuất huyết tiêu hóa thì sử dụng thuốc ức chế bơm proton hoặc các thuốc kháng H2.
• Sử dụng Heparin trọng lượng phân tử thấp để dự phòng huyết khối tĩnh mạch.
• Nếu người bệnh bị phình động mạch nhiễm trùng thì cần được phẫu thuật khẩn cấp bằng việc thay thế các mảnh ghép mạch máu nhân tạo.

Theo dõi điều trị

Bên cạnh việc điều trị thì việc theo dõi rất quan trọng và cần thiết. Tất cả các trường hợp bệnh nhân bị bệnh Whitmore cần được theo dõi và điều trị kịp thời nhằm chống trường hợp bị tái phát bệnh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh.

Phòng tránh bệnh Whitmore hiệu quả

Bệnh Whitmore ảnh hưởng nhiều đến các tạng phủ của cơ thể, việc phòng tránh bệnh là điều cần thiết. Hiện nay, chưa có vắc - xin phòng bệnh, do đó mọi người cần chủ động có những biện pháp phòng tránh bệnh Whitmore:

• Hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây bệnh như đất, nước, bùn lầy... đặc biệt là những nơi ô nhiễm nặng.
• Mang đầy đủ trang phục bảo hộ: Giày, dép, găng tay... đối với những người thường xuyên phải làm việc ngoài trời.
• Khi có vết thương hở trên da, loét hoặc bị bỏng, bệnh nhân cần tránh tiếp xúc với tác nhân gây bệnh, đặc biệt là có nguy cơ bị ô nhiễm và chứa vi khuẩn. Làm sạch vết rách da, trầy xước hoặc bỏng khi bị nhiễm bẩn.
• Bệnh nhân bị bệnh mãn tính như đái tháo đường, suy giảm miễn dịch... cần được điều trị ổn định, bảo vệ cơ thể, tránh các tổn thương để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm khuẩn.
• Nếu nghi ngờ mắc phải các triệu chứng của bệnh Whitmore, cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám, phát hiện bệnh và điều trị kịp thời.

Nhà thuốc Long Châu hy vọng bài viêt này đã giải đáp những thắc mắc về bệnh Whitmore cũng như phác đồ điều trị bệnh Whitmore của độc giả. Bệnh Whitmore là căn bệnh nhiễm trùng ở người, có thể gây tử vong nếu không điều trị kịp thời và đúng cách. Vậy nên nếu mọi người có triệu chứng của bệnh hãy đi khám tại bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và điều trị.

Xem thêm:

• Bệnh vi khuẩn ăn thịt người cách phòng tránh hiệu quả nhất
• Bệnh Whitmore có chữa được không? Phương pháp điều trị hiệu quả
• Vi khuẩn ăn thịt người là gì? Con đường lây nhiễm vi khuẩn ăn thịt người