Phân loại và nguyên nhân gây rối loạn nhịp thất

Rối loạn nhịp thất là một trong những loại rối loạn nhịp tim phổ biến. Sự thay đổi nhịp tim bắt nguồn từ trên thất và với các ổ phát nhịp khác nhau, chủ yếu khởi phát từ trong tâm nhĩ. Có nhiều nguyên nhân gây bệnh, chủ yếu là do các bệnh lý tim mạch.

Nguyên nhân gây rối loạn nhịp thất

Rối loạn nhịp thất là tình trạng sự thay đổi nhịp tim bắt nguồn từ trên thất, thường là ở tâm nhĩ. Rối loạn nhịp thất có thể do nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như bệnh tim mạch sẵn có, di truyền hoặc lối sống không lành mạnh.

Các bệnh thường gặp gây rối loạn nhịp thất bao gồm:

• Thiếu máu cơ tim.
• Suy tim.
• Bệnh tim bẩm sinh.
• Rối loạn cơ thất nguyên phát.
• Hội chứng đột tử sơ sinh.
• Bệnh cơ tim: Cơ tim dãn, phì đại.
• Bệnh động mạch vành.
• Loạn sản thất phải.

Rối loạn nhịp trên thất rất đa dạng và hầu hết bệnh nhân không biểu hiện triệu chứng. Vì vậy, việc phân loại rối loạn nhịp trên thất dựa trên đặc điểm khởi phát ở tâm nhĩ. Phương pháp chẩn đoán rối loạn nhịp trên thất chủ yếu dựa vào điện tâm đồ.

Phân loại rối loạn nhịp thất

Ngoại tâm thu nhĩ

Ngoại tâm thu nhĩ là một trong những loại rối loạn nhịp tim phổ biến, có thể xảy ra ở người bình thường, có hoặc không có yếu tố thúc đẩy như trà, rượu, cà phê... Ngoại tâm thu nhĩ cũng có thể là dấu hiệu của bệnh tim phổi, đặc biệt phổ biến ở những bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, thường có biểu hiện với triệu chứng đánh trống ngực.

Ngoại tâm thu nhĩ được chẩn đoán bằng phương pháp điện tâm đồ. Ngoại tâm thu nhĩ có thể dẫn truyền từ nhĩ xuống thất bình thường, cũng có thể dẫn truyền bị lệch hướng hoặc không dẫn truyền được xuống tâm thất, và sẽ thường có khoảng thời gian nghỉ bù không hoàn toàn theo sau. Do đó, ngoại tâm thu nhĩ cần phải được chẩn đoán phân biệt với các ổ ngoại tâm thu bắt nguồn từ tâm thất, vì dẫn truyền lệch hướng thường có dạng block nhánh phải.

Nhịp thoát nhĩ xuất hiện trong điện tâm đồ chẩn đoán ngoại tâm thu nhĩ, đây là nhịp nhĩ khởi phát sau một khoảng ngừng xoang dài. Nhịp thoát nhĩ có thể xuất hiện một hoặc nhiều nhịp, nhịp thoát khởi phát từ một ổ có thể kéo dài liên tục được gọi là nhịp ngoại lai. So với trong nhịp xoang thì nhịp tim thường chậm hơn, hình thái sóng P thường thay đổi và khoảng PR có thể ngắn hơn một chút.

Nhịp nhanh nhĩ

Nhịp nhanh nhĩ là tình trạng rối loạn nhịp tim tạo ra nhịp tim nhanh và bền bỉ bắt nguồn từ một ổ đơn độc ở tâm nhĩ. Nhịp tim thường là 150-200 nhịp/phút.

Tuy nhiên, nếu nhịp nhĩ rất nhanh, nguyên nhân có thể là do rối loạn chức năng của nút nhĩ thất hay ngộ độc digitalis dẫn tới tình trạng block nhĩ thất. Do đó, nhịp tim trên thất có thể trở nên chậm hơn. Các cơ chế bao gồm tăng tính tự động của tâm nhĩ và vòng vào lại nội tâm nhĩ.

Nhịp nhanh nhĩ là một rối loạn hiếm gặp, chỉ chiếm khoảng 5% trong tổng số các rối loạn nhịp thất. Bệnh thường gặp ở những người mắc bệnh tim cấu trúc. Các nguyên nhân khác bao gồm tâm nhĩ kích thích, chẳng hạn như viêm màng ngoài tim do sử dụng rượu, thuốc digoxin…

Các triệu chứng thường tương tự như các rối loạn nhịp tim nhanh khác. Nhịp nhanh nhĩ được chẩn đoán bằng điện tâm đồ, có sóng P với hình dạng khác có P xoang, đi trước bộ phức hợp QRS. Tuy nhiên, sóng P cũng có thể bị che khuất bởi sóng T của phức hợp trước đó. Kích thích hệ phó giao cảm làm giảm nhịp tim, cho phép quan sát rõ ràng hơn sự xuất hiện của sóng P không thể quan sát được trong nhịp tim nhanh. Vì nút nhĩ thất không phải là một thành phần của vòng rối loạn nhịp tim nên kích thích phó giao cảm thường không làm giảm nhịp nhanh nhĩ.

Điều trị nhịp nhanh nhĩ bao gồm điều trị nguyên nhân và giảm đáp ứng tần số thất bằng thuốc chẹn beta hoặc thuốc chẹn kênh canxi. Các cơn đau tim có thể được ngăn chặn nhanh chóng bằng shock điện chuyển nhịp. Thuốc làm giảm và duy trì nhịp xoang là thuốc chống loạn nhịp nhóm Ia, Ic hoặc III. Nếu các phương pháp điều trị không xâm lấn không mang lại hiệu quả, có thể cần tạo nhịp vượt tần số và triệt đốt để cắt cơn.

Nhịp nhanh nhĩ đa ổ

Nhịp nhanh nhĩ đa ổ là tình trạng rối loạn nhịp tim hoàn toàn. Lý do là có nhiều ổ tạo nhịp ngoại lai trong tâm nhĩ tạo ra nhịp ngẫu nhiên. Ngoài tiêu chí về nhịp tim, bệnh nhân nhịp nhanh nhĩ đa ổ sẽ có nhịp tim trên 100 nhịp/phút. Các tiêu chuẩn chẩn đoán khác tương tự như tiêu chuẩn chẩn đoán nhịp nhĩ lang thang và bệnh nhân thường biểu hiện triệu chứng nhịp thất rất nhanh.

Nhịp nhanh nhĩ đa ổ có thể xảy ra trong các bệnh về phổi như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, nhưng nó cũng có thể do bệnh tim như bệnh động mạch vành hoặc mất cân bằng điện giải như hạ kali máu. Phương pháp điều trị chính là điều trị bệnh lý nền.

Nhịp nhanh bộ nối không kịch phát

Nhịp nhanh bộ nối không kịch phát thường gặp sau phẫu thuật tim, viêm cơ tim, nhồi máu cơ tim cấp tính thành dưới và ngộ độc digitalis. Nguyên nhân là do cơ chế tự điều hòa bất thường của nút nhĩ thất hoặc mô vùng bộ nối. Nhịp tim dao động từ 60 đến 120 nhịp/phút nên thường ít có triệu chứng.

Trên điện tâm đồ, nhịp đều và phức bộ QRS bình thường không có sóng P hoặc có thể có sóng P dẫn ngược trước hoặc sau phức bộ QRS. Nhịp nhanh bộ nối không kịch phát cần chẩn đoán phân biệt với nhịp nhanh kịch phát trên thất. Bệnh điều trị nguyên nhân là quan trọng nhất.

Nhịp nhĩ lang thang

Nhịp nhĩ lang thang, còn được gọi là nhịp nhĩ đa ổ, là một rối loạn nhịp tim hoàn toàn gây ra bởi nhịp ngẫu nhiên được tạo ra bởi nhiều ổ phát nhịp ngoại lai tại tâm nhĩ. Theo định nghĩa, nhịp tim thường dưới 100 nhịp/phút. Dạng rối loạn nhịp tim này thường xảy ra ở những bệnh nhân mắc bệnh phổi và thiếu oxy, ngộ độc theophylline và nhiễm toan.

Nhiều dạng sóng P khác nhau xuất hiện trên điện tâm đồ và có nhiều hơn 3 điểm. Chẩn đoán phân biệt nhịp nhĩ lang thang và rung nhĩ cần dựa vào hình dạng sóng P trên điện tâm đồ. Điều trị nhịp nhĩ lang thang nhằm quan trọng nhất là điều trị nguyên nhân gây ra.

Tóm lại, có rất nhiều nguyên nhân gây rối loạn nhịp thất, chủ yếu là do các bệnh tim mạch sẵn có. Rối loạn nhịp thất kéo dài có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe người bệnh nên khi xuất hiện các triệu chứng bất thường cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị thích hợp.

Xem thêm: Tìm hiểu các loại thuốc điều trị rối loạn nhịp tim chậm hiện nay