Tăng lipid máu hỗn hợp: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa hiệu quả

Tăng lipid máu là tình trạng lượng mỡ trong máu vượt quá ngưỡng và có thể dẫn đến nhiều bệnh lý tim mạch nguy hiểm. Vậy tăng lipid máu hỗn hợp là gì? Nguyên nhân và dấu hiệu tăng lipid máu hỗn hợp là gì? Nhà thuốc Long Châu sẽ tổng hợp những thông tin hữu ích liên quan đến vấn đề trên ngay trong bài viết dưới đây nhé!

Tăng lipid máu hỗn hợp là gì?

Trước khi tìm hiểu tăng lipid máu hỗn hợp là gì, bạn đọc cần nắm được khái niệm “tăng lipid máu là gì?”. Theo đó, tăng lipid máu là tình trạng hàm lượng lipid trong máu tăng cao một cách bất thường. Các thành phần chính có trong lipid là cholesterol và triglycerides, là các chất cần thiết cho cơ thể nhằm duy trì các chức năng quan trọng như cấu tạo nên tế bào hay sản xuất hormone. Tuy nhiên, khi lượng lipid trong máu tăng cao vượt mức bình thường có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể.

Lipid chứa hai thành phần chính là:

• Cholesterol: Gồm có cholesterol xấu (LDL), cholesterol tốt (HDL) và cholesterol toàn phần. Khi LDL tích tụ trong thành mạch có thể hình thành các mảng bám gây hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch. Trong khi đó, HDL có tác dụng loại bỏ các cholesterol dư thừa ra khỏi thành mạch máu, từ đó giảm thiểu nguy cơ tắc nghẽn mạch máu. Cholesterol toàn phần là tổng lượng cholesterol trong máu, bao gồm cả HDL và LDL.
• Triglycerides: Là một dạng chất béo khác có trong máu và được tạo ra từ thức ăn. Khi lượng triglycerides tăng cao cũng có thể dẫn đến nguy cơ tắc nghẽn động mạch và gây ra các vấn đề liên quan đến hệ tim mạch tương tự như cholesterol.

Tăng lipid hỗn hợp là tình trạng mức triglycerides và LDL trong máu đều tăng cao, trong khi đó mức HDL lại thấp. Đây là một trong các dạng rối loạn lipid khá phổ biến và có thể gây ra nhiều nguy cơ xấu đối với sức khỏe nếu không được kiểm soát cũng như điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây tăng lipid hỗn hợp là gì?

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng tăng lipid hỗn hợp, bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Tăng lipid máu hỗn hợp thường có yếu tố di truyền. Đây là một rối loạn di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường, ảnh hưởng đến một bộ phận dân số, gây ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sản xuất và xử lý cholesterol của cơ thể. Điều này làm tăng nguy cơ rối loạn lipid máu, trong đó có tăng lipid hỗn hợp.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Tiêu thụ nhiều chất béo bão hòa, chất béo trans từ động vật cũng như thực phẩm chế biến sẵn.​
• Thiếu hoạt động thể chất: Lối sống ít vận động dẫn đến tăng cân và rối loạn chuyển hóa lipid, gây tăng LDL-C và giảm HDL-C.
• Béo phì: Đặc biệt là béo bụng, liên quan mật thiết đến tăng triglycerides và giảm HDL-C.​
• Hút thuốc lá và tiêu thụ rượu bia quá mức: Gây ảnh hưởng tiêu cực đến mức lipid máu, gây tăng LDL-C và triglycerides trong máu.
• Căng thẳng: Tình trạng căng thẳng kéo dài có thể dẫn đến sự thay đổi các chỉ số lipid trong máu.
• Bệnh lý kèm theo: Các bệnh lý nền như đái tháo đường, suy giáp, hội chứng thận hư, hội chứng buồng trứng đa nang, bệnh thận mãn tính có thể làm tăng quá mức LDL và triglyceride trong máu.
• Thuốc men: Một số loại thuốc như thuốc lợi tiểu, beta-blockers, thuốc kháng retrovirus, thuốc tránh thai nội tiết tố hay steroids có thể làm thay đổi nồng độ cholesterol và triglycerides trong máu.

Triệu chứng tăng lipid máu hỗn hợp là gì?

Một trong những đặc điểm nguy hiểm của tăng lipid máu hỗn hợp là bệnh diễn tiến âm thầm, ít có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Nhiều người mắc bệnh không hề biết mình có vấn đề về mỡ máu cho đến khi thực hiện xét nghiệm máu định kỳ hoặc gặp biến chứng tim mạch nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim hay đột quỵ. Tuy nhiên, bạn có thể nhận biết tình trạng tăng lipid máu hỗn hợp dựa trên một số dấu hiệu sau đây:

• Xanthomas: Là những nốt nhỏ màu vàng nhạt hoặc vàng cam, thường nổi lên ở quanh mắt, khuỷu tay, đầu gối hoặc gót chân. Đây là biểu hiện của sự tích tụ cholesterol dưới da, có thể gặp ở người có tăng lipid máu hỗn hợp do di truyền.
• Đau ngực: Triệu chứng này xảy ra khi hình thành các mảng bám trong thành động mạch do tăng mỡ máu, từ đó làm giảm lưu lượng máu đi đến tim và gây đau ngực.
• Khó thở và mệt mỏi: Khi mức cholesterol và triglycerides tăng cao có thể làm giảm hiệu quả tuần hoàn máu của cơ quan tim - phổi. Tình trạng này có thể dẫn đến triệu chứng khó thở kèm theo cảm giác mệt mỏi, đặc biệt là khi thực hiện các hoạt động thể chất.
• Tê bì tay chân: Tăng lipid máu hỗn hợp có thể hình thành các mảng bám tại thành động mạch, từ đó làm giảm lưu lượng máu từ tim đến các chi, gây ra cảm giác yếu, tê bì hoặc lạnh ở chân tay.
• Arcus Senilis: Quanh giác mạc mắt xuất hiện một vòng có màu trắng hoặc xám và thường gặp ở người cao tuổi. Tuy nhiên, nếu hiện tượng này xuất hiện ở người trẻ tuổi thì có thể là vấn đề của cholesterol trong cơ thể.
• Cơn đau tim hoặc đột quỵ thoáng qua: Nếu tình trạng tăng lipid máu hỗn hợp không được điều trị và các mảng bám vỡ ra có thể hình thành cục máu đông, từ đó gây ra cơn đau tim hoặc đột quỵ thoáng qua. Một số triệu chứng cần phải chú ý như cơ thể yếu đuối đột ngột, đau ngực, nói khó hoặc tê liệt một bên cơ thể.

Điều trị và phòng ngừa tăng lipid máu hỗn hợp

Dưới đây là phương pháp điều trị và phòng ngừa tình trạng tăng lipid máu hỗn hợp, cụ thể như sau:

Thay đổi lối sống

Thay đổi lối sống là một cách quản lý và điều trị tăng lipid máu hỗn hợp. Cụ thể:

• Chế độ ăn uống lành mạnh: Giảm tiêu thụ chất béo bão hòa và trans, hạn chế đường và đồ uống có đường, tăng cường chất béo không bão hòa (dầu ô liu, dầu hạt cải), ăn nhiều rau quả, ngũ cốc nguyên hạt và cá béo.​
• Tăng cường hoạt động thể chất: Thực hiện các hoạt động ít nhất 30 phút/ngày với cường độ trung bình.​ Tập luyện với các bài tập vừa sức như đi bộ nhanh, chạy bộ, bơi lội, đạp xe, tập yoga…
• Giảm cân: Duy trì cân nặng phù hợp và ổn định, chỉ số BMI trong khoảng 18,5 - 24,9.​
• Ngừng hút thuốc và hạn chế rượu bia: Việc này giúp giảm tổn thương các mạch máu, cải thiện mức lipid máu và giảm nguy cơ tim mạch.​

Sử dụng thuốc

Bên cạnh việc thay đổi lối sống, người bệnh cần sử dụng thuốc điều trị rối loạn lipid máu theo đúng chỉ định của bác sĩ. Một số loại thuốc thường được chỉ định điều trị tăng lipid máu, bao gồm:​

• Statin: Giảm LDL-C và triglycerides, tăng HDL-C;
• Fibrat: Chủ yếu giảm triglycerides, tăng HDL-C;
• Niacin (Vitamin B3): Giảm LDL-C và triglycerides, tăng HDL-C;
• Acid mật resin: Hỗ trợ giảm LDL-C;
• Omega-3 acid béo: Hỗ trợ giảm triglycerides.

Việc lựa chọn thuốc phụ thuộc vào mức độ rối loạn lipid, nguy cơ tim mạch và tình trạng sức khỏe tổng thể. Bác sĩ sẽ theo dõi và điều chỉnh liệu pháp để đạt hiệu quả tối ưu.​

Ngoài ra, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm và quản lý hiệu quả là rất cần thiết. Điều này giúp bác sĩ theo dõi được mức độ cholesterol và triglycerides, từ đó điều chỉnh kế hoạch điều trị nếu cần. Tăng lipid máu hỗn hợp là một rối loạn nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Việc duy trì lối sống lành mạnh kết hợp với sự hướng dẫn của bác sĩ chính là chìa khóa để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm và hướng tới cuộc sống khỏe mạnh và bền vững.

Xem thêm: 

• Cơ chế rối loạn lipid máu trong đái tháo đường​ và những điều cần biết
• Chăm sóc bệnh nhân rối loạn lipid máu cần lưu ý gì?